"Our campaigns are financed with the alms given by the mayor", Monika Kryemadhi reveals the challenges and compromises she has made in politics

Neta Fero/Politiko.al

Albanian politics remains largely dominated by men/boys. Women who enter this arena do so not because the system welcomes them, but because of their own will – breaking through despite financial exclusion, media bias, internal party resistance, and systematic efforts to sideline them.

Monika Kryemadhi, one of Albania's most prominent women in the political arena, has experienced these challenges firsthand. 

From her unexpected entry into politics as a high school student to leading a political party, her journey shows the entrenched obstacles women face in political leadership.

The beginnings of a difficult path

Kryemadhi's journey into politics began quite by chance in November 1991, when, as a simple high school student in Tirana, she was invited by a friend to attend a meeting with socialist youth.

There she faced politician Musa Ulqini for the first time and with her characteristic courage, she took the floor, demanding that high school students not be neglected. 

This moment, which was initially greeted with laughter, became the starting point for a long political journey.

“ In December 1991, I was accepted into the Socialist Party before I turned 18, an exception to the party's statute, ” she recalls.

However, politics was not her first choice. She initially wanted to become a doctor, but after a disappointment in the university entrance exam, she ended up studying biochemistry.

" It's not that I wanted to make an impact, but I didn't win the Faculty of Medicine by just one point. Then I was forced to compete for Biochemistry even though my desire was to become a doctor. Fate took me in a different direction."

"Maybe this 'accident' connected me more to the group of students and lecturers at the faculty, which made me never separate myself from the youth and the party. Willy-nilly, all roads led me there, " she confesses.

Challenges and compromises

Politics is a wild arena, where compromises are often required. Kryemadhi admits that he has made many of them, some of which he would not repeat today.

" There are things that, with the mindset I have today, I wouldn't have done, but the past doesn't come back ," she says.

Another major challenge for women in politics is the pressure to follow "unwritten rules." According to her, women face distrust and an environment that does not favor them.

"Ambienti politik është i egër edhe sot, pavarësisht kuotave që garantohen për gratë. Nëse një grua synon të jetë e pavarur, si politikisht ashtu edhe ekonomikisht, përballet me sfida të shumëfishta," thekson ajo.

Financimi – një pengesë e madhe për gratë

Një nga pengesat më kritike dhe më të vazhdueshme për gratë në politikë është përjashtimi financiar. Ndërsa burrat në partitë politike shpesh kanë mbështetje institucionale dhe akses tek donatorët kryesorë, gratë lihen të lundrojnë në një fushë loje të pabarabartë, ku burimet janë të pakta dhe vendimet për financimin merren kryesisht nga udhëheqja mashkullore.

“Fushatat tona financohen me lëmoshën që jep kryetari, jo partia. Gratë shpesh bëjnë kompromise për të siguruar një vend të sigurt në lista, duke mos lejuar që të vijnë gra të tjera pas tyre,” thotë ajo.

Pa mbështetje të drejtpërdrejtë financiare nga partitë politike, gratë detyrohen të mbështeten në rrjetet lokale, përpjekjet bazë dhe mikrostrategjitë për të financuar fushatat e tyre, ndërkohë që kandidatët meshkuj përfitojnë nga burimet e strukturuara institucionale.

Duke e njohur këtë përjashtim sistemik, Kryemadhi u bë pioniere në avokimin e një buxheti të veçantë për gratë brenda strukturës së partisë. 

Nën udhëheqjen e saj, statuti i Partisë së Lirisë u ndryshua për të mandatuar mbështetjen financiare për Lëvizjen e Grave për Integrim (LGI),  një dispozitë historike që synonte të garantonte burime për angazhimin politik të grave në partinë e saj.

“Neni 17.6 i Statutit të Partisë së Lirisë parashikon që në buxhetin e partisë të ketë zëra të veçantë për Lëvizjen e Gruas për Integrim (LGI) dhe Lëvizjen Rinore për Integrim. 

Statuti përcakton se LGI duhet të përfaqësohet në të gjitha nivelet e partisë me një kuotë jo më pak se 50% (neni 17).”

Megjithëse ekziston një linjë buxhetore e përcaktuar për LGI, statuti nuk specifikon burimin e financimit dhe mënyrën e funksionimit të kësaj linje, çka lë hapësirë për interpretime mbi zbatimin e saj në praktikë.

Kjo mungesë zbatimi i lë hapësirë ​​udhëheqjes së partisë që të vazhdojë të kontrollojë burimet financiare dhe të mënjanojë gratë nga strukturat vendimmarrëse.

Në fushatën e vitit 2021, përjashtimi financiar arriti në ekstreme të reja, me Kryemadhin dhe partinë e saj që po përballeshin me sulme të synuara që synonin ndërprerjen e aksesit të tyre në financim.

“Donacionet i kemi drejtuar gjithmonë në bankë, sepse krijuam një faqe interneti për transparencën e partisë. Por më pas e mbyllëm, sepse qeveria sulmonte të gjithë ata që na jepnin donacione.

Ishte si t’i varje mëlçitë ujkut në qafë. Në fushatën e 2021-it kemi punuar në kushte shumë të vështira, pasi u sulmuam nga të gjitha anët – si nga PD e Lulzim Bashës, ashtu edhe më egërsisht nga PS dhe inceneratorët, të cilët kishin vetëm një qëllim: eliminimin e LSI-së,” shprehet Kryemadhi.

Mungesa e autonomisë financiare mbetet një nga sfidat më të mëdha për gratë në politikë. Një studim mbi "Gjinia, Paraja dhe Politika", i kryer nga Rrjeti i Grave për Barazi në Vendimmarrje dhe i mbështetur nga NDI përmes Zyrës së Jashtme, Commonwealth & Development (FCDO), nxjerr në pah këtë realitet. 

Pa akses të drejtpërdrejtë në fondet e partisë, financimin e fushatës dhe rrjetet e pavarura të donatorëve, gratë mbeten në një situatë të pamundur—të detyruara të mbështeten në vullnetin e mirë të liderëve të partisë ose të bëjnë kompromise politike për të mbijetuar. 

Derisa aksesi financiar të jetë i garantuar, transparent dhe i institucionalizuar, prania e grave në politikë do të mbetet e kushtëzuar dhe jo e pavarur.

Gratë në politikë: të vlerësuara, por jo të votuara

Pavarësisht se shumë gra arrijnë të fitojnë një farë autoriteti dhe vlerësimi në politikë, kur vjen puna te votat, mbështetja shpesh mungon.  Kryemadhi e lidh këtë fenomen me mungesën e një aleance mes grave.

“Ne gratë nuk jemi aleate të njëra-tjetrës. Në vend që të mbështesim njëra-tjetrën, shpesh bëhemi pengesa kryesore. Një grua nuk e vret një burrë në politikë, ai vetëm e plagos. Goditjen fatale gjithmonë ia jep një grua tjetër,” thekson ajo.

Sistemi patriarkal mbizotërues jo vetëm që e bën më të vështirë për gratë përparimin në politikë, por gjithashtu krijon barriera strukturore që kufizojnë aftësinë e tyre për të mbështetur njëra-tjetrën. 

Në vend që të nxisë solidaritetin, sistemi i detyron gratë të konkurrojnë për mundësi të kufizuara, duke i pozicionuar ato si rivale dhe jo aleate. 

Këto sfida e bëjnë rrugëtimin e tyre politik edhe më të vështirë, pasi ata duhet të lundrojnë në përjashtimin, pabarazitë financiare dhe rezistencën sistematike, ndërsa përpiqen të krijojnë hapësirë ​​për veten dhe të tjerët.

“Një grua në politikë duhet të bindë veten e saj që nuk është shërbëtore e burrave. Nëse nuk e pranon këtë rol, atëherë bëhet objekt i sulmeve dhe paragjykimeve. Në politikë, injoranti dhe i ligu bashkohen për të ngritur mure kundër një gruaje të fortë,” thotë Kryemadhi.

A është Shqipëria gati për një grua kryeministre?

Nëse do të ketë një grua kryeministre në Shqipëri, Kryemadhi beson se kjo mund të ndodhë vetëm nëse ajo arrin të bashkojë burrat rreth saj.

“Pse jo? Nëse ka një grua që mund të bashkojë burrat e Shqipërisë, atëherë do të kemi një kryeministre grua. Nuk e di nëse do të ndodhë afër apo larg në kohë, por një ditë kjo do të ndodhë,” shprehet ajo.

Për gratë që duan të hyjnë në politikë, Kryemadhi ka vetëm një këshillë:

“Nuk mund të besosh askënd, vetëm veten tënde.”

Në një sistem ku rregullat e lojës favorizojnë burrat dhe ku gratë shpesh mbeten të pambrojtura në arenën politike, rrugëtimi i një gruaje për të arritur majat e pushtetit kërkon jo vetëm kurajo dhe vendosmëri, por edhe një luftë të vazhdueshme për të mos u përdorur si fasadë.

Until then, the challenge remains: how to move from evaluation to vote?