Flash News

Krimi elektoral në Belsh, Prokuroria e Elbasanit 4 punonjës të IMT pas kallëzimit të PD

Incident në Giro d’Italia, qytetari përplaset nga çiklisti

PD kundër kërkesës së PS për shtyrjen e orarit të votimit në Vlorë: Abuzim me procesin zgjedhor

I kërkuar në Shqipëri për vrasje, arrestohet në Greqi Ardian Ahmetaj, shoku i Laert Haxhiut

Dita e dytë e “Giro d’Italia 2025”, rrugët që do bllokohen në Tiranë

KRYESORE

Përmbyllet dita e dytë e 'Tirana Lexon 2018', nesër pritet Kuarteti i Leximit

Politiko 23 Tetor 2018, 16:31

Duke synuar zbulimin e rolit të letërsisë në fushën e ballafaqimit me të shkuarën, aktiviteti i ditës së dytë të “Ditëve të Kujtesës” u vendos në ambientet e “Europe House”. Autorët e ftuar nga Instituti për Demokraci Media dhe Kulturë (IDMC) Karsten Dümmel dhe Albert P. Nikolla treguan të tjera aspekte të komunizmit, kjo përmes pasazheve të veprave të tyre dhe po kështu përmes pyetje-përgjigjeve me të pranishmit në sallë.

Ashtu sikurse pritej, interesi ishte i madh. Ish-të përndjekur, zyrtarë të përfaqësisë diplomatike, historianë dhe plot të rinj të shkollave të Tiranës ndoqën me mjaft vëmendje këndvështrimet e dy të ftuarve rreth shkatërrimit të identitetit njerëzor nga sistemet diktatoriale dhe pasojat që ndeshen në ditët e sotme në shoqëritë respektive, Gjermani apo dhe Shqipëri.

Tema e aktivitetit u përqendrua te “Identiteti dhe kujtesa”. Për këtë pjesë Godole tha në fjalën e saj përshëndetëse se “identiteti krijohet në një proces autobiografik, ku ndërthuren kujtimet dhe rrëfimet që kanë shoqëruar jetën tonë”. Ajo tha se “çdo përpjekje për t’u dhënë kujtimeve formë është pjesë e pandalshme e këtij procesi”. Ndërsa përfaqësuesi i Europa House, Erol Akdag, në fjalën e tij përshëndetëse u u shpreh se populli dhe politikanët e një vendi duhet të kenë vullnet të përbashkët për ballafaqimin me të shkuarën.

Nën moderimin e Drejtoreshës së IDMC Jonila Godole, u theksua fort rëndësia e letërsisë në përçimin e përvojave njerëzore. Autori gjerman Karsten Dümmel, i cili gjatë periudhës komuniste në Gjermaninë Lindore u përndoq dhe u burgos për shkak të natyrës së tij kritike me sistemin, tregoi për përjetimet e survejimit të përhershëm të Stasit. Përmes romanit “Strohblumenzeit” (Koha e luleve prej kashte), pjesë nga i cili u lexuan në sallë, Dümmel tregoi përmes historisë së lidhjes së dy të rinjve, pak a shumë atë çka gjermano-lindorët kalojnë rreth 50 vite nën regjimin diktatorial.

Interesante për të pranishmit ishte fakti se në këtë aktivitet u tregua se gjatë përndjekjes së tij Dümmel kishte kërkuar të dilte jashtë Gjermanisë Lindore plot 56 herë deri sa në vitin 1988 “u ble” nga Republika Federale. Dümmel tregoi se për këtë proces ishte e nevojshme ndërhryja nga jashtë, sepse “mund t’i drejtoheshe gjithkujt me letra, por ishte e vështirë të të mundësohej kjo gjë”. Ai theksoi gjithashtu se sikurse shqiptarët e thjeshtë edhe ai e kishte pasur të pamundur lëvizjen duke thënë se në përgjithësi “ata që lëviznin jashtë kishin lidhje politike ose ishin të Stasit”.

Në diskutimin tjetër antropologu Albert Nikolla tregoi për librin e tij “Njeriu i ri shqiptar”. Nikolla foli gjerësisht për aspektet që e formonin njeriun e periudhës së diktaturës. Ai tha se i ashtuquajturi “njeri i ri” duhej të ishte besnik ndaj Partisë dhe të jepte jetën për të, nuk duhej të ishte indiferent, por të spiunonte, të shpifte, të trillonte dhe të ishte agresiv ndaj “njeriut të vjetër”. Duke u lexuar pasazhe nga libri, Nikolla theksoi se përmes krijimit të “njeriut të ri” komunistët arritën që të zhduknin elitat dhe në ditët e sotme të mundnin të trashëgonin një tipar sikurse është “ndjesia e mosbesimit dhe e frikës”.

Karsten Dümmel i shtoi kësaj pjese se “njeriu i ri” në Gjermaninë Lindore ishte gjithashtu me frikën dhe terrorin, atë terror “që i duhej pushtetit për të mbajtur pushtetin”. “Korea e Veriut… Gjermania Lindore… Shqipëria gjithashtu… kanë gjera të perbashkëta për sa i përket historisë diktatoriale, janë vende ku njerëzit janë marrë peng, jane skllaveruar për Partinë!” – tha më tej Dümmel në fund të një diskutimi që lindi edhe me të pranishmit në sallë.

Nën kujdesin e IDMC, Tirana lexoi sot edhe në gjimnazin "Isa Boletini' në Vorë. Autori dhe kritiku letrar Agim Baci zhvilloi një takim të hapur me nxënësit e këtij gjimnazi të cilët e pritën me entuziazëm dhe kuriozitet duke i drejtuar atij pyetje të shumta rreth librit “Letër Dylqinjës”. Baçi përpara nxënësve tregoi se për këtë libër i janë dashur 8 vite punë, dhe se libri në formën e letërkëmbimeve fillon pikërisht me tre letra për Don Kishotin si një ndër të preferuarit e tij. ‘Kjo formë letrare është mënyra më e mirë për t’ju dhënë përgjigje të gjitha pikëpytjeve rreth shkrimtarëve, autorëve apo heronjve që lënë gjurmë tek ne.’ -tha Baçi. Ai këshilloi të rinjtë ta shohin letërsisë dhe librin si mënyrën më të mirë për të njohur veten e tyre në radhë të parë, dhe më pas si një ndihmëse mjaft të madhe në vendosjen e marrëdhenieve të njeriut me familjen, tjetrin, shoqërinë. ‘Rruga drejt dashurisë kalon drejt vetes sonë. Asnjë se njohim mirë pa njohur më parë vetveten. Dhe këtë e bën të mundur libri’ - shtoi ai.

#TiranaLexon2018 ju fton sërisht nesër, më 24 Tetor, në Sallën Franceze të Leximit, në Biblotekën Kombëtare, në orën 10:00 -12:00, ku do të mbahet Kuarteti i Leximit, me kontributin e ekspertëve Jonila Godole (moderatore), Agim Baçi, Ledia Dushi dhe Beti Njuma.

Ky kuartet do të diskutojë rreth 4 veprave nga këta 4 autorë të njohur : “Kohë e pamjaftueshme” nga Helena Kadare, “Valsi i lumturisë”nga Ylljet Aliçka, “A është vallë njeri?”nga Primo Levi, dhe “Më kujtohet” nga Ylli Demneri. Më pas, në orën 15:00 –17:00 Tirana Lexon do të zhvendoset në shkollën e mesme “Ismail Qemali’ ku do të zhvillohen lexime dhe diskutime me autorët Gëzim Peshkëpia dhe Saimir Muzhaka, nën moderimin e Teuta Berisha.