
Flash News
Nga shpenzimet e ceremonisë te mbishkrimi i varrit, zbardhet testamenti i Papa Françeskut
Vatikani zbulon shkakun e vdekjes së Papa Françeskut: Pësoi goditje në tru
Kush mund të jetë Papa i ardhshëm? 6 emrat e mundshëm
Pse vetëm një parti po bën fushatë në Shqipëri?
Makina bie nga ura në Pogradec, plagosen nënë e bijë
Irani prej vitesh vuan nga inflacioni i lartë, dobësimi i valutës e pasojat e sanksioneve ndërkombëtare. Masa të reja të perëndimit dhe një konflikt i gjatë ushtarak do ta vendosnin vendin para një krize shumë serioze.
Në një kohë që SHBA dhe BE duan sanksione të reja kundër Teheranit, vetë vendi do të bjerë në sy me lajme suksesi, si psh. lajmi se Irani ka arritur të shesë naftë më shumë se kurrë më parë në gjashtë vitet e fundit. E kjo megjithë sanksionet e SHBA, që vendosi në vitin 2018 presidenti Trump. Ministri iranian për Naftën, Javad Ovji bëri të ditur në mars, se eksportet e naftës kanë sjellë më shumë se "35 miliardë dollarë" në arkën e shtetit iranian. "Armiqtë e Iranit" duan të ndalin eksportet tona të naftës, por sot ne mund të eksportojmë naftë ku të duam, dhe këtë me oferta shumë të mira, ka cituar Financial Times ministrin iranian.
Miliarda të ardhura janë shumë të rëndësishmë për vendin që të sigurojë paqen e brendshme sociale. Një pjesë e madhe e popullsisë i vuan drejtpërdrejt pasojat e sanksioneve ndërkombëtare, ato kanë sjellë rënien e fortë të valutës së vendit, rial dhe kanë rritur inflacionin, deri në 40%.
Profesori i ekonomisë në universitetin amerikan, Virgina Tech, Djavad Salehi-Isfahani, thotë për DW, se ashpërsimi i konflikteve gjeopolitike po ushtron një presion të ri ndaj valutës iraniane duke e zhvlerësuar edhe më shumë atë kundrejt dollarit amerikan. Në muajt e fundit rial humbi 25% të vlerës kundrejt dollarit. "Ky zhvlerësim i kursit të këmbimit reflektohet shpejt në çmime shumë më të larta, sepse Irani importon shumë mallra." Sipas Salehi-Isfahani, Irani duhet të përgatitet për një periudhë të gjatë me inflacion të lartë.
Standardi jetësor si në vitin 2005
Për shkak se Irani nuk i siguron dot vetë artikujt ushqimorë, rënia e vlerës së valutës dhe inflacioni i lartë bëjnë që të rriten ndjeshëm çmimet e ushqimeve. "Kjo ka efekt të fortë tek mirëqenia e pjesës më të varfër të popullsisë, sepse sigurimi i artikujve ushqimorë përbën gjysmën e shpenzimeve të tyre", thotë eksperti për ekonominë e Lindjes së Mesme.
Por gjendja është keqësuar edhe për shtresën e mesme në dy dekadat e fundit. "Standardi i jetesës është sërish në nivelin e para 20 viteve për shkak të sanksioneve", thekson Isfahani. Edhe vëllimi ekonomik ka këtë nivel ndoshta vetëm pak përqind më lartë, thotë eksperti.
Situara ekonomike e Iranit varet shumë nga eksportet e naftës. Që kur më shumë se 90% e naftës shkon në Kinë, po humbasin gjithnjë e më shumë efektin edhe sanksionet e perëndimit. Prandaj pushtetmbajtësit në Teheran janë shumë të shqetësuar, nëse sektori i naftës, që është burimi kryesor i devizës mund të bëhej objekt i një sulmi si kundërpërgjigje nga ana e Izraelit. Isfahani e formulon kështu situatën në Teheran. "Jam shumë i sigurtë, që ata janë shumë të shqetësur, sepse një luftë, që mund të dëmtojë edhe infrastruktrën për eksportet e naftës do të ishte një goditje e rëndë për ekonominë." Pas shokut që shkaktuan sanksionet e vendosura nga SHBA në vitin 2018, Irani ka arritur ndërkohë sërish 80% të sasisë së eksportit të atëhershëm. Por kjo nuk ka çuar në përmirësimin e jetesës për popullsinë, pasi shumica e burimeve financiare shkojnë për forcimin ushtarak të vendit dhe masa të tjera të regjimit të mullahëve.
Korrupsion dhe mungesë transparence
Shumë para zhduken po ashtu në strukturat jo transparente të pushtetmbajtësve shiitë në Teheran. Në indeksin e Transparency International për perceptimin e korrupsionit, Irani zë vendin e 149 nga 180 vende. Shumë i paqartë është edhe roli i Gardës së Revolucionit, një ushtri paralele, dhe ai i fondacioneve fetare, që kontrollojnë pjesë të rëndësishme të ekonomisë iraniane. Ata nuk paguajnë tatime, nuk duhet të paraqesin bilance ekonomike dhe janë të varura direkt nga kreu politik dhe fetar i Republikës Islamike, Ajatollah Ali Khamenei.
Për ekspertin e Lindjes së Mesme, Martin Beck nga Universiteti i "Southern Denmark" (SDU) ekonomia e Iranit përbëhet nga një "përzierje e sferës politike dhe ekonomike që nxit një politikë klienteliste dhe të shpërndarjes që është e lidhur ngushtë me korrupsionin."
Megjithëse të ardhurat nga shitja e naftës janë stabilizuar në vitet e fundit, Irani është gjithçka tjetër, por jo një fuqi ekonomike. Megjithëse popullsia e tij me 88 milionë banorë është gati 10 herë më e lartë se ajo e armikut të tij të vjetër, Izraelit me 9 milionë banorë, vëllimi i ekonomik i Iranit me 413 miliardë dollarë është dukshëm më i ulët se ai i Izraelit, me 525 miliardë dollarë. Kështu se si do të zhvillohet ekonomia e vendit, varet shumë nga efekti i sanksioneve të reja perëndimore, nëse ato do arrinin t'i ulnin ndjeshëm eksportet e naftës.
Eksportet e naftës vendimtare
Teherani ia ka dalë në tre muajt e parë të këtij viti të shesë mesatarisht 1,56 milionë fuçi nafte në ditë, dhe gati të gjithën tek Kina. Kjo ka qenë vlera më e lartë e shitjeve që nga viti 2018. "Iranianët e zotërojnë mirë artin e anashkalimit të sanksioneve", citohet Fernando Ferreira i "Rapidan Energy Group" nga gazeta Financial Times. "Nëse qeveria e Bidenit do të arrijë vërtet diçka këtu, ajo duhet që ta vendosë fokusin tek Kina."
SHBA vetë është ndërkohë shumë më e pavarur nga eksportet e naftës nga Lindja e Mesme. Megjithatë ashpërsimi i sanksioneve kundër Iranit do të çonte në rritje të çmimit të naftës në tregjet botërore dhe do të kishte pasoja edhe në rritjen e inflacionit. Për presidentin Biden në këtë vit zgjedhor kjo do të thoshte t'i hapte vetë derën rivalit të tij, Donald Trump.
Por pavarësisht, nëse sanksionet shkallëzohen ose jo - Do të ishte ekonomia e Iranit gati të përballonte një shkallëzim të konfliktit me Izraelin? Përgjigja e profesorit të ekonomisë, Djavad Salehi-Isfahani është e qartë: "Në tërësi ajo nuk është gati për një konflikt të gjatë luftarak. Prandaj ata (pushtetmbajtësit në Teheran, shën.red.) kanë treguar shumë kujdes të mos përzihen shumë në luftën e Gazës. Dhe sulmi kundër Izraelit ishte më shumë një gjë simbolike, se sa një sulm që donte vërtet të sillte dëme."/DW
Të fundit



" Është i mbaruar", Noka reagon nga Kavaja: Rama sjellje perverse me fëmijët
21 Prill 2025, 22:19
Tabaku: Oferta politike e mazhorancës është gjuha e llumit
21 Prill 2025, 22:00
Ukraina sulmon bazën ajrore ruse në Kursk, të paktën 20 të vdekur
21 Prill 2025, 21:45
3 shenjat e horoskopit që nuk harrojnë asnjëherë një tradhti (edhe pse falin)
21 Prill 2025, 21:39

“S’ka vend për ambulancë e zjarrfikëse”, banorët i zënë derën ARRSH-së
21 Prill 2025, 21:31

Amerika ul flamujt në gjysmë shtize në nder të Papa Françeskut
21 Prill 2025, 20:56
Vatikani zbulon shkakun e vdekjes së Papa Françeskut: Pësoi goditje në tru
21 Prill 2025, 20:25


I fundit Papë përpara se bota të zhduket/ Parashikimi i frikshëm i Nostradamusit
21 Prill 2025, 19:28

Kush mund të jetë Papa i ardhshëm? 6 emrat e mundshëm
21 Prill 2025, 19:04


Pse vetëm një parti po bën fushatë në Shqipëri?
21 Prill 2025, 18:37




Aksident në Tunelin e Murrizit, bllokohet qarkullimi, disa të plagosur
21 Prill 2025, 17:28
Makina bie nga ura në Pogradec, plagosen nënë e bijë
21 Prill 2025, 17:01


Shtyhet për herë të pestë seanca konstituive e Kuvendit të Kosovës
21 Prill 2025, 16:22



Kur bullizmi ofrohet si model nga maja e pushtetit
21 Prill 2025, 15:35


Përplasen dy makina te ‘Ura e Kardhiqit’, lëndohen katër persona
21 Prill 2025, 15:00


Kisha Ortodokse shpreh ngushëllime për vdekjen e Papa Françeskut
21 Prill 2025, 14:28
Përplasje me armë zjarri në Itali, plagoset shqiptari
21 Prill 2025, 14:24




Boçi: Puka dhe Fushë - Arrëzi të braktisur nga qeveria
21 Prill 2025, 13:16
Balliu: Për ne, investitor strategjik është fermeri shqiptar.
21 Prill 2025, 13:05

I dënuar me 12 vite burg për grabitje, shqiptari kapet në Kakavijë
21 Prill 2025, 12:33

"Me bark të ngopur e mendjen te vjedhja", Fizi: Dhelpra-Balluku në aksion
21 Prill 2025, 12:08

Tabaku: Fshati po braktiset, bujqësia po fundoset
21 Prill 2025, 11:48



Ndarja nga jeta e Papa Françeskut, Dom Gjergj Meta: Të lutemi për shpirtin e tij
21 Prill 2025, 10:50



Ndahet nga jeta Papa Françesku
21 Prill 2025, 10:05

Logu: Shembujt e mazhorancës nxitën shkelje të fshehtësisë së votës së diasporës
21 Prill 2025, 09:40

‘Politika sfidon drejtësinë’ me kandidatët nën hetim për çështje korrupsioni
21 Prill 2025, 09:19
Berisha në SPAK, mbështetësit e presin me ovacione
21 Prill 2025, 09:08
Si të bini nga pesha në dy javë duke konsumuar vezë të ziera
21 Prill 2025, 08:56
Këmbimi valutor, me sa shiten dhe blihen monedhat e huaja sot
21 Prill 2025, 08:45

Berisha paraqitet sot në SPAK, demokratët protestojnë
21 Prill 2025, 08:33
Horoskopi, çfarë kanë rezervuar yjet për ju sot
21 Prill 2025, 08:19
Mot i paqëndrueshëm, si pritet të jenë temperaturat gjatë ditës
21 Prill 2025, 08:03
Posta e mëngjesit/ Me 2 rreshta: Çfarë pati rëndësi dje në Shqipëri
21 Prill 2025, 07:50
Aksident në aksin “Shkodër-Mes”: Përplaset një çiklist, jashtë rrezikut për jetën
20 Prill 2025, 22:02
Banderolë kundër Ramës në kullën pranë sheshit “Skënderbej”: Rama ik – ik – ik
20 Prill 2025, 21:34
Libani: Izraeli kreu sulm vdekjeprurës në jug të vendit
20 Prill 2025, 21:05
Noka nga Durrësi: Më 11 maj zgjidh 1-shin, për vete dhe vendin
20 Prill 2025, 20:38

‘Do e lë të rrjedhë’/ Egli Tako flet për lidhjen me Gjestin jashtë shtëpisë së ‘BBV’
20 Prill 2025, 20:02
Lufta Ukrainë-Rusi/ DW: Akuza reciproke për thyerje të armëpushimit
20 Prill 2025, 19:39
Ambasadori finlandez: Kosova ka nevojë urgjente për formimin e institucioneve
20 Prill 2025, 19:14


Rama flet për shpartallimin e opozitës, se me qeverisjen s’ka ç’të mburret
20 Prill 2025, 18:16


Raportohet për të paktën 25 të vrarë në Gazë
20 Prill 2025, 16:48
Turist turk përplas me makinë rojen në Krujë
20 Prill 2025, 16:20
Përplasje me policinë në Maqellarë, në pranga tre vëllezër
20 Prill 2025, 15:52
Kontrabandë me jaht luksoz: 20 shqiptarë kapen në Kanalin Anglez
20 Prill 2025, 15:31
E rëndë në Gjirokastër, 17-vjeçari vret veten në banesë
20 Prill 2025, 15:04

Papa Françesku bën thirrje për paqe në Ukrainë në mesazhin e Pashkëve
20 Prill 2025, 14:28
Sudan njohu Kosovën, REL: Pse u kontestua vlefshmëria e kësaj njohjeje?
20 Prill 2025, 14:04


Studimi: Njeriu i lashtë ka jetuar në Spanjë 1.4 milionë vjet më parë
20 Prill 2025, 12:50

BE, Italia dhe Britania e Madhe reagojnë ndaj "armëpushimit të Pashkëve" të Putinit
20 Prill 2025, 12:00
Zgjedhjet 2025, çfarë premtojnë partitë për ekonominë
20 Prill 2025, 11:41
