Shared kitchen, private gym/ "Luxury" life for VIP inmates

Former ruling party officials and convicted organized crime gangsters enjoy privileged treatment in Albania's prisons, a BIRN investigation has revealed.

On September 18, an inspection team from the People's Advocate of Albania discovered two opposite realities in one of the country's prisons. In the A Block section, ordinary residents serving there complained of dampness, degraded shower facilities and excess mattresses.

But on the second floor of the Block, a group of former Socialist Party officials, convicted or awaiting trial for corruption and abuse of power, had created their own mini world inside.

Their rooms were freshly painted. The mattresses were brand new along with refrigerators and private showers and toilets. Inspectors also found a gym, a well-equipped kitchen and a space for football games, thanks to a donation from the Albanian Football Federation.

"In that section, one of the cells had been repurposed for use as a kitchen, equipped with refrigerators, food storage space, a table and utensils," the report said.

These premises were set up to meet the needs of some former officials, such as former minister Lefter Koka, convicted of corruption and money laundering, and former mayor of Durrës Vangjush Dako, awaiting trial for abuse of office. Former deputy Alqi Blako is also there, who is facing several accusations of corruption and abuse of office. Within a system that was supposed to guarantee fair and non-incriminating treatment for all prisoners, former Socialist Party officials seemed more equal than the rest.

They are not the only privileged jailbirds, BIRN found.

Data obtained by BIRN through documents, emails and inspection reports show that prisoners are treated very unequally in many Albanian prisons and that disgraced former officials appear to form a prison elite, along with other figures notorious from the world of organized crime.

The documents also show that this unequal treatment has raised serious concerns about prison security and the unfair treatment of other prisoners in a country where overcrowding in the prison system is an ongoing issue.

Erinda Ballanca, the Ombudsman of Albania, told BIRN that the authorities had tried to fix the situation, but faced many challenges.

"The system must improve conditions for all prisoners and also treat them equally," Ballanca said, noting that some prison facilities are very old and "do not meet minimum security criteria."

Sistemi i burgjeve në vend u bë temë e ditës më 15 dhjetor, kur një i burgosur në burgun e sigurisë së lartë në Peqin vrau një të burgosur për motive të paqarta. Rezultoi se vrasësi i dyshuar i cili vuante dënimin me burgim të përjetshëm për një vrasje të dyfishtë kishte fshehur një revole në qeli për disa javë përpara se ta gjuante në drejtim të Arben Lleshit, një vrasës i dënuar me burgim të përjetshëm në Britaninë e Madhe dhe i ekstraduar në Shqipëri në vitin 2016. të kryejë dënimin.

Megjithatë, BIRN zbuloi se masat e ndërmarra për të adresuar këto probleme duken të pamjaftueshme.

Admir Abrija, shef i Drejtorisë së Burgjeve, nuk iu përgjigj kërkesës së BIRN për komente deri në momentin e publikimit. Ministri i Drejtësisë Ulsi Manja nuk pranoi t'u përgjigjej pyetjeve për trajtimin e pabarabartë të të burgosurve, duke sugjeruar që pyetje të tilla t'i drejtohen Drejtorisë së Burgjeve.

Burgu u shndërrua në një lloj hoteli

Shqipëria kishte rreth 5200 të burgosur në nëntor 2023 në 16 institucione të vuajtjes së dënimit. Midis tyre, 2128 janë në vuajtje të dënimit nga gjykatat ndërsa 3107 të tjerë janë në paraburgim.

Prishni i Sigurisë së Lartë të Peqinit përmban rreth 10 për qind të të gjithë të burgosurve. Ajo funksionon gjithashtu nën regjimin 41 BIS, një sistem i konceptuar në Itali për t'u marrë me kriminelët e thekur duke i izoluar totalisht ata, një praktikë e kopjuar disa vite më parë nga Shqipëria për të frenuar figurat e krimit të organizuar që me sa duket ende bëjnë biznes ndërsa janë prapa hekurave.

Ndryshe nga burgu i Durrësit, ku strehohen të burgosurit me jakë të bardhë, Peqini strehon disa nga të burgosurit më të rrezikshëm në vend. Të dhënat e nëntorit 2023 tregojnë se 66 për qind e të burgosurve atje janë duke vuajtur dënime të përjetshme, ndërsa 64 për qind e kriminelëve të dënuar për pjesëmarrje në krimin e organizuar janë gjithashtu atje.

Më 15 dhjetor, siguria e burgut u thye rëndë kur Sokol Mjacaj, teksa po vuante dënimin me burgim të përjetshëm, vrau një nga të burgosurit dhe plagosi një të dytë, ndërsa kërcënoi gardianët e burgut. Më vonë ai u tha autoriteteve se kishte mbajtur një armë për rreth një muaj të fshehur në një enë qumështi.

Informacioni i mbledhur nga BIRN tregon se kjo ngjarje nuk doli e paqartë. Një muaj më parë, në një tjetër shkelje sigurie, rreth 30 të burgosur që vuanin dënime të gjata zhvilluan një festë private. BIRN pa një video që tregon partinë dhe një raport nga shërbimi i kontrollit të brendshëm të burgut në lidhje me të.

Në video, tavolinat duken plot me ushqime të porositura nga jashtë së bashku me shishet e Coca Cola. Një celular po regjistron festën, megjithëse të burgosurit nuk lejohen të kenë mjete të tilla komunikimi. Shihen gota plastike të përdorura për të bërë një dolli, që besohet të jetë e mbushur me raki, një pije alkoolike tradicionale ballkanike që nuk lejohet në burgje.

Pas festës, drejtori i burgut, Artan Tabaku, u pezullua më 22 nëntor, në vend të tij si emërim i përkohshëm zuri Kamber Hoxha. Tre javë më vonë, Hoxha dhe 11 punonjës të tij u arrestuan pas vrasjes së kryer nga Mjacaj. Ata përballen me akuza për shpërdorim detyre.

Hoxha tha në gjykatë se “burgu i Peqinit ishte shndërruar në një lloj hoteli”. Para ngjarjes, Hoxha kishte vënë në dijeni shefin e tij, Admir Abrija, për çështjet.

Një nga letrat që BIRN ka parë, dërguar më 30 nëntor, thotë: “Të burgosurve u është lejuar të investojnë në dhomat e tyre (rindërtojnë dhe furnizojnë me mobilje) dhe tani këto dhoma janë privatizuar. Ndërhyrja e tyre në dhoma kishte pakësuar mundësinë për të kryer kontrolle për elementë sigurie apo sende të ndaluara.” Ai shton se të burgosurit tani i konsiderojnë dhomat e tyre private dhe caktimi i të burgosurve të tjerë në këto dhoma ishte "pothuajse i pamundur".

Në raportin e Hoxhës thuhej gjithashtu se në burgun e tij rreth 160 shtretër ishin bosh, ndërsa 115 të burgosur strehoheshin në kundërshtim me aktet ligjore dhe jashtë kushteve normale të jetës dhe sigurisë.

E gjatë është edhe lista e sendeve të ndaluara që gjenden brenda burgut: frigoriferë, kondicionerë, furra, mikrovalë, shtrydhëse frutash, kuti për muzikë.

"Të gjitha seksionet nuk kontrollohen kurrë"

Vrasja në burgun e Peqinit trazoi jetën e të burgosurve VIP të Durrësit, ku ndodhen një ish-ministër, një ish-deputet, pesë ish-kryetarë bashkie, një prokuror dhe një ish-zyrtar i lartë i policisë. Ata u transferuan përkohësisht në burgun e Fierit pasi një zyrtar pranoi se ishin “trajtuar në mënyrë preferenciale dhe në kundërshtim me rregullat e brendshme të burgut”.

Megjithatë, trajtimi i pabarabartë i të burgosurve nuk duket të jetë një fenomen i kohëve të fundit. Një raport inspektimi i periudhës qershor-korrik 2023 në të 16 institucionet penitenciare, i parë nga BIRN, vë në dukje shkelje të sigurisë dhe trajtime të përhapura të pabarabarta dhe diskriminuese në shumicën e burgjeve.

Në burgun Jordan Misja në Tiranë, institucioni më i madh i paraburgimit në vend, inspektimi konstatoi një sërë shkeljesh shqetësuese. "Nuk ka vetëm dhoma që nuk kontrollohen, por edhe seksione që nuk janë prekur apo kontrolluar ndonjëherë," vëren raporti.

Në burgun e Vlorës dukej qartë një standard i dyfishtë i trajtimit të të burgosurve. “Kishte të burgosur që kanë dhoma të ndara me mobilje të mira dhe të tjerë që vendoseshin në dhoma të quajtura ‘karantinë’, pa mobilie fare apo tualete, vetëm krevate”, thuhet në raport.

Në burgun e Lushnjës, inspektorët gjetën hapësirën të shpërndarë në mënyrë të pabarabartë. Në disa dhoma kishte vetëm dy persona, ndërsa të tjerët "ishin plot", shkruan ata.

Gjithashtu, inspektorët vunë re se në shumicën e burgjeve kontrolli i sendeve të ndaluara ishte shpesh fiktive. Rojet e turnit të natës u gjetën në gjumë.

"From the survey of the procedure for checking prohibited items, it was found that each check lasted only three minutes in a sector with 10-12 rooms, which means that the checkers spent an average of 20 seconds in each room," reports Jordan Misja, Tirana prison. .