The solitude of the "Xhafaj" commission: Boycott by justice and civil society

The government's plans to replicate a process seemingly similar to the justice reform through the so-called "anti-corruption commission" headed by MP Fatmir Xhafaj ran into crisis this week, when the justice institutions and a number of civil society organizations rejected each other. after another to send experts.

The Parliamentary Commission "For Deepening the Reforms for Good Governance, Rule of Law and Anticorruption for Albania 2030 in the European Union" started work unilaterally, after the Assembly approved in April only with the votes of the Socialist Party its establishment on the basis of a resolution of initiated by Prime Minister Edi Rama.

The initiative was met with distrust and was commented on as an attempt to "capture the institutions of justice", despite the fact that a number of embassies accredited in the country subsequently declared the participation of their experts in the commission.

The opposition has boycotted the commission since the beginning, while the rejection of the series of invitations by the justice institutions leaves the majority as the only party at the table.

The Constitutional Court, the Supreme Court, the Special Prosecutor's Office, the General Prosecutor's Office, the High Judicial Council and the High Inspector of Justice announced one after the other in the first days of October that they will not participate directly with experts in this commission . For various reasons, civil society organizations also refused to participate.

Through the letter sent to the Assembly on Wednesday, the Constitutional Court argued the rejection with the fact that participation in the law-making processes was "a conflict in the exercise of its function in checking the compliance of laws with the Constitution".

Even the Special Prosecutor's Office, SPAK, announced on Thursday that "the prosecutors did not consider it necessary to participate with experts in this commission...".

The Supreme Court reminded the Assembly of the "independence" and "impartiality" of the judicial power, considering their direct participation as members of a technical subgroup under the High Level Expert Group of Special Commission.

Even the General Prosecutor's Office announced on Friday that "it will not participate with experts as part of the committee's work subgroup", but added that it has designated "contact points" according to the respective fields of expertise.

The High Judicial Council also told BIRN on Friday that it would not send representatives as experts to the commission's working group, but would appoint a contact point that would contribute proposals and opinions.

Inspektoriati i Lartë i Drejtësisë po ashtu ka dërguar një përgjigje të ngjashme, ndërsa mbetet ende pa një vendimmarrje Këshilli i Lartë i Prokurorisë, pavarësisht se në gusht njoftoi se kishte pasur “dakordësim” për t’u përfaqësuar me dy prokurorë.

KLP i tha BIRN të premten se “nuk ka një vendimmarrje për këtë çështje” dhe se diskutimet ishin bërë në seanca informale të Këshillit.

Kryetari i Komisionit, Fatmir Xhafa, nguroi të jepte një qëndrim për refuzimin e institucioneve të drejtësisë, ndërkohë që prej dy muajsh komisioni nuk ka zhvilluar mbledhje.  I kontaktuar nga BIRN, Xhafaj tha se do të mbante një qëndrim publik për ecurinë e komisionit javën që vjen.

Përveç institucioneve të drejtësisë, BIRN mësoi se komisioni “Xhafaj” është bojkotuar edhe nga disa organizata të shoqërisë civile, të cilat janë aktive në monitorimin e institucioneve të drejtësisë. Komiteti Shqiptar i Helsinkit, Instituti për Demokraci dhe Ndërmjetësim si dhe Instituti i Studimeve Politike nuk e kanë pranuar ftesën për të dërguar ekspertë pranë komisionit.

Drejtoresha ekzekutive e Komitetit Shqiptar të Helsinkit, Erida Skëndaj, i tha BIRN se i kanë komunikuar komisionit pamundësinë për t’u angazhuar në proces, “për shkak të mungesës së burimeve njerëzore’.

Edhe Instituti për Demokraci dhe Ndërmjetësim, IDM, sipas komunikimit zyrtar me Kuvendin, argumenton se i ofron komisionit vetëm ekspertizë nëpërmjet raporteve të kryera nga kjo organizatë dhe jo ekspertë që të punojnë në stafin e brendshëm të tij.

Afrim Krasniqi, drejtor ekzekutiv i Institutit për Studime Politike, një prej organizatave që ka refuzuar ftesën për të dërguar ekspertë, i tha BIRN se refuzimi i institucioneve të drejtësisë ishte i drejtë, pavarësisht se i vonuar në kohë.

“Komisioni i posaçëm është një strukturë politike e parlamentit, e përbërë nga politikanë me qëllime dhe ligjërime politike, kurse institucionet e pavarura dhe kushtetuese të drejtësisë janë institucione që do të duhet të jenë jashtë politikës,” tha Krasniqi për BIRN.

“Nëse do të kishin pranuar, do të kishin humbur konceptin e pavarësisë së tyre, do të kishin cënuar parimin kushtetues për të cilin janë ngritur, do të ishin në konflikt interesi dhe do të njësonin deridiku pushtetet,” shtoi ai.

Krasniqi ngre pikëpyetje për vonesën e dhënies së përgjigjeve, që sipas tij,  tregon që ka pasur një debat të brendshëm.

“Nuk mundet që institucione që luftojnë korrupsionin të shkojnë të bëhen pjesë në një komision parlamentar, ku ka dhe individë që janë të akuzuar për korrupsion apo nën hetim, pavarësisht retorikës që përdorin,” tha më tej Krasniqi.

Përfaqësuesit e opozitës kritikojnë mungesën e transparencës, ndërsa theksojnë se komisioni ka punuar deri tani “në errësirë”, jo vetëm për publikun, por edhe për anëtarët e opozitës të zgjedhur “ex officio”.

Deputy Jorida Tabaku told BIRN that she has officially requested to know the list of experts who are working with this commission and has received a negative response, while adding that to her knowledge there are political persons in this group who do not guarantee the impartiality of the process.

"As far as I have seen names in the media, few experts are known in the field of integration, while there are many of them politically connected, starting from former deputy ministers and engaging people who have political connections with the ruling party," said Tobacco.

According to Tabak, the process, in addition to lacking transparency, is also a process "that leaves a path to prejudge the product they will produce in the future"./BIRN