Surveillance of war crimes: The woman who would force Putin to pay

Attorney General Iryna Venediktova takes a look at her cell phone. The grim figures and information that comes in are just the beginning; its staff will catalog, investigate - and try to bring Russian perpetrators of war crimes to justice.

This is its goal: to make Vladimir Putin and his forces pay for what they have done. As courts around the world work to hold Russia accountable, much of the investigation - and most prosecutions - is likely to be carried out by Ukraine itself.

For prosecutor Venediktova, this is personal.

"I defend the public interest of the Ukrainian people. "And now I see that I can not protect these dead children," she said. "And to me, that's a pain."

Ms. Venediktova, a former law professor, at the age of 43, is on the move and normal life jackets and dresses are now being replaced more and more with military jackets and a bulletproof vest. She takes food in a hurry to the car, or avoids it altogether.

Its office has already opened more than 8,000 war-related criminal investigations and identified more than 500 suspects, including Russian ministers, military commanders and propagandists - although a number of international war crimes investigations are on the rise.

"The main functions of the law are protection and compensation. I hope we will succeed, because now they are just nice words, there is no rule of law anymore," said prosecutor Venediktova. "These are very nice words. I want them to be realized ”.

Ms. Venediktova has deployed prosecutors in refugee centers across the country and at border crossings, trying to gather the pieces of suffering of millions of Ukrainians and turn them into facts and evidence before they disappear.

Prosecutors go every day to the refugee line in central Lviv, looking for witnesses and victims willing to file a statement. Some stories are not told. People have gone too far, they are very tired. Or they are scared. Their babies are getting confused. They are set off to go somewhere else.

Intervistat mund të zgjasin me orë të tëra. Të përkulur mbi kompjuterat portativë, prokurorët presin të përfundojnë lotët e njerëzve për të pyetur se si ngjasonin bombardimet, çfarë lloj municionesh ishin përdorur. Ata pyesin se çfarë uniforme, çfarë shenjash mbanin ushtarët. Kjo është lënda e parë e llogaridhënies, hallka e parë në zinxhirin e përgjegjësisë që prokurorja Venediktova shpreson të shkojë deri në fund me udhëheqjen e Rusisë.

Ala, 34 vjeç, ulet me prokurorët dhe shpjegon se si e kishte humbur shtëpinë. Ajo nuk dëshiron që mbiemri i saj të publikohet sepse vajza e saj 8-vjeçare mbetet e bllokuar në territorin e kontrolluar nga Rusia.

Ala premton të kthehet me një copë të mortajës që shkatërroi apartamentin e saj në Vorzel, një qytet disa kilometra në perëndim të Buçës. Ajo kishte mbledhur metalin e dendur dhe gri në duart e saj, si një kujtim të sulmit që kishte mbijetuar. Dhe si provë.

Pak para mesditës, kryeprokurorja Venediktova largohet nga qendra e refugjatëve dhe ngjitet në një fuoristradë të zezë, e drejtuar për në kufirin polak, një orë, apo më shumë në veri. Një eskord policie e lejon atë të kalojë me shpejtësi përmes një peizazhi shtëpish të shkatërruara, pranë varrezave të vjetra, kolovajseve të ndryshkura të fëmijëve, kupolave të shndritshme të kishave. Shenjat e vetme të luftës janë tabelat sfiduese që shpallin fitoren për Ukrainën dhe vdekjen e armikut, dhe pikat e kontrollit me thasë rëre dhe barrikada për të ndaluar tanket që nuk kanë ardhur ende.

Zyra e saj bashkëpunon ngushtë me prokurorët nga Gjykata Ndërkombëtare Penale dhe gati 12 vende, duke përfshirë Poloninë, Gjermaninë, Francën dhe Lituaninë, të cilat të gjitha kanë hapur hetime penale për mizoritë në Ukrainë.

Ajo ka marrë këshilltarë ligjorë të nivelit të lartë nga Britania e Madhe dhe po punon me Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimin Evropian për të ndërtuar ekipe të lëvizshme hetimore me ekspertizë ndërkombëtare. Clint Williamson, një ish-ambasador i SHBA-së për çështjet e krimeve të luftës, ndihmon në mbikëqyrjen e kësaj përpjekjeje, e cila financohet nga Departamenti amerikan i Shtetit.

"Ne duhet t’i kundërvihemi kësaj", thotë zoti Williamson. “Ekziston nevoja për të treguar se vendet janë të vendosura të mbrojnë ligjin ndërkombëtar humanitar dhe të mbajnë përgjegjësi njerëzit që e shkelin atë në mënyrë kaq flagrante.

Një pjesë e detyrës së tyre tani është të sigurohen që provat që po mblidhen të jenë në përputhje me standardet ndërkombëtare, kështu që dëshmia e njerëzve si Liudmila Verstiouk, një grua 58-vjeçare që i mbijetoi rrethimit të Mariupolit, nuk do të lihen jashtë gjykatës.

Kryeprokurorja Venediktova takon zonjën Verstiouk në një zyrë të improvizuar në vendkalimin Krakivets në kufirin me Poloninë. Ajo mbërriti nga Mariupoli me letrat e saj, telefonin dhe rrobat e shpinës – një fustan veluri, çorape të zeza, çizme të bardha dimërore. Apartamenti i saj u bombardua më 8 mars dhe ajo u tha prokurorëve se kur u largua, la babain e saj 86-vjeçar në ndërtesën e djegur. Ai ka Alzheimer dhe nuk mund të ecë.

Ms Verstiouk says she spent a week taking refuge in the Mariupol theater. She left the day before the bombs killed about 300 people there ... / VOA