
Flash News
Info migrants: Italia transferon 26 persona të tjerë në qendrat e paraburgimit në Shqipëri
Netanyahu: Është eliminuar kreu i Hamasit në Gaza, Mohammad Sinwar
Vodhën automjetin në Tepelenë dhe e shitën në Gjirokastër, në pranga 3 të rinj
Thika e urimit të Ambasadës amerikane
Sekuestro e pasurive, Ajola Xoxa bën rekurs në Gjykatën e Lartë
Bizneset me emra të huaj, një mani e çuditshme e shqiptarëve që vazhdon prej një shekulli (dhe një artikull i v.1930)
Marsel Lela
Emërtimi në gjuhë të huaj i hoteleve, lokaleve, bareve, restoranteve, apo bizneseve të tjera, sot është bërë një gjë krejt normale për shqiptarët. Madje këto emra i ndesh rëndom nëpër rrugët kryesore të Tiranës në anglisht, frëngjisht, italisht, por nuk mungojnë as emrat indianë, kinezë, apo japonezë. Është krejtësisht normale kjo për metropolin e një vendi, i cili ka 30 vjet që është i hapur me botën, por i çuditshëm mbetet fakti se shumica e këtyre bizneseve nuk i përkasin pronarëve të huaj, por atyre shqiptarë.
Shqipja në ballinat e hoteleve, restoranteve apo kafeneve në kryeqytet shihet rrallë e më rrallë. Janë të paktë ata që, sidomos kohët e fundit kur emrat e huaj janë bërë bajat, u kanë vënë emra shqiptarë lokaleve apo restoranteve të tyre. Madje këta emra kanë filluar ta tërheqin edhe më shumë klientelën e pamësuar prej kohësh me emërtimet shqip në tabelat e bizneseve.
Kjo temë nuk ka kaluar e patrajtuar nga mediat shqiptare dhe ka pasur disa gjuhëtarë që janë shprehur të shqetësuar për dominimin e emrave të huaj mbi ata shqiptarë. Por kjo mani nuk ka qenë e pranishme te shqiptarët vetëm gjatë këtyre 30 viteve të fundit.
Gjatë kohës së Monarkisë, kur shqiptarët mund të lëviznin lirshëm, shumë sipërmarrës ndërtuan në Tiranë, Durrës, Shkodër, Elbasan, Kavajë e në vende të tjera të Shqipërisë bizneset e tyre. Këto biznese ishin kryesisht hotele, restorante, kafene dhe pastiçeri. Vlen të përmendet se emrat e pjesës më të madhe të këtyre bizneseve nuk kanë qenë në gjuhën shqipe. Një pjesë prej tyre, hotelet më shumë, janë të njohura për shqiptarët edhe sot. Përmendim këtu Hotel Kontinental, Hotel Splendid, Hotel Bristol, apo Albergo degli Bogi në Durrës (Hotel Vollga).
Një artikull i gazetës “Vullneti i Popullit” i 29 korrikut 1930, që e risjell për lexuesin Politiko.al, shpreh kohe shqetësimin për emërtimin në gjuhë të huaj të këtyre bizneseve, por edhe shumë të tjerave në Tiranë. Titulli i artikullit, “Një mani e çuditëshme”, e shpreh që në hyrje tendencën e shqiptarëve të atyre viteve për t’u vënë emra të huaj hoteleve, apo restoranteve të tyre. Autori i artikullit shpreh githashtu shqetësimin se kjo tendencë po vinte gjithnjë e në rritje.
“Nuk e dimë a do t’i ketë vajtur kujt ndërmend ta bëjë këtë vërejtje. Një mani e çuditëshme i ka zënë pronarët e hoteleve, kafeneve dhe ëmbëltoreve në kryeqytet, të konkurojnë me njëri-tjetrin për të gjetur ndonjë emër sa më ekstravagant me ngjyrë ndërkombëtare, që ta vënë në tabelën e dyqaneve të tyre.
Një shqiptari që vjen për herë të parë në Tiranë, me të hyrë në rrugët më të para do të pyeste veten nëse është në kryeqytetin e vendit të tij, apo e kanë hedhur gabim në ndonjë breg deti të huaj, të rrahur nga avulloret e të gjitha kombeve. Sepse i habitur ai do ta gjejë veten përpara hoteleve, kafeve dhe restoranteve me emra të huaj, njëri më i çuditshëm se tjetri. Do të këndojë me radhë emrat: Hotel Royal, Hotel Stamboll, Hotel Bristol, Internasjonal, Hotel Adriatik, Grand Hotel, Hotel Splendid, Hotel Kontinental, Hotel Central, Hotel Metropol, Hotel Palace; pastaj Kafe Roma, Kafe Bukureshti, Amerikan Bufe, Patiseri Parisjen, Patiseri Bella Venecia, etj”, shkruhet në artikull.
Më tej autori shton se kjo do të ishte e justifikueshme nëse hotelet dhe restorantet me këto emra do të ishin pronë e të huajve, por pronarët e tyre janë të gjithë shqiptarë. Ai e konsideron me shqetësim adoptimin e këtyre emrave nga shqiptarët si një fyerje ndaj gjuhës shqipe, duke treguar se kjo e fundit nuk është e denjë të ketë emrat e saj ndër hotelet dhe kafenetë e luksit.
“Një përbuzje kaq e ulët për fjalët e gjuhës amtare nuk shihet në asnjë qytet apo katund të botës”, thotë ndër të tjera artikullshkruesi, i cili, duke bërë një krahasim të Shqipërisë me vendet e tjera për sa i përket këtij fenomeni, shprehet se numri i këtyre raseve atje ka një ndryshim kolosal me Shqipërinë.
“Pa treguar asnjë shovinizm në pikëpamjet gjuhësore, na duket se kemi të drejtë të kërkojmë një shpirt më patriotik nga pronarët shqiptarë të hoteleve dhe kafeneve. Ata duhet të përdorin fjalët e gjuhës sonë veçanërisht, pasi përdorja e emrave të huaj nuk vjen t’u sjellë asnjë spekullim tregtar.
Në vetvete kjo çështje mund të duket shumë e vogël dhe pa asnjë rëndësi, por në dejet e brendëshme ku lëviz gjaku kombëtar shkakton mjaft tronditje dhe përdorimi i shumtë i emrave të huaj në hotelet dhe kafenetë shqiptare mund të justifikohej vetëm nga pushtimi i ndonjë shteti të huaj, armik i gjuhës sonë”, mbyllet ky artikull i vitit 1930.
Politiko.al po publikon foto të këtyre hoteleve dhe restoranteve, jo vetëm në Tiranë, por në disa prej qyteteve kryesore të Shqipërisë, si Durrës, Shkodër, Elbasan etj. Gjithashtu, janë edhe lista e hoteleve kryesore në Shqipëri, menuja e ‘Hotel Gambinos’ për një darkë të shtruar nga Bashkia Tiranë, si dhe dy fatura të Hotel Roma, përfshi dhe një reklamë në italisht për hotelet më të mira në Tiranë, Durrës, Shkodër dhe Vlorë.
Në listën e hoteleve të disa prej qyteteve në Shqipëri vihet re se të gjithë emrat janë në gjuhë të huaj. Në këtë listë dallon vetëm qyteti i Kavajës ku emrat e hoteleve janë thuajse të gjitha në gjuhën shqipe.
Pas ardhjes në pushtet të regjimit komunist në Shqipëri, termat e huaj u zhdukën dhe u ndaluan sëbashku me pronën private. Me ardhjen e pluralizmit pas vitit 1990 kjo mani do të kthehej sërish, edhe më egërsisht, e kësaj radhe ndoshta edhe për faktin se për gati gjysëm shekulli termi ‘i huaj’ ishte diçka që shqiptarëve mund t’u rrezikonte lirinë, deri edhe jetën.
Të fundit


Zyrtari i PD: Brenda dy ditësh pritet reagim ndërkombëtar për zgjedhjet
28 Maj 2025, 22:43








PD kërkon përsëritjen e zgjedhjeve edhe në qarkun e Fierit
28 Maj 2025, 20:52


Qeveria, 5 milionë euro për të ndërtuar hotel luksoz qensh
28 Maj 2025, 20:01









Tragjedi në Ishujt Kanarie/ Përmbyset varka me emigrantë, gjashtë të vdekur
28 Maj 2025, 17:26
17 fëmijë me salmonelë në Gramsh, AKU publikon rezultatin e analizave
28 Maj 2025, 17:12
Zhdukur prej dy ditësh, gjendet 44-vjeçari shqiptar në Itali, çfarë dyshohet
28 Maj 2025, 17:03


SPAK nis ndërtimin e godinës lidhëse me BKH, do të kushtojë 430 milionë lekë
28 Maj 2025, 16:33
Netanyahu: Është eliminuar kreu i Hamasit në Gaza, Mohammad Sinwar
28 Maj 2025, 16:18
KPA rikthen në detyrë gjyqtarin e Tiranës, Altin Abdiu
28 Maj 2025, 16:14



Nëse nuk paguani taksat, tatimet do t’ju bllokojnë makinat në pronësi
28 Maj 2025, 15:09
Zgjohesh herët? Shëndeti dhe lumturia të buzëqeshin që në mëngjes!
28 Maj 2025, 15:00


Krahasimi/ Si duhet kuptuar mesazhi amerikan për zgjedhjet
28 Maj 2025, 14:37

Ramës nuk ka kush t’i shkruaj
28 Maj 2025, 14:19


Ekspertët paralajmërojnë: I nxehti këtë verë pritet të thyejë rekordet
28 Maj 2025, 13:47
Ekspertja e gjuhës së trupit zbërthen shtytjen e së shoqes ndaj Macron
28 Maj 2025, 13:30
Lamine Yamal nënshkruan me Barcelonën deri në vitin 2031
28 Maj 2025, 13:22

SHBA-ja ndalon përkohësisht intervistat për viza për studentët e huaj
28 Maj 2025, 12:59
Mesazhi i Ambasadës së SHBA për zgjedhjet, Berisha: Asgjësimi i Edi Ramës
28 Maj 2025, 12:49
Thika e urimit të Ambasadës amerikane
28 Maj 2025, 12:43



Urim apo lajmërim?
28 Maj 2025, 12:21
Arrestohet në Tiranë 26-vjeçari i shpallur në kërkim nga Kazakistani
28 Maj 2025, 12:10
BE kërkon formimin e Qeverisë së Kosovës: Kemi nevojë për një partner
28 Maj 2025, 11:55


Sekuestro e pasurive, Ajola Xoxa bën rekurs në Gjykatën e Lartë
28 Maj 2025, 11:22
I dënuar me 2 vite e 7 muaj burg për dr*gë, arrestohet i riu në Burrel
28 Maj 2025, 11:12

Shqiptarët 'të çmendur' pas makinave të luksit
28 Maj 2025, 10:51
Trump: Putini po luan me zjarrin pas sulmeve vdekjeprurëse në Ukrainë
28 Maj 2025, 10:46



Në kërkim për trafik narkotikësh, arrestohet në Belgjikë Gertin Aliu
28 Maj 2025, 09:46

Shpërthen bombola e gazit në Fier, lëndohet një grua
28 Maj 2025, 09:23
Katër pijet më të njohura që përshpejtojnë metabolizmin
28 Maj 2025, 09:14
Tre të akuzuarit për vrasjen e 41-vjeçarit Altin Arapaj mbeten në burg
28 Maj 2025, 09:05

Këmbimi valutor, me sa shiten dhe blihen monedhat e huaja
28 Maj 2025, 08:48
Fondet për ndihmën ekonomike në raport me PBB, në trend rënës
28 Maj 2025, 08:30
Horoskopi, çfarë kanë rezervuar yjet për ju sot
28 Maj 2025, 08:19
Parashikimi i motit, kthjellime dhe temperatura të larta gjatë ditës
28 Maj 2025, 08:05
Posta e mëngjesit/ Me 2 rreshta: Çfarë pati rëndësi dje në Shqipëri
28 Maj 2025, 07:50







Dëbohen nga Gjermania 70 shqiptarë drejt Prishtinës dhe Tiranës
27 Maj 2025, 20:59


PD sërish ankim në KAS, kërkon të përsëriten zgjedhjet në qarkun e Shkodrës
27 Maj 2025, 20:26

Akuzat e SPAK ndaj Metës, AP: Ish-presidenti kritik i hapur i Ramës
27 Maj 2025, 20:09
Aksident në Lushnje, përfshihen katër makina dhe një motoçikletë
27 Maj 2025, 19:44
SPAK mbylli hetimet, reagon Meta: U firmos me urdhër të Edi Ramës
27 Maj 2025, 19:33


Mishi me salmonelë ende në treg? AKU reagon: Lajme të pavërteta
27 Maj 2025, 19:03
Shkeljet e 11 majit, Lela: Gati 'databaze', ndërkombëtarët po informohen
27 Maj 2025, 18:47

Urime... popullit shqiptar
27 Maj 2025, 18:20
