Ten years since the return of King Zog's remains to the homeland

By Ekrem Spahiu/ former deputy and chairman of PLL

November 17, 2012! A great jubilee and a deserved date for Albania to experience and monumentalize its state-building history, alongside its own state-building history.  

Exactly on November 17, 1944, the communist forces destroyed the mausoleum where the remains of Queen Mother Sadije rested and triumphantly entered Tirana as liberators, "did you say that grave was the last German"! 

Tirana, whose guarantor as the newly proclaimed capital of Albania, had become the Minister of the Interior from the Congress of Lushnja, precisely Ahmet Zogu, the future King of the Albanians, can never be eclipsed by its communist "liberation". 

68 years later, precisely on November 17, 2012 with the initiative of the "Legality Movement" Party and the all-round support of the Prime Minister, Mr. Sali Berisha, the remains of King Zog I were returned to the homeland and laid to rest in the mausoleum reconstructed by the government, as a modernized replica of the original mausoleum, which was built in December 1935. This symbolic date of his resurrection proves the will of the Albanian nation for the correction of historical injustices.

This very important moment for the authority of the Albanian state in democracy was chosen on the occasion of the 100th anniversary of the Independence of Albania because many years of the history of the Albanian state are related to the figure of Ahmet Zogu.

By special Decision of the Council of Ministers, the government set up an inter-ministerial commission for the return of the remains of King Zog I and organized a grand ceremony. For the implementation of this Decision, the highest leaders of: the Ministry of the Interior, the Ministry of Foreign Affairs, the Ministry of Defense, the Ministry of Finance, the Ministry of Culture, the Municipality of Tirana and the Institute of Cultural Monuments were involved. 

King Zog passed away in Paris on April 9, 1961 and his remains were laid to rest at the "Thiais Parisien" cemetery. On November 14, 2012 in Paris, through an official ceremony and military honors organized by the Protocol of the President of the French Republic, in the presence of the Albanian Royal Family, high authorities of the French government, the delegation of the Albanian government, the leaders of the "Legality Movement" Party ” and many royals who came from Albania, France, Belgium, England, etc., the remains of King Zog were exhumed and prepared to send them to their homeland.

Mëngjesi i 16 nëntorit 2012 ishte shumë i veçantë në Rinas. Në respekt të figurës madhore të Mbretit Zog kishin dalë për të pritur eshtrat e Mbretit të Shqiptarëve, mjaft personalitete të larta të shtetit, si dhe mijëra qytetarë. Gjithçka ishte organizuar me përpikëri nga Protokolli i Shtetit dhe Partia “Lëvizja e Legalitetit”. Arkivoli, i vendosur në makinën mortore dhe i mbuluar me flamurin shqiptar, nën marshet funebre të bandës frymore, kalon në mesin e simpatizantëve të Mbretërisë që ishin vendosur në dy anët e rrugës dhe niset në drejtim të Tiranës. 

Më 17 nëntor, në Pallatin Mbretëror u zhvilluan homazhet në nderim të Mbretit Zog I. Princi Leka II, zj. Elia Zaharia dhe anëtarë të tjerë të Familjes Mbretërore, pritën autoritetet më të larta të shtetit shqiptar dhe Kosovës, përfaqësues të familjeve mbretërore, Zëvendëskryeministrin e Hungarisë, drejtuesit e partive politike në Shqipëri, ambasadorë, përfaqësues të klerit, drejtuesit politik shqiptarë nga Maqedonia, Mali Zi, Lugina e Preshevës dhe mijëra vizitorë nga të gjitha trevat shqiptare, të ardhur për të nderuar figurën e Mbretit Zog.

Pas homazheve, arkivoli me eshtrat e Mbretit Zog u vendos në shtratin e topit, për t’u përcjellë drejt mauzoleumit të Familjes Mbretërore. 

Personalitetet më të larta politike të kombit, në të dy anët e kufirit, shprehën vlerësimet maksimale për figurën e Mbretit Zog. Në fjalën e saj, Presidentja e Kosovës znj. Atifete Jahjaga, evidentoi kontributin e jashtëzakonshëm të Mbretit Zog në ndërtimin dhe në konsolidimin e shtetit modern shqiptar: “Kthimi i eshtrave të ministrit, kryeministrit, presidentit dhe të naltmadhnisë së tij, mbretit të shqiptarëve Zog I, simbolizon drejtësinë hyjnore, paqen politike dhe pajtimin kombëtar. Shqipëria, nën udhëheqjen e Mbretit Zog, nga një vend i varfër dhe i pazhvilluar, fisnor dhe i përçarë, me kontradikta të shumta, u bë një vend modern i kohës, i unifikuar, me shtrirje të pushtetit dhe të administratës në çdo cep, me liri qytetare dhe me tolerancë fetare që ishte shembull për vendet e tjera”.

Presidenti i Republikës së Shqipërisë, z. Bujar Nishani, ndër të tjera tha: “Sot, në prag të 100-vjetorit të pavarësisë së Shqipërisë, është një gjest shumë fisnik, një detyrim historik, moral dhe patriotik, që eshtrat e Mbretit Zog të prehen në vendin, të cilit ai i kushtoi vitet më të mira të jetës. Ky akt nuk është thjesht një detyrë qytetare dhe njerëzore, por edhe mundësi për të shlyer një detyrim, jo vetëm ndaj një Njeriu, por ndaj një epoke të tërë. Epokës së shtetformimit të Shqipërisë që e deshi dhe nisi ta vinte në jetë Mbreti Zog. Rivarrimi i tij sot, pikërisht aty ku shteti-parti i Diktatorit hodhi në erë varrin e nënës së tij, Nanës Mbretneshë, është simbolika e Shqipërisë që nuk urren, por nderon, që nuk harron, por i jep secilit atë që meriton”.

Kryeministri z. Sali Berisha, theksoi se sot të gjithë shqiptarët përulen përpara veprës dhe kontributit të Mbretit Zog. “Sot mbarë kombi shqiptar, nderojnë e përulen para veprës dhe kontributit të njërit prej burrave më të shquar të historisë së tyre kombëtare, Mbretit Zog I, që rikthehet në Atdheun e tij pas mërgimit prej së gjalli dhe së vdekuri në dhera të tjera. Shqiptarët përulen me nderim të madh para burrit që jetësoi pavarësinë e Shqipërisë”.(...) “Ahmet Zogu nderohet sot për ndërtimin e shtetit shqiptar, kontributin historik që dha. Ahmet Zogu do të nderohet gjithnjë nga shqiptarët për kontributin e tij të jashtëzakonshëm, për vokacionin e tij perëndimor. Në këtë kontekst nëse do bënim një vlerësim në raport me rrethanat ku jetoi, përpjekjet e tij për zhvillimin e shqiptarëve janë mbinjerëzore”.

Princ Leka, në emër të Familjes Mbretërore falenderoi kryeministrin Berisha për kthimin e eshtrave të Mbretit Zog në atdhe dhe shprehu mirënjohje për personalitetet më të larta që vlerësuan veprën dhe kontributin e madh të Mbretit, dhënë për Shqipërinë. Duke falenderuar pjesëmarrësit, Ai u shpreh: “Rishikimi i historisë së popullit tonë nuk fillon dhe mbaron sot. Eshtë një proces ende i gjatë dhe i vështirë për të zbuluar me objektivitet të vërtetat historike. Rindërtimi i mauzoleumit ka një rëndësi jo vetëm për Familjen Mbretërore, por për të gjithë kombin shqiptar”.

Pas fjalimeve të rastit, dy ushtarakë të ceremonialit palosin flamurin kombëtar dhe ia dorëzojnë në mënyrë ceremoniale Princ Lekës. Nën tre breshëri me armë dhe të shtëna me top, arkivoli vendoset nga ushtarakët e ceremonialit në banesën e fundit dhe kështu mbyllet ceremonia e rivarrimit të eshtrave të Mbretit Zog I në mauzoleumin e Familjes Mbreterore.

The President of the Republic Mr. Bujar Nishani hosted a dinner at the Royal Palace, where he awarded His Majesty Zog I, King of the Albanians, the "Order of the National Flag" (posthumously), with the motivation: "The major and central figure of Albania's history, who laid the foundations of the construction and operation of the modern Albanian state, with a clear Western European orientation. Creator and implementer of the first administration of the Albanian state, as well as of a contemporary high-level legislation, which would pave the way for social emancipation and the development of the country A personality who connected his whole life with the destinies of the nation, Albania and the Albanians".