The agreement with Kosovo, the right in Serbia with a Facebook campaign against the European plan

Since the beginning of the year, right-wing parties and politicians in Serbia have invested at least 7,000 euros in Facebook ads against the European plan to normalize relations between Kosovo and Serbia.

An analysis by Radio Free Europe showed that a total of 48 advertisements against this plan were paid for.

Paid ads against the European plan were shown between 8.1 and 9.4 million times on Facebook and Instagram, mostly to male audiences.

The advertisements were published on the Facebook pages of the right-wing movement Dveri, the leader of this movement Boško Obradović, the leader of the New Democratic Party of Serbia (Novi DSS) Miloš Jovanović, the Movement for the Restoration of the Kingdom of Serbia (POKS), as well as the page of POKS Becej, which is a branch of POKS.

Dveri, POKS and Novi DSS are three of the four parliamentary parties that organized protests in March, where they demanded the rejection of the Agreement for the normalization of relations with Kosovo.

Paid advertisements on social networks occur at the moment when the Agreement on the path to the normalization of relations between Kosovo and Serbia is being accepted, which the right-wing parties opposed - both on social networks and on the streets.

The Agreement was accepted for the first time by the President of Serbia, Aleksandar Vučić, and the Prime Minister of Kosovo, Albin Kurti, at the end of February in Brussels, and the Annex for the implementation of the Agreement was agreed on March 18 in Ohrid.

The exact amount is not known, as Meta, the parent company of social networks Facebook and Instagram, only shows the rank in which the amount was spent.

Bojan Perkov, a researcher at the non-governmental foundation SHARE in Belgrade, which monitors the digital rights of citizens in Serbia, tells Radio Free Europe that, given that these are tentative figures, the question can be raised as to how transparent are actually the advertising payments that are made on Facebook.

Megjithatë, ai thekson se kushdo që dëshiron të paguajë reklamat politike përmes platformës Meta, duhet të regjistrohet në atë sistem dhe t'i nënshtrohet një lloj verifikimi.

“Te disa aktorë politikë, parti e kështu me radhë, mund të shihet emri i politikanit konkret ose emri i partisë politike që sponsorizon reklamat, gjë që konfirmon disi që reklama ka kaluar në sistem dhe është verifikuar, d.m.th. është miratuar nga Meta dhe i sistemit i tij”, shpjegon Perkov.

Nga kompania Meta thonë për Radion Evropa e Lirë se reklamat e partive të djathta që mohojnë ekzistencën e Kosovës si shtet nuk i shkelin udhëzimet e tyre.

Politika e Metës nuk lejon asnjë përmbajtje që synon një person ose grup njerëzish. Këtu përfshihen deklarata që mohojnë ekzistencën e racës, përkatësisë etnike ose të origjinës kombëtare.

Siç sqarojnë më tej, përmbajtjet që synojnë institucionet apo shtetet lejohen, për sa kohë që nuk përcaktohet se mund të ketë dëmtim fizik.

Kjo kompani e paraqet Kosovën si shtet të pavarur në raportet e Qendrës së saj të Transparencës.

Kush investoi më së shumti para në fushatë?
POKS është faqja që ka investuar shumën më të madhe në reklama që kundërshtojnë planin evropian - nga 5.600 deri në 8.674 euro, brenda dy faqeve të saj në Facebook.

Kjo lëvizje opozitare ka 109 mijë ndjekës në profilin e saj kryesor, por reklamat me pagesë kanë pasur nga 3.8 deri në 4.5 milionë shikime.

Studiuesi Bojan Perkov thotë për Radion Evropa e Lirë se partitë shpesh vendosin të reklamojnë në rrjetet sociale për shkak të numrit të madh të përdoruesve të tyre.

Sipas faqes së internetit Statista, në korrik të vitit 2021, kishte 4.2 milionë përdorues të Facebook-ut në Serbi, që ishte 61 për qind e popullsisë në atë kohë.

Shfaqja e reklamave nga partitë e djathta në përgjithësi nuk u fokusua ekskluzivisht në Facebook, por përfshinte edhe Instagramin, një tjetër rrjet social brenda kompanisë Meta.

"E njëjta kompani, d.m.th Meta, i menaxhon ato sisteme dhe në këtë mënyrë sigurohen mekanizma të caktuar kontrolli përmes atij sistemi të unifikuar reklamimi. Supozimi im është se ata i kanë zgjedhur ato rrjete sociale thjesht sepse ka shumë përdorues të të dyja rrjeteve sociale", thotë Perkov.

Partitë politike që paguanin reklamat nuk iu përgjigjën pyetjes së REL-it për rëndësinë e reklamimit në rrjetet sociale deri në publikimin e tekstit.

Disa nga reklamat që kundërshtonin planin evropian për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë bënin thirrje për protesta që u mbajtën në Beograd, por edhe në qytete të tjera të Serbisë.

Në faqet e Facebook-ut të partisë së djathtë Zavetnici (Të betuarit), e cila gjithashtu mori pjesë në organizimin e protestave gjatë muajit mars, nuk u gjet asnjë reklamë me pagesë.

As Partia Popullore dhe as lideri i saj, Vuk Jeremiq, nuk paguanin për reklama në Facebook. Ata, gjithashtu, kundërshtojnë planin evropian dhe Jeremiq mori pjesë në një protestë të partive të krahut të djathtë në Beograd më 17 mars.

Reklamat me pagesë nuk u gjetën në faqen e grupit joformal të djathtë “Narodna patrola” (“Patrulla Popullore”), i cili organizoi një protestë më 15 shkurt, ku kërkoi nga autoritetet në Serbi ta ndërpresin dialogun me Kosovën.

Bojan Perkov thotë se është një “pyetje e madhe” nëse reklamat me pagesë në Facebook dhe Instagram kanë ndikuar në rritjen e numrit të njerëzve në protestat e krahut të djathtë.

"Ato sigurisht përdorin çdo formë komunikimi që kanë në dispozicion, duke pasur parasysh situatën në të ashtuquajturat media tradicionale ose kryesore dhe se këto janë parti kryesisht opozitare. Siç mund ta shohim, fonde investohen edhe për të arritur një qëllim të caktuar – të cilin e bëjnë të gjithë aktorët politikë”, thekson Perkov.

Edhe pse reklamat në rrjetet sociale dhe faqet e partive politike janë më aktive gjatë fushatës parazgjedhore, Perkov thotë se vetë fushata politike në Serbi është konstante, pavarësisht nëse zgjedhjet do të mbahen së shpejti apo jo.

“Ju vazhdimisht keni një lloj komunikimi politik, veçanërisht në rrjetet sociale dhe platformat që ndiqen nga një numër i madh njerëzish dhe informohen për ngjarje të ndryshme”, thotë ai.

Perkov shton se partitë e djathta kanë një “luftë të vazhdueshme për ruajtjen e Kosovës” në programet e tyre politike.

“Kështu është e qartë pse u përpoqën ta shfrytëzonin këtë moment. Mund të supozojmë se ka ndonjë lidhje, pse e përdorën atë moment për reklamim më masiv dhe për të investuar disa burime për të shprehur pakënaqësinë apo kundërshtimin ndaj atij plani”, përfundon Perkov.

REL-i ka analizuar edhe reklamat me pagesë të Partisë Progresive Serbe (SNS) në pushtet, të kryesuar nga Aleksandar Vuçiq, i cili mbështeti planin evropian.

On its official Facebook page, that party has not had paid advertising since early April 2022, when the pre-election silence began before parliamentary, presidential and local elections, in which SNS won./REL