REL Analysis: Who is trying to undermine Kosovo's democracy?

Malicious foreign actors aim to undermine Kosovo's democracy by exploiting ethnic divisions, the outgoing United States Ambassador to Kosovo, Jeffrey Hovenier, declared on December 10, and gave the message that such a thing should not be allowed. What is known about these attempts, and how can they be combated?

The rapid advancement of technology, despite its benefits, has come at a high cost to humanity. Disinformation is one of the biggest side effects.

Kosovo is by no means immune from this trend that has affected the entire world.

While false information is created in all sorts of ways and by everyone, the situation becomes complicated when states enter this game, with the aim of harming their opponents or achieving their own interests.

Norik Selmani, head of the company Pikasa Analytics, which monitors media content in the Balkans, told Radio Free Europe that it is no secret that Russia and its friendly states sponsor an anti-Western campaign in Kosovo.

"There are international centers that are not friends of Kosovo, that do not believe that one day Kosovo could be pro-Russian, but what they can do is spread narratives against the West, to spread skepticism towards Western partners. This is the medium and short-term goal of these centers."

Commenting on the statement of the United States Ambassador to Kosovo, Jeffrey Hovenier, who stated that foreign actors want to undermine democracy in Kosovo by exploiting ethnic divisions, Selmani said that this phenomenon is present throughout the Balkans.

"Kosovo is no exception to Bosnia and Herzegovina and North Macedonia, and if there is an ultra-sensitive area, it is the area of ​​interethnic relations, always. Whoever wants to destabilize a state, a group, will always try to do so by violating interethnic relations."

Ramadan Ilazi, director of research at the Kosovo Center for Security Studies (KCSS), told Radio Free Europe this week that disinformation campaigns are being deliberately spread in Kosovo to strain interethnic relations.

"We have campaigns that aim to create distrust – especially among the Serbian community – towards public institutions in Kosovo and that aim to create a kind of perception that in the north [of Kosovo] we have a situation of continuous repression against the citizens there."

Telegram and Facebook

Dren Gërguri, a lecturer at the Department of Journalism at the University of Pristina, also mentions Serbia on the same level as Russia, as a malicious state towards Kosovo and its allies.

“Nëse flasim për komunitetin serb në Kosovë, Telegram-i është platforma ku shpërndahen shumë dezinformata për Kosovën dhe ato bëhen virale, sidomos kur ka tensione në veri, shohim që valë dezinformatash ndoshta edhe u paraprijnë tensioneve”.

Ai ka thënë se dezinformatat shtrihen ndryshe-ndryshe në Kosovë, sepse të ndryshme janë burimet e informacionit: Për serbët në Kosovë është aplikacioni i mesazheve Telegram – sipas tij, i mbushur me propagandë serbo-ruse – dhe disa media serbe në Kosovë dhe në Serbi, ndërsa për shqiptarët janë televizionet shqipfolëse dhe rrjeti social Facebook.

“Pjesa më e rrezikshme është kur ndonjëherë po shohim media shqipfolëse, portale, të cilat shpërndajnë deklarata të zyrtarëve shtetërorë të Rusisë ose të Serbisë, dhe të cilat thjesht përcillen pa u kontestuar, në kuptimin që të tregohet kur ka manipulim, ose kur ka gjoja se fakte. Kjo është e rrezikshme, sepse informacioni vjen në gjuhën amtare”.

Edhe Gërguri beson që Rusia ka një mori veglash përmes së cilave shtrin ndikimin, përveç mediave të mëdha si Sputnik apo Russia Today.

Këtyre dy mediumeve shtetërore ruse u është ndaluar transmetimi në Kosovë, në disa vende të rajonit, dhe në Bashkimin Evropian, pas nisjes së luftës së Moskës në Ukrainë. Megjithatë, në disa vende, përfshirë Kosovën, ato kanë qenë të qasshme edhe këtë vit.

Kina si faktor shtesë

Përveç Rusisë, në një raport të zyrës së Institutit Kombëtar Demokratik (NDI) në Kosovë, të publikuar këtë vit rreth qarkullimit të dezinformatave në vend, janë përmendur edhe përpjekjet e dëmshme të Kinës.

Sipas gjetjeve, mediat shtetërore të të dyja vendeve kanë luajtur rol të rëndësishëm në përhapje të narrativëve keqdashës: mediat ruse kanë cituar nacionalizmin serb në Kosovë dhe kanë ngritur paralele false me Krimenë për të dëmtuar pavarësinë e Kosovës, ndërsa mediat kineze kanë kritikuar përfshirjen perëndimore dhe të Organizatës së Traktatit të Atlantikut Verior (NATO) në Kosovë, duke i portretizuar si forca destabilizuese, dhe duke vënë në pikëpyetje legjitimitetin e tyre.

A mund të luftohen dezinformatat?

Tërësisht jo.

Por, për minimizimin e tyre, Norik Selmani ka sugjeruar:

Rregullimin e sferës së komunikimit online me legjislacion, duke shmangur censurën, por duke ruajtur cilësinë
Zhdukjen e gjuhës së urrejtjes nga ana e politikës
Krijimin e transparencës për financimin e mediave.

Dren Gërguri ka sugjeruar që të gjithë të kenë pikëpyetje për atë që shohin dhe dëgjojnë dhe ta pyesin veten:

Kush është autori i informacionit?
A po e shoh të njëjtin informacion edhe në mediat tjera relevante?
Në çfarë burimesh po mbështetet?

Por, mbi të gjitha, sipas tij, është edukimi medial.

“Krejt kjo me të cilën po ballafaqohemi është edhe si rezultat i mungesës së gjykimit kritik ndaj përmbajtjeve dhe lëndës së edukimit medial, dhe këto po krijojnë një terren të përshtatshëm që dashakëqijtë ta përdorin për qëllimet e tyre”.

In Kosovo, the subject of media education is an elective subject in some pre-university level schools, and there is no national curriculum for it.

In addition to experts in the field, Russian intentions to destabilize Kosovo through disinformation are often mentioned by the highest state figures.

According to them, Russia aims to destabilize the Balkans to distract NATO from Moscow's war in Ukraine, while Serbia aims to fulfill its territorial ambitions. /Radio Free Europe/