Explained/ Albania opened negotiations, what are the next steps and how many years EU membership lasts

After Skopje settled a long-running dispute with its neighbor, Bulgaria, Albania and North Macedonia got the green light to start accession talks that could eventually lead to EU membership.

EURACTIV explains the next steps both countries need to take on their way to EU membership.

"We have taken another important step towards bringing the Western Balkans closer to the EU," said Czech Prime Minister Petr Fiala, whose country holds the EU's rotating presidency, after the green light was given at a meeting of ambassadors from of the EU in Brussels.

Albanian Prime Minister Edi Rama and his North Macedonian counterpart Dimitar Kovacevski attended an intergovernmental conference in Brussels on Tuesday that opens the door to the start of accession talks that are likely to last years.

The history of the veto

North Macedonia was granted candidate status in 2005, but for many years was unable to begin membership negotiations due to opposition from Greece, until it changed its name in the 2018 Prespa Agreement.

After Prespa, France blocked the opening of membership negotiations with Skopje and Tirana until a new methodology for future enlargement at the EU level was approved.

The other obstacle was the Bulgarian veto from 2020, after Sofia had blocked any progress due to a dispute between the countries over historical issues and the need to overcome enmity dating back to the Tito era.

This was overcome after North Macedonia and Bulgaria signed a French proposal that would make Macedonian an official language in the EU, change the country's constitution to protect minority rights, change school textbooks with negative references to Bulgaria, etc.

Bulgaria, however, continues to regard the Macedonian language as a dialect of Bulgarian, and on Monday at a meeting of EU ambassadors submitted a memorandum recalling its position.

Mosmarrëveshja midis Sofjes dhe Shkupit bllokoi edhe Shqipërin për t'u bërë anëtare, pasi BE-ja i kishte grupuar të dy vendet së bashku. Shqipëria mori statusin e kandidatit në vitin 2014, nëntë vjet pas Shkupit.

Shqipëria pritet të nisë menjëherë negociatat e anëtarësimit, ndërsa Maqedonia e Veriut do të duhet së pari të ndryshojë kushtetutën duke përfshirë bullgarët në mesin e kombeve të tjera shtetformuese të listuara në të.

Siç tha ministrja e jashtme bullgare në largim, Teodora Genchovska, kjo mund të zgjasë "tre muaj, ose ndoshta dy vjet".

Si bëhen anëtarë kandidatët?

Para fillimit të negociatave të anëtarësimit, vendi kandidat dhe Komisioni Evropian vendosin të ashtuquajturën “strategji e para-anëtarësimit”, e cila çon në hartimin e një kuadri negociues nga të dyja palët.

Negociatat nuk mund të fillojnë derisa mandati të miratohet unanimisht nga vendet anëtare të BE-së.

Në këtë proces, Komisioni Evropian duhet të jetë i kënaqur që vendi kandidat të plotësojë tre kushte, të ashtuquajturat kritere të Kopenhagës.

Për të filluar negociatat, vendi kandidat megjithatë duhet të plotësojë vetëm kriteret politike, ndërsa të tjerat mund të përmbushen gjatë fazës së negociatave.

Më pas zhvillohen negociatat ndërmjet ministrave dhe ambasadorëve të qeverive të BE-së dhe vendit kandidat në atë që quhet Konferenca Ndërqeveritare (IGC).

Faza e parë përfshin një proces rigoroz shqyrtimi të legjislacionit të vendit kandidat për të parë se sa mirë është ai në përputhje me ligjin e BE-së.

Acquis është i ndarë në 35 kapituj negociues, të grupuar në gjashtë grupe, që mbulojnë çdo aspekt legjislativ, të cilat të gjitha individualisht mund të mbyllen vetëm me bekimin unanim të të gjitha shteteve anëtare të BE-së.

Negociatat fillojnë me hapjen e kapitujve për të ashtuquajturat "themelore", çështje si gjyqësori dhe të drejtat themelore, dhe ky kapitull është gjithashtu i fundit që është nënshkruar.

Negociatat e disa kapitujve mund të zhvillohen njëkohësisht.

Pasi të jenë mbyllur të gjithë kapitujt, Komisioni rekomandon vendet kandidate për anëtarësim dhe vendi nënshkruan Traktatin e Aderimit që specifikon një datë për anëtarësim, duke e bërë atë një "vend aderues".

Traktati duhet të ratifikohet nga të 27 vendet anëtare dhe Parlamenti Evropian, i cili duhet të miratojë tekstin me shumicë absolute.

Sa kohë zgjat anëtarësimi?

Ritmi i negociatave varet nga shpejtësia e reformës dhe përafrimi me ligjet e BE-së në çdo vend dhe kohëzgjatja e tyre mund të ndryshojë.

Komisioni Evropian përshkruan progresin e vendeve kandidate në raportet vjetore. Për Maqedoninë e Veriut dhe Shqipërinë, ekzekutivi i BE-së tha në vlerësimin e vitit të kaluar të dy vendet ishin 'mesatarisht të përgatitura' në shumicën e gjashtë grupeve dhe kanë parë njëfarë progresi.

Realisht, mbyllja e kapitujve mund të zgjasë disa vite, siç ka ndodhur me Serbinë apo Malin e Zi.

Çdo vend i BE-së mund të kundërshtojë mbylljen ose hapjen e kapitujve dhe Bullgaria i ka rezervuar vetes të drejtën për ta bërë këtë nëse protokolli dypalësh nuk zbatohet nga Maqedonia e Veriut.

Më të shpejtë për të negociuar pranimin ishin Austria, Finlanda dhe Suedia, në pak më pak se dy vjet, ndërsa Kroacisë iu deshën pak më pak se tetë vjet nga fillimi i negociatave për t'u bërë anëtare e plotë e bllokut.

Cilat mund të jenë pengesat?

Çështjet dypalëshe ose trazirat e brendshme: Pavarësisht se fitoi mbështetjen e shumicës së ligjvënësve, propozimi francez kishte shkaktuar protesta të gjera në Maqedoninë e Veriut, me kundërshtarët që argumentonin se ndryshimi i kushtetutës mund të jetë një hap shumë larg.

Kritikët e propozimit francez në Shkup thonë se ai hap derën për mohimin e identitetit kombëtar të maqedonasve. Partia e fuqishme opozitare VMRO-DPMNE në Maqedoninë e Veriut kundërshton fuqishëm kompromisin francez.

Shkalla e përthithjes: Kriteret e Kopenhagës përfshijnë gjithashtu një konsideratë të katërt, domethënë që BE-ja duhet të ketë kapacitetin për të absorbuar një shtet të ri anëtar.

Gjatë viteve të fundit, ka pasur një shkallë të caktuar hezitimi për zgjerim brenda BE-së. Por rëndësia strategjike e Ballkanit Perëndimor për BE-në është rritur që nga pushtimi i Ukrainës nga Rusia, me frikën për ndikimin e Moskës në rajon.

Çekia, e cila tani mban Presidencën e radhës gjashtëmujore të Këshillit të BE-së, do të duhet të balancojë midis vendeve që shtyjnë për pranimin e shpejtë të Ukrainës në BE dhe vendeve që kanë pritur për shumë vite, si ato në Ballkanin Perëndimor, nga ana tjetër.

In October 2022, the Czech Presidency will organize an informal summit in Prague. Member states and other European countries "from Iceland to Ukraine" will participate in the activity.

However, some member states are effectively advocating EU reform ahead of any further enlargement of the bloc.

France has recently presented its silver bullet to stabilize the EU's neighborhood, and it is not necessarily enlargement in the first place. Translated by Euractiv