10 librat e vitit të Aida Baros

Aida Baro është përkthyese e njohur dhe redaktore letrare. Përzgjedhja e saj për Politiko.al vijon si më poshtë: 

1. “Të mbyturit dhe të shpëtuarit” nga Primo Levi është një lexim i detyrueshëm për këdo që do të kuptojë më mirë natyrën njerëzore në stadin e saj më të errët. Tashmë pas dy librave të parë “A është vallë njeri” dhe “Armëpushimi”, ku rrëfehet përvoja personale në Lagerin nazist, Primo Levi, përmes tetë eseve, na sjell një reflektim të thellë mbi marrëdhëniet e njeriut me kujtesën e poshtërimit, mbi atë shtresë të burgosurish të privilegjuar që Levi e quan “zona gri”, mbi dhunën e padobishme, të ushtruar e të pësuar, mbi gjendjen e intelektualit në Aushvic, komunikimin dhe stereotipet etj.

2. “Jeta e shkurtër e Lukas Santanës”, shkruar nga Elvira Dones, është një rrëfim prekës dhe një reflektim mbi të drejtën e jetës. Lukasi, një djalosh i ri, një gangster i vogël, dënohet me vdekje për një krim që nuk e ka kryer. Në roman gërshetohen dashuria e jashtëzakonshme e dy të rinjve, Lukasit dhe Beatrisit me probleme të thella sociale si dhuna në familje, emigracioni, pamundësia e shtresave të margjinalizuara t’i shpëtojnë mjerimit ku kanë rënë etj. Një lexim që do ta sugjeroja fort për adoleshentët.

3. “E ardhmja” nga Marc Auge, përkthyer nga Mikaela Minga. Në një shoqëri konsumi, ku vetmia bëhet përditë e më e madhe, ku njerëzit më shumë i referohen së shkuarës, ose nuk kanë asnjë ide për çfarë do të ndodhë nesër, “E ardhmja” kolektive duket seriozisht e rrezikuar. Një reflektim me stil filozofik mbi të nesërmen e njerëzimit.

4. “Jetë burgu”, shkruar nga Fatos Lubonja. Janë 12 rrëfime, kujtime të tijat, për “personazhe” do t’i quaja, por në fakt janë njerëz me të cilët Lubonja ka jetuar dhe ka ndarë 17 vjetët e kaluar në burgjet e diktaturës. Janë njerëz “të çuditshëm”, por të mbushur me një humanizëm të jashtëzakonshëm. Është një lexim i detyrueshëm për të gjithë shqiptarët, për të kuptuar se çfarë ka ndodhur gjatë diktaturës, por edhe për të mos harruar të shkuarën. Përtej dëshmisë për jetën e përditshme në burg, të mjerë dhe të tmerrshme nga çdo pikëpamje, këto rrëfime kanë dhe një përmasë letrare të spikatur.

5. “Solo”, poezi nga Alfred Lela. Një befasi shumë e bukur ky vëllim me poezi, ku mendimi dhe ndjenja gërshetohen më së miri. Vëllimi është i ndarë në cikle dhe dallohet qartë ndryshimi që ka pësuar autori ndër vite. Qysh në ciklin e universitetit ndihet mendimi i thellë, përpunimi i ngjarjeve disi hermetikisht (në disa poezi, sidomos për nga forma dhe ritmi, më kujton Ungaretti-n), duke e ngritur ngjarjen a ndjesinë nga përditshmëria dhe rëndomësia e duke e shndërruar në poezi.

6. “Erërat që trazojnë mjegullat”, roman i shkrimtarit të ri Ervin Nezha. Me një stil tërheqës, herë ironik, herë epik, autori na risjell një lexim ndryshe të legjendës së Gjergj Elez Alisë.

7. “Një dashuri”, letrat e shkëmbyera mes shkrimtarit Petro Marko dhe bashkëshortes së tij, Safos. Është zbulimi i një lidhjeje të fortë shpirtërore, që do të ishte kolona mbajtëse e një familjeje të shënjuar nga fataliteti.

8.   “Caro Pier Paolo”, shkruar nga Dacia Maraini, në kujtim të intelektualit të jashtëzakonshëm italian Pier Paolo Pasolini. Miqësia mes tij, Marainit dhe Alberto Moravia-s, rrëfime mbi dashurinë e kulluar me Maria Callas-in, mbi natyrën e tij të koklavitur si njeri e si intelektual. Një rrëfim thellësisht poetik dhe mallëngjyes për Pasolini-n.

9. “Jo-vendet” nga Marc Auge, përkthyer nga Ledi Shamku-Shkreli. Në një botë supermoderne, superfrenetike, ku çdo gjë zëvendësohet sakaq nga gjëra të tjera, ku nuk kemi kohë të lidhemi pas sendeve, pas vendeve, pas kujtimeve, rendim nëpër avionë e makina për të ikur s’dimë se ku, duke u gjendur në vende që ndiejmë se nuk u përkasim, në jo-vende ku ndihemi të huaj.

10. “Provinca” shkruar nga Liridon Mulaj. Është një roman, ku do ta gjejnë veten shumë prej lexuesve. Si është të çlirohesh nga mbërthimi rrënues i provincës fizike dhe asaj që kemi brenda nesh? Arrijmë dot vërtet të çlirohemi prej saj dhe të rilindim si njerëz të tjerë? Por së pari, duhet t’i bëjmë llogaritë me frikërat tona, me komplekset tona, shkurt, të shohim veten në sy dhe t’i themi të vërtetën.