Alfred Lela
Estetikisht Edi Rama mund të ketë të drejtë. Shqiponja te Dogana, nuk shquhej për gjë përveç jubileut që përkujtonte: 100 vjetorit të Pavarësisë. Shpendi i flamurit, ngjitur mbi atë skenë me rrethim pompoz, ngjante me një copë Shkupi që kishte fluturuar direkt nga ateljeja e çmendurisë së Gruevskit në këtë cep të Ilirisë. Shkaba kombëtare, nuk përsëritet si sakralitet në të gjitha dykrenoret që prodhohen e riprodhohen, në të gjitha sendet dhe vendet, nga dizajnet kineze në t-shirtet dhe flamujt e tregut çam te duart e kryqëzuara të Elisa Dushkut dhe Bebe Rexhës.
Jo dhe aq monumenti sa rrethimi ‘neoklasik’, në mes të një rrethimi tjetër, atij të makinave që nuk pranin kurrë, e kishin kthyer Shqiponjën vetëm në një pikë referimi. “Jam te Shqiponja, vij për 5 minuta”.
Duke e pasë tejkaluar këtë pikë, duhet pyetur me forcë se, pse Kryeministri kryen aktin e shkuljes ceremoniale të Shqiponjës. Ajo mund të mos rrijë estetikisht, por kur thua këtë duhet të pranosh edhe tjetrën: në atë zgëq tiranas nuk ka asgjë që rri si duhet, apo është në vendin e duhur. ‘Shqiponja’ madje e funksionalizonte atë vend pa adresë duke e shndërruar simbolikisht në pikën hyrëse të Tiranës, kryqytetit të shqiptarëve. Shenja tjetër që bartte ishte përkujtimi i 100 vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë.
‘Shqiponja’ është, në fakt, vazhim i një dueli. Të ndodhur haptazi mes dy protagonistëve të atëhershëm politikë, Sali Berisha kryeministër dhe Edi Rama kryeministër në hije. Në vitin 2012, shefi i qeverisë i përqendroi festimet e 100 vjetorit në Tiranë, ndëra shefi i opozitës në Vlorë. Këtë qytet zgjodhi Rama si zonë të vetën elektorale, edhe pse Tirana do t’i rrinte më mirë ekuilibrit dhe repertorit të tij personal e politik. Shqiponja përfaqëson, në njëfarë mënyre, atë që Berisha i asokohe mendonte për Tiranën: kryeqyteti, jo vetëm i Shqipërisë së pas Pavarësisë, por edhe i shqiptarëve të të gjitha post-pavarësive. Asaj të Kosovës dhe asaj të pjesshmes që kishin arritur shqiptarët e Maqedonisë me Marrëveshjen së Ohrit.
Edi Rama i dalë nga hija dhe i shndërruar në kryeministër është duke luftuar atë betejë të nisur në 2013 dhe, në kokën e vet, po e ‘fiton’. Sidoqë të jetë, duke bërë këtë gjest, ai është duke prishur një shenjë kujtimi të Shqipërisë së 100 vjetorit, por edhe duke simuluar një betejë të panevojshme. Kriza e ditës, si e qeverisë ashtu dhe opozitës, nuk është shkulja apo zhvendosja e ‘Shqiponjës’, por shpërngulja e qindra familjeve të cilat, nuk e hanë dot ‘sorrën’ e ‘luftës për shqiponjën’, ngaqë nuk kanë ‘pulën e nevojës’ (shtëpinë). Të vetmen gjë mbi shpirt, siç thotë një shprehje popullore.
Simulimi i ‘luftës me shqiponjë’ është po kaq joestetik sa edhe aryeja e cila jepet si shtysë për shkuljen e simbolit te rrethrrotullimi i Doganës. Po aq i panevojshëm sa zëvendësimi i një tjetër simboli, atij të dy gishtave, përkujtues të demonstrave për Liri-Demokraci në Kavajë.
‘Drama’ e Edi Ramës nuk është kuptimi që ai u jep simboleve dhe luftës politike nëpërmjet tyre, por keqkuptimi se simbolet janë prodhim bruto i estetikës. Ato janë prodhim neto i kohës së vet.
