How does corruption, mafia and corruption endanger Albania's EU membership?

On October 15, the second Accession Conference was held in Luxembourg to discuss Albania's possible EU membership.

The actual start of membership negotiations was July 2022, when the first intergovernmental conference was held.

There have been two important moments in the relations between Albania and Europe: in 2009, when Albania applied for EU membership, and in 2014, when Albania became a candidate country.

However, EU membership is not easy, as the process is long and requires the candidate country to meet certain criteria.

In particular, Albania must fulfill the "basics" for membership, which include respect for the rule of law, human rights and democratic institutions.

However, the main obstacle for Albania to become a European member has to do with the country's involvement in corruption, although, according to Brussels, there have been improvements.

Unfortunately, this is not enough, as corruption is present in various political spheres, both at all levels of government, as well as in central and local bodies.

Examples of corruption in Albania

There are many cases of corruption in Albania. For example, in 2021, a former Minister of the Environment was arrested for money laundering.

In May 2024, the mayor of Tirana was found guilty of tender manipulation and bribery of workers.

In another concrete example of corruption in Albania, Sali Berisha was accused of corruption for his actions as prime minister between 2005 and 2009.

Albanians are very aware of corruption in public institutions. A UNDP survey found that 81.3% to 81.5% of respondents acknowledged its existence.

According to an OSCE analyst, corruption not only damages the Albanian economy, but also undermines citizens' perception of democratic institutions, causing them to lose faith in the system.

Corruption negatively affects economic productivity, GDP per capita and the political system, and increases investment costs and price volatility.

The causes of corruption in Albania

It is essential to analyze the causes of corruption in Albania.

The country was a Stalinist isolationist state from 1944 to 1990. It only became a parliamentary republic in 1998.

According to Transparency International, Albania ranks 98th out of 180 countries in terms of corruption. To better understand the chart, the country ranked first is considered the most transparent in terms of its public sector.

Transparency International ranks Albania as the most corrupt country in the Balkans. Mafia influence is widespread and drug money fuels economic and political corruption.

EU support for the Western Balkans

Bashkimi Evropian ka nisur ‘Planin e Rritjes’ për Ballkanin Perëndimor, duke ndarë 6 miliardë euro për reformat socio-ekonomike për tre vjet.

Rastësisht, nëse vendet e Ballkanit Perëndimor nuk arrijnë të përmbushin qëllimet e Planit të Rritjes, fondet e tyre do të transferohen në vendet e tjera fqinje. BE thotë se kjo është një lloj “konkurrence” e vërtetë mes tyre.

Interesat gjeopolitike të BE-së në Ballkanin Perëndimor

Është evidente se Brukseli kërkon Shqipërinë (krahas vendeve të tjera kandidate) si anëtare të BE-së, veçanërisht pas pushtimit të Ukrainës nga Rusia.

Nga pikëpamja gjeopolitike, është e rëndësishme të theksohet se Shqipëria është në radarin e Turqisë, Kinës dhe Rusisë. Këta aktorë përdorin fuqinë e butë në rajon në mënyra të ndryshme, duke përfshirë marrëveshjet tregtare dhe investimet në sektorë strategjikë.

Brukseli synon qartë që Shqipëria (dhe Ballkani Perëndimor) të anëtarësohen në BE, duke siguruar kontrollin strategjik mbi rajonin dhe duke kufizuar ndikimin nga aktorët jo-BE.

Megjithatë, Tirana duket se preferon marrëdhëniet me BE-në dhe Shtetet e Bashkuara. Në të vërtetë, Shqipëria u bë anëtare e NATO-s në vitin 2009.

Shqipëria ka lidhje të ngushta edhe me Italinë. Italia mbështet Shqipërinë në luftën kundër korrupsionit nëpërmjet Prokurorisë Kombëtare Italiane Anti-Mafia dhe Prokurorisë së Posaçme Shqiptare Anti-Korrupsion.

Implikimet rajonale

Për sa i përket implikimeve rajonale, anëtarësimi i mundshëm i Shqipërisë në BE deri në vitin 2030 mund të shërbejë si model për vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor që aspirojnë të anëtarësohen. Kjo do të nënkuptonte se Shqipëria ka trajtuar me sukses problemin e përhapur të korrupsionit, i cili është një sfidë madhore në rajon.

Përhapja e strategjive të mundshme për të çrrënjosur korrupsionin në Shqipëri mund të nxisë një cikël të virtytshëm që do të përfitonte jo vetëm rajonin, por edhe BE-në në tërësi.

Zhdukja e mafies (et similia) nuk është një vizion utopik. Shqipëria mund ta bëjë këtë me ndihmën e Prokurorisë Kombëtare Anti-Mafia të Italisë.

Sigurisht që është një proces i gjatë. Por do të kishte një ndikim pozitiv në shumë nivele: ekonomik, politik dhe social.

Kalimi i Shqipërisë nga një ekonomi e centralizuar në një ekonomi liberale pas vitit 1990 pati jo vetëm efekte pozitive (d.m.th., rritje ekonomike), por edhe negative, si korrupsioni. Këta dy elementë janë të ndërlidhur.

Anëtarësimi në BE mund të ndryshojë gjithashtu perceptimin e qytetarëve shqiptarë për institucionet demokratike, duke e shndërruar perceptimin e tyre për to nga të korruptuar dhe jo të besueshëm në të ndershëm dhe të paprekur në mënyrë demokratike.

Do të ishte gjithashtu pozitive nga pikëpamja ekonomike, me një rritje të mundshme të PBB-së kombëtare dhe një ulje të inflacionit.

Implikimet globale

Për sa i përket implikimeve globale, nëse Shqipëria arrin të anëtarësohet në BE deri në vitin 2030, ajo do të përbëjë një sfidë strategjike për Rusinë dhe Kinën, duke çuar potencialisht në një ndryshim në ndikimin strategjik që këto vende ushtrojnë aktualisht mbi Tiranën.

Situata me Turqinë është më e ndërlikuar. Edhe nëse Shqipëria hyn në BE deri në vitin 2030, Turqia do të mbetet një lojtar i rëndësishëm në rajon për shkak të lidhjeve historike.

Për më tepër, Turqia ka pasur gjithmonë një prani strategjike dhe ekonomike në rajon që nga rënia e Jugosllavisë në vitet 1990.

Për më tepër, Turqia është aktualisht partneri i dytë më i madh tregtar i Tiranës pas Italisë.

Në veçanti, ndikimi i Turqisë në Shqipëri mund të shihet si një rrezik për Brukselin për shkak të vizionit politik të Turqisë për çështjet e të drejtave të njeriut, demokracisë dhe migracionit.

Skenari i kundërt

Anasjelltas, Shqipëria nuk do të jetë në gjendje të trajtojë në mënyrë efektive çështjen e korrupsionit, gjë që përfundimisht do ta pengojë vendin të bëhet anëtar i BE-së. Nëse kjo ndodh, mund të ketë një ndikim të dëmshëm në marrëdhëniet mes Shqipërisë dhe BE-së, pasi kjo e fundit ka të ngjarë të pushojë së investuari në Shqipëri për të zgjidhur këtë çështje komplekse.

Rrjedhimisht, vende si Rusia dhe Kina do të fitonin një avantazh strategjik, ndërsa Shqipëria do të rriste ndjeshëm marrëdhëniet e saj me këto subjekte jashtë BE-së.

Në të vërtetë, BE-ja nuk duhet të anashkalojë faktin që Shqipëria ka marrëdhënie edhe me Rusinë, edhe me Kinën.

Shqipëria dhe Rusia janë të dyja anëtare të Organizatës së Bashkëpunimit Ekonomik të Detit të Zi.

Lidhur me marrëdhëniet e Shqipërisë me Kinën, është e rëndësishme të theksohet se Shqipëria është pjesë e projektit të Xi Jinping, Nisma Brez dhe Rrugë (BRI).

Nëse Shqipëria nuk bëhet anëtare e Bashkimit Evropian, ajo mund të bëhet e pambrojtur ndaj ndikimit gjeopolitik të Rusisë dhe Kinës. Kjo mund të përbëjë një rrezik të madh për stabilitetin e politikës evropiane dhe rajonit.

Një ndikim i mundshëm në rritje i Kinës dhe Rusisë në rajon mund të nisë nga pikëpamja ekonomike, e cila më pas do të përkthehej në një ndikim gjeopolitik në rritje të këtyre aktorëve në rajon.

Fillimisht, Shqipëria mund të forcojë marrëdhëniet e saj tregtare me Rusinë dhe Kinën duke krijuar partneritete më të forta ekonomike. Megjithatë, në terma afatgjatë, kjo mund të çojë gjithashtu në një zhvendosje të mundshme në pozicionin gjeopolitik të Shqipërisë.

Kjo mund të çojë në një pikëpamje politike më pro-ruse dhe anti-perëndimore/evropiane në rajon. Kjo mund të shihet në pozicionin e vendit ndaj konfliktit ruso-ukrainas. Për shembull, ajo mund të kundërshtojë sanksionet e BE-së kundër Rusisë.

Nga këndvështrimi i ndikimit kinez në vend, Shqipëria mund të mbështesë pozicionin e Kinës në forcimin e hegjemonisë së saj mbi Tajvanin.

This is another key point of contention between Europe and China regarding geopolitical positions, as Brussels has expressed support for Taiwan's independence from China. An MEP has stated, "Europe stands with Taiwan in defense of freedom, the rule of law and human dignity. You are not alone.”

This stance has not been well received by China, which maintains that the issue should remain free of outside influence.

Moreover, it would be a huge concession to ignore the other interests that Europe has in Taiwan. Indeed, the EU's objective is to strengthen its ties with Taiwan in order to create a privileged channel for the provision of microchips, which are essential for a range of electronic devices and other products.

Moreover, Albania's increasingly close relations with Russia and China may lead to the latter becoming a member of BRICS. This would be a further snub to the EU and would mark a possible 'snowball effect' in which BRICS would expand beyond Albania to include the rest of the Western Balkans.

From Brussels' point of view, this would not only be a 'loss' for Europe, but above all an additional threat to the already delicate European balance.

From an economic point of view, Europe would not necessarily be negatively affected by Albania's decision not to join the EU. On a broader level, the European Union would face challenges as a result of the growing influence of the BRICS countries, which could potentially challenge the prevailing geopolitical order in the West.

Furthermore, regarding the issue of corruption in Albania, it is debatable whether Russia and China are the most suitable actors to tackle the problem in the region. This is because they themselves are ranked high on the global corruption list by Transparency International. Consequently, it is reasonable to assume that, at best, the level of corruption in the region will remain largely unchanged.

In any case, Albania should take more restrictive measures to fight corruption and the mafia (ie, make the system of seizure and confiscation of mafia assets inflexible). This should be done not only for the sake of EU membership, but also for the sake of citizens and democracy.

Taken from  Istituto Analisi Relazioni Internazionali