
Flash News
Futbollisti francez shpallet “lojtari i sezonit” në Champions League
Flakët përfshijnë masivin pyjor të Darëzezës në Fier
Aksident i rëndë në Vlorë, përplaset automjeti me dy të rinj, vdes njëri prej tyre
Policia Kufitare e Durrësit gjen dy turistë me skaf, njëri humb jetën, tjetri në gjendje të rëndë
Makina përplas motorin, vdes 67-vjeçari në Bilisht
VOA: Pensionet përballë sfidave të plakjes së popullsisë dhe informalitetit në ekonomi

Në Shqipëri qëndrueshmëria e sistemit të pensioneve është një ndër sfidat kryesore të qeverisë. Në 30 vitet e fundit ajo ka marrë goditje nga një sërë faktorësh që lidhen me informalitetin në ekonomi, plakjen e popullsisë apo emigracionin e lartë. Skema e pensioneve vijon të mbetet e rrezikuar nga presione të vazhdueshme dhe afatgjata ndaj dhe autoritetet zyrtare po bashkëpunojnë së fundi me Bankën Botërore, për t’u përballur me këtë realitet. Korrespondentja e Zërit të Amerikës në Tiranë Mimoza Picari, bisedoi me zyrtarë, ekspertë, qytetarë në pension dhe përfaqësues të Bankës Botërore.
Ndryshimet që pësoi skema e pensioneve një dekadë më parë, si rritja e moshës së pensionit, apo vendosja e barazisë, pra të një raporti të drejtë midis kontributeve dhe masës së pensionit, të shoqëruara edhe me masa të tjera sollën një qëndrueshmëri financiare. Sot defiçiti i skemës, është 0.85% e PBB nga 2 që ishte dhjetë vjet më parë. Kjo do të thotë se fondet e buxhetit të shtetit që përdoren për të plotësuar ato të pensioneve kanë ardhur në rënie. Por megjithatë, zyrtarët mendojnë se skema po merr goditje të vazhdueshme kryesisht nga zhvillimet demografike, si emigracioni rënia e lindjeve apo rritja e jetëgjatësisë, të cilat për pasojë sjellin plakjen e popullsisë. BB parashikon që në vitin 2035 popullsia në moshë pensioni të rritet në 24% nga 19 që ishte në vitin 2019. Sot gëzojnë pension 705 mijë qytetarë dhe raporti kontribues përfitues është 1.17 me 1, një raport i brishtë për një skemë pensioni të qëndrueshme. Nga ana tjetër qytetarë në pension pohojnë për Zërin e Amerikës se masa e pensioneve nuk mjafton për të përballuar jetesën.
Ata thonë se kostot janë të larta dhe se përballen me majft vështirësi.
Ndaj një prej sfidave kryesore për autoritetet mbetet masa e pensionit, me qëllim përballimin e jetesës. Qeveria i ka indeksuar pensionet në
vijimësi, por sërish ato mbeten të ulëta, në raport me kostot. Drejtori i ISSH (Instituti i Sigurimeve Shoqërore) Astrit Hado argumentoi për Zërin e Amerikës, se arsyet e pensioneve të ulëta shtrihen në vite, si informaliteti në ekonomi, puna e zezë dhe nëndeklarimi i pagave. Sipas Instat, në Shqipëri ka rreth 1 milion e 300 mijë të punësuar dhe 40% e tyre nuk kontribuojnë në skemë.
“Pensionet janë të ulëta, për shkak të viteve të ulëta të pagesës së kontributeve, të pagave të ulëta mbi të cilat janë paguar kontributet, të daljes para kohe në pension dhe të rritjes së kohës së gëzimit të pensionit. Ata që sot janë 75-80 vjeç kanë dalë në pension 50-45 vjeç, pra kanë 25 deri në 30 vite, por kanë paguar kontribute 25 vjet dhe kanë 30 vjet që marrin pension. Pensionet nuk janë fabrikë që prodhojnë para. Qytetarët duhet ta kuptojnë se pensionet nuk janë sipas nevojës, por sipas meritës. Pensionet nuk japin masë pensioni aq sa individi ka nevojë, por aq sa ke kontribuar. Ajo që ne duhet të shohim është masa e pensionit, që do të thotë pensioni që do të përfitohet nga skema të jetë, i qenësishëm dhe i mjaftueshëm për një jetë dinjtoze”- shprehet Z. Hado.
Menaxheri i zyrës së Bankës Botërore në Shqipëri , Zoti Emanuel Salinas në një intervistë për Zërin e Amerikës, u shpreh se -“numri i njerëzve në tregun e punës nuk kontribuon mjaftueshëm në skemën e pensionit”. Disa shkaqe siç thotë ai, lidhen me kontributet mbi bazën e pagës minimale. “Edhe të vetëpunësuarit kontribuojnë më pak se sa do të kërkonte niveli i të ardhurave, ndërsa ka gjithashtu shumë njerëz që janë në punësim informal, dhe ndoshta nuk po kontribuojnë fare”- argumenton Z. Salinas.
“Objektivi që po përpiqemi të arrijmë me rishikimin e politikave të sistemit të pensioneve, duke punuar së bashku me qeverinë është një sistem pensioni që u ofron burime të mjaftueshme njerëzve kur ata arrijnë moshën e pensionit, që është i qëndrueshëm dhe i përballueshëm nga qeveria që të bëjë ato pagesa, por njëkohësisht që të jetë edhe një sistem i drejtë. Do të thotë që njerëzit të marrin pension
sipas shkallës që kanë kontribuar dhe gjithashtu të ketë drejtësi edhe midis brezave. Ne duam t'u përcjellim të rinjve besueshmërinë se nëse kontribuojnë tani, kur të vijë mosha e pensionit do të kenë një nivel të arsyeshëm të ardhurash përmes pensionit”- thotë Zoti Emanuel Salinas.
Edhe qytetarë në moshë pensioni thonë për Zërin e Amerikës, se është e domosdoshme që njerëzit të ndërgjegjësohen për të paguar kontributet e pensionit.
Sektori privat në Shqipëri është kontributori më i madh në fondin e pensioneve. Industria e ndërtimit dhe shërbimet mbajnë peshën më të lartë. Bujqësia edhe pse punëson thuajse gjysmën e fuqisë punëtore në vend, ka një shkallë të ulët të kontributeve, për shkak të funksionimit të çrregullt të saj.
Autoritetet shpjegojnë se politika e qeverisë për rritjen e pagave ka sjellë më shumë kontribute në fondin e sigurimeve shoqërore, por studiues të zhvillimeve ekonomike në vend, vënë theksin edhe te nevoja për një ekonomi me nivel të lartë produktiviteti dhe me paga të larta. Eksperti i ekonomisë Selami Xhepa, sugjeron dhe skema alternativë.
“ Skema alternativë përveç forcimit të fondeve private të pensioneve do të ishte dhe llogari pensioni me privilegje tatimore dhe të mbrojtura dhe të garantuara nga shteti. Pra ne mund të lejojmë çdo qytetar që nga të ardhurat vjetore të heqë 2 mijë euro në vit në këtë depozitë të cilat do të jenë të patatueshme, i zbritet detyrimi tatimor gjatë vitit. Dhe pas 40 vitesh punë, çdo individ mund të kishte 80 mijë dollarë për të përballaur një jetesë më komode me kursimet e tij”- argumenton Selami Xhepa, President i UET.
Skema e pensioneve po vuan pasojat e zhvillimeve të paqëndrueshme ekonomike dhe shoqërore të mbi tre dekadave.
Gjatë viteve të fundit po del në sipërfaqe një problem shqetësues. Një pension i plotë përfitohet pas 38 viteve punë, dhe ai minimal pas 15 viteve, ndërsa vihet re se është rritur numri i pensionstëve të rinj, me më
pak vite punë. Mesatarja e viteve të punës për afro 40 mijë persona që dalin në pension çdo vit, ka ardhur duke rënë, nga 30 dy vite vite më parë në 27 vite e gjysmë aktualisht. Por autoritetet konstatojnë me shqetësim se është rritur edhe numri pensionistëve që kanë 15 vite punë. Kjo do të thotë një pension i ulët për ta dhe më shumë vështirësi për të përballuar jetën.
“Ka dhe arsye të tjera pse ndodhin këto. Në vitet ‘90, kur ra sistemi komunist, derisa ekonomia shqiptare filloi të formalizohet në vitet 2000 ka patur një papunësi të madhe, punë të zezë informalitet të lartë dhe emigracion masiv. Sot po dalin në pension datëlindja 1962, që kanë vetëm 15 vjet gjatë regjimit komunist. Të mos harrojmë emigrantët që ikën në Greqi dhe Itali, punuan atje nuk kontribuan këtu dhe kur dalin në pension, kanë vetëm 15 vjet punë. Njerëzit duhet ta kuptojnë që për pensionin nuk mendohet ditën që mbush moshën për të dalë në pension”- argumenton Astrit Hado, drejtor i ISSH.
ISSH, pranon se përqindja që zë pensioni në raport me pagën mesatare po bie. Mesatarja e përgjithshme është 32%, ndërsa në vende të zhvilluara pensioni arrin 60% të pagës neto. BB vëren se duhen krijuar stimuj për të rritur ndërgjegjësimin e njerëzve të paguajnë kontribute shoqërore, ndërsa nënvizon se po punon me qeverinë për të adresuar rekomandime në këtë drejtim./VOA
Të fundit



Kuçana: Kandidatët e opozitës janë kërcënuar nga “bandat e Ramës në Shkozet”
1 Qershor 2025, 21:11

Rëndohet bilanci i viktimave nga aksidenti në Vlorë, humb jetën dhe adoleshenti
1 Qershor 2025, 20:18
Plagoset me armë zjarri 15-vjeçari në një piceri tek Ali Demi, detajet nga policia
1 Qershor 2025, 19:51
Futbollisti francez shpallet “lojtari i sezonit” në Champions League
1 Qershor 2025, 19:25
Rusia akuzon Ukrainën për 'sulm terrorist' ndaj bazave ajrore
1 Qershor 2025, 18:57
Një spital përfshihet nga flakët në Hamburg të Gjermanisë, humbin jetën tre pacientë
1 Qershor 2025, 18:32
Nesho: Regjimi autokratik i Ramës nuk ka lejuar zhvillimin e zgjedhjeve të lira
1 Qershor 2025, 18:10
Vetëvrasja e emigrantit maroken, aktivistja: Ka kushte çnjerëzore në Gjadër
1 Qershor 2025, 17:49

Zhbllokimi i krizës politike, në pritje të vendimit të Gjykatës Kushtetuese
1 Qershor 2025, 16:57
31 të vdekur pas sulmit të Izraelit pranë qendrës së ndihmës në Gaza
1 Qershor 2025, 16:40
Të paktën 150 të vdekur nga përmbytjet e mëdha në Nigeri
1 Qershor 2025, 16:14
Flakët përfshijnë masivin pyjor të Darëzezës në Fier
1 Qershor 2025, 15:56
Identifikohet i riu që humbi jetën nga aksidenti në hyrje të Vlorës
1 Qershor 2025, 15:08
SHBA-ja i dërgon Iranit një propozim për marrëveshje bërthamore
1 Qershor 2025, 14:54
Aksident i rëndë në Vlorë, përplaset automjeti me dy të rinj, vdes njëri prej tyre
1 Qershor 2025, 14:28

Vetëvrasja e emigrantit maroken, aktivitstët protestojnë para kampit të Gjadrit
1 Qershor 2025, 13:48
Festimet e fitores së PSG kthehen në tragjedi, dy të vdekur, mbi 500 të arrestuar
1 Qershor 2025, 13:26

Trafiku i armëve Kosovë-Shqipëri, Gjykata e Tiranës lë në burg 8 të arrestuarit
1 Qershor 2025, 12:41
Punëtori i huaj vdiq në punë, arrestohet inxhinieri i firmës së ndërtimit në Tiranë
1 Qershor 2025, 12:20
Makina përplas motorin, vdes 67-vjeçari në Bilisht
1 Qershor 2025, 11:56
Detaje nga vrasja në Tale, dyshohet se Pjetër Kaza u qëllua në gjoks dhe kokë
1 Qershor 2025, 11:39
Pse Vatikani nuk e njeh shtetin e Kosovës?
1 Qershor 2025, 11:22

Arrestohet 22-vjeçari në Durrës, iu gjetën doza kokai*e të fshehur në makinë
1 Qershor 2025, 10:40
Merz do të takohet me Trump në Uashington më 5 qershor
1 Qershor 2025, 10:18
Sot 1 Qershori, Dita Botërore e Fëmijëve
1 Qershor 2025, 10:01
Këmbimi valutor, me sa shiten e blihen monedhat e huaja
1 Qershor 2025, 09:47
Pas zgjedhjeve mbaron “Paqja fiskale”, fillon “lufta”
1 Qershor 2025, 09:24
PSG mposht Interin, rrëmben trofeun e Champions League
1 Qershor 2025, 09:08

Horoskopi, çfarë kanë rezervuar yjet për ju sot
1 Qershor 2025, 08:40
E rëndë në Tale të Lezhës! Ekzekutohet në oborrin e banesës 57-vjeçari
1 Qershor 2025, 08:25
Temperatura deri në 31 gradë Celsius, parashikimi i motit
1 Qershor 2025, 08:15
Posta e mëngjesit/ Me 2 rreshta: Çfarë pati rëndësi dje në Shqipëri
1 Qershor 2025, 08:01
Rritet anemia në popullatë
31 Maj 2025, 22:18
Zgjedhjet, Noka: Në Shqipëri më 11 maj u zhvillua një farsë
31 Maj 2025, 21:44


Jola Hysaj pas rezultatit në Durrës: Vota mund të jetë tjetërsuar
31 Maj 2025, 20:37


Dënohen me burg dy aktorët e njohur turq, Halit Ergenç dhe Riza Kocaoglu
31 Maj 2025, 19:35

Ndërtime pa siguri? Humb jetën punëtori boshnjak në Tiranë
31 Maj 2025, 18:59


Sulmet ruse vrasin të paktën shtatë persona në Ukrainë
31 Maj 2025, 17:35
Studimi: Gjysma e botës përjetoi një muaj më shumë verë në vitin 2024
31 Maj 2025, 17:10









Kërcënim apo mbrojtje? Qëndrimet e Ramës ndaj SPAK ngjallin kontradikta
31 Maj 2025, 13:54


Helmimi i fëmijëve në Gramsh, prova e asgjësimit të kontrollit shtetëror!
31 Maj 2025, 12:59




I gjithë populli (patronazhist) polic
31 Maj 2025, 11:59
Dështon edhe seanca e 24-t, nuk ka konstituim të Kuvendit të Kosovës
31 Maj 2025, 11:39



Fluks i lartë udhëtarësh në pikën kufitare të Morinës gjatë fundjavës
31 Maj 2025, 10:20

Rimbursimi në letër, shpenzime nga xhepi! Realiteti i diabetikëve shqiptarë
31 Maj 2025, 09:41
Këmbimi valutor 31 Maj/ Me sa blihen e shiten monedhat e huaja ditën e sotme
31 Maj 2025, 09:22
Sot tentativa e 24-të për konstituimin e Kuvendit në Kosovë
31 Maj 2025, 08:58
Horoskopi, zbuloni parashikimin e yjeve për shenjën tuaj
31 Maj 2025, 08:39
Parashikimi i motit, si do variojnë temperaturat përgjatë ditës
31 Maj 2025, 08:19
Posta e mëngjesit/ Me 2 rreshta: Çfarë pati rëndësi dje në Shqipëri
31 Maj 2025, 08:01
Musk shfaqet me sy të mavijosur në konferencën e lamtumirës në Zyrën Ovale
30 Maj 2025, 22:56


Alarmi për bombë në një hotel në Tiranë, çfarë zbuloi policia
30 Maj 2025, 22:05
Rrëzohet miti i ‘tetë orë gjumë’, ja çfarë duhet të keni parasysh
30 Maj 2025, 22:01

Për 7 milion lekë pension ushqimor, përmbaruesi i sekuestron shtëpinë
30 Maj 2025, 21:42



Video/ Alarmi për bombë në parkingun e një hoteli në Tiranë, reagon policia
30 Maj 2025, 20:59
Të shtëna me armë zjarri në Durrës, një i plagosur
30 Maj 2025, 20:50
Alarm për bombë në parkingun e një hoteli në Tiranë!
30 Maj 2025, 20:25

