Flash News
Shoferja humb kontrollin në aksin Devoll-Miras, dy të plagosur
SPAK sekuestron pasuritë e dy ortakëve të Evis Berberit
Goro në burg, Blerina Balaj komandohet kryetare e Bashkisë Himarë
Video/ Tensione në mbledhjen e Këshillit Bashkiak të Himarës, qytetari pështyn në fytyrë Vangjel Tavon
Olsi, ashtu si Edi, qenka burrë p….
Kadare flet për gazetën koreane pas nderimit me çmimin e Letërsisë: Një këshillë për autorët e rinj
Seol Lee/ Donga.com
Shqipëria, një vend i vogël në Gadishullin Ballkanik, 'iu dorëzua' komunizmit pas përfundimit të Luftës Botërore. Për dekada, ajo që njerëzit thonin dhe shkruanin u censurua rreptësisht në Shqipërinë komuniste. Ismail Kadare, fituesi i Edicionit të 9-të të Çmimit Letrar Park Kyung-ni, u lind në Shqipëri. Shkrimtari 83-vjeçar shqiptar ishte thellësisht i dhënë pas Letërsisë si adoleshent, duke transkriptuar me dorë Makbethin e Shekspirit, dhe u bë i njohur si romancier në vitet e 20-ta me romanin e tij të parë "Gjenerali i ushtrisë së vdekur (1963)". Kadare kërkoi azil politik në Francë në vitin 1990 dhe vazhdon të shkruajë atje që atëherë. "Bota ende nuk e kupton sa tragjike është të jetosh në një vend që nuk e do Letërsinë. Letërsia është gjëja më e vlefshme në jetë ”, tha Kadare në një intervistë me email.
Si ndiheni si fitues i çmimit Park Kyung-ni?
"Kam dëgjuar gjëra të shkëlqyera në lidhje me romancierin Park Kyung-ni. Unë mendoj se është shumë mirë të kesh një çmim të pagëzuar pas saj. Ndihem edhe më i lumtur sepse mikut tim të mirë Amos Oz i ishte dhënë më parë i njëjti çmim. Të gjithë jetojmë nën një çati gjigande të quajtur Tokë. Të gjithë dukemi ndryshe, por e duam dhe e respektojmë njëri-tjetrin. E njëjta gjë mund të thuhet për Letërsinë. Eshtë universale dhe tejkalon kohën dhe hapësirën. Ndihem shumë i lumtur që kam nderin të fitoj çmimin e parë ndërkombëtar të Letërsisë në Kore".
- Romani juaj i parë, "Gjenerali i ushtrisë së vdekur", bëri bujë të madhe.
“Historia doli nga një ide e vogël. Shkrimtarët zakonisht duhet të shpikin histori interesante, por nganjëherë hasin në një realitet, i cili është si dhuratë për ta. E kam hasur atë realitet në vendin tim, i cili ishte politikisht i pafat në atë kohë. Romani është historia e një gjenerali nga Italia, ish armike e Shqipërisë, i ngarkuar me një mision humanitar në Shqipëri dhe i pamësuar me dhimbjet dhe ndjenjën e fajit të së kaluarës. Sa më thellë u zhyta në subjekt, aq më i trazuar u ndjeva. Filloi si një novelë e shkurtër, por u zhvillua në një roman të plotë."
- Dikur keni thënë se "Gjenerali i ushtrisë së vdekur" është romani juaj më i famshëm, por jo më i miri.
"Po, romani mori vëmendje sepse e shkrova në moshën 25 vjeç. Unë u linda në një vend, mjedisi politik i të cilit ishte jashtëzakonisht i paarsyeshëm. Ishte një mjedis armiqësor për ata që ishin të talentuar në Letërsi. Romani nuk ishte një fillim i shkëlqyer për mua, por lindi një pyetje kuptimplotë për Shqipërinë dhe rrugëtimin tim si shkrimtar. "
- Ju keni kritikuar komunizmin në veprat tuaja, përfshirë "Pallatin e ëndrrave" (1981).
"Po, por nuk kam menduar të tallem me regjimin duke përdorur një temë të papërshtatshme në romanin tim. Shkrimtarët seriozë nuk duan që kjo të ndodhë. Shtypja ishte një temë që ushqente të menduarit."
-Megjithëse "Pallati i ëndrrave" ishte trillim, regjimi shqiptar vuri re se ishte në shënjestër pasi romani përmbante një përshkrim të hollësishëm të kryeqytetit, Tiranës.
"Mendova se mënyra e vetme për të rritur shkallën e përkryerjes ishte të jepja një përshkrim të gjallë dhe të hollësishëm të situatës. Unë besoj se i ndriçoi njerëzit drejt të vërtetash të mëdha. Romani më krijoi shumë andralla. Ishte një lloj pengese në rrugëtimin tim si shkrimtar. Asnjë roman tjetër nuk është hetuar ende kaq rreptësisht nga socialistët, kritikët dhe regjimet komuniste në të njëjtën mënyrë si ky roman”.
―Jeni ndikuar nga ndonjë roman apo shkrimtar?
“Jam prekur nga romanet e huaja. Sidomos nga veprat e Shekspirit të përkthyera në gjuhën shqipe. Pasi lexova "Makbethin", gjithçka tjetër mu bë e mërzitshme. Më pëlqente autori grek Homeri, por jo aq shumë. Nëse gjeni ndopak humor në romanet e mia, kjo vjen falë ‘Don Kishotit’ të Servantesit.
- A keni ndonjë këshillë për shkrimtarët e ardhshëm në të gjithë botën?
“Botimi i librit tuaj në moshë të re mund të jetë një katastrofë. Nëse bëhesh i famshëm si shkrimtar, para se të bëhesh shkrimtar i formuar, trysnia do ta bënte të vështirë që të shkruanit. Ndonjëherë mendoj se botimi i një libri në moshë kaq të re duhet të ndalohet, si ndalimi i pijeve alkoolike për të miturit. Shkrimet e mia u botuan dikur në një gazetë para se të bëhesha shkrimtar. Në një kolonë të titulluar "Posta e Redaktorit", ata i kritikuan vargjet e mia si të shkruara në një gjuhë që Letërsia nuk mund ta pranojë".
- Ju keni shumë lexues në Kore.
"Ndihem mirënjohës që lexohen veprat e mia në vendet e huaja, qofshin ato larg apo afër shtëpisë. Ky është qëllimi dhe thelbi i Letërsisë dhe ka të bëjë me kozmopolitizmin. Unë dua të falënderoj lexuesit koreanë dhe botuesin tim që u interesuan për veprat e mia".
*Përkthimi nga Anglishtja: Politiko.al