Flash News

Fuste dr*gë dhe sende të paligjshme në qeli, arrestohet polici i burgut të Drenovës

Lavrov: NATO po rrezikon vetëshkatërrimin me buxhetin e ri ushtarak

​Kurti e Vuçiç "përballen" nesër në Shkup

Bie nga skelat, humb jetën punëtori i ndërtimit në Berat

Prokuroria dërgon për gjykim dy zyrtarët e Bashkisë Korçë

KRYESORE

Konservatori R. Kagan: Pa Amerikën, Europa bie. 4 vjet me Trump do të thotë 4 vjet liberalizëm që shembet

Konservatori i shquar amerikan paralajmëron se është koha që Europa të "rritet". Ai flet për qëndrimin e Trump në politikën e jashtme, konsensusin demokratik në rënie dhe të ardhmen e pasigurt të Gjermanisë dhe BE-së.

Politiko 25 Nëntor 2019, 16:50

René Pfister/ DER SPIEGEL

Robert Kagan, 61 vjeç, është një neo-konservator i shquar amerikan. Historian nga profesioni, ai e filloi karrierën në administratën e Presidentit Ronald Reagan, si fjalimshkrues i Sekretarit të Shtetit, George Schulz. Më vonë, u bë këshilltar për fushatat presidenciale të John McCain dhe Mitt Romney. Kagan mban një kolonë (column) në Washington Post dhe është editor i jashtëm  në The New Republic. U largua nga Partia Republikane në vitin 2016.

 

DER SPIEGEL: Z. Kagan, vendimi i presidentit amerikan Donald Trump për tërheqjen e trupave nga Siria e veriut kishte pasoja të rënda: Ai hapi portën për një pushtim turk në veri të Sirisë, forcoi ndikimin e Rusisë dhe Iranit dhe minoi besimin te Shtetet e Bashkuara. A mendoni se Trump e dinte se çfarë po bënte kur e mori vendimin?

Kagan: Unë nuk mendoj se ai me të vërtetë ishte shumë i shqetësuar se cilat do të ishin pasojat. Trump po vepron me supozimin se populli amerikan do të jetë mbështetës i idesë për të dalë nga Siria, pavarësisht nga pasojat. Dhe ka të drejtë. Të paktën nuk dëgjova një protestë të madhe publike.

DER SPIEGEL: Disa senatorë Republikanë me ndikim e kanë kritikuar ashpër Trump. Mitch McConnell, udhëheqësi i mazhorancës në Senat, madje shkroi në një Op-Ed për The Washington Post se Trump kishte udhëhequr ShBA drejt një "makthi strategjik".

Kagan: Trump i është përgjigjur kësaj duke lënë pak ushtarë amerikanë në Lindje të Sirisë. Por, në përgjithësi, presidenti nuk beson se udhëheqja republikane ka ndonjë ndikim te votuesit republikanë. Trump garoi kundër Partisë Republikane në 2016, dhe fitoi. Kjo është arsyeja pse ai i konsideron njerëzit si Mitch McConnell si 'tigër letre'.

DER SPIEGEL: Megjithatë, tani është në duart e Partisë Republikane q ti japë fund para kohe presidencës së Trump. Senatorëve republikanë u duhet të votojnë bashkë me demokratët për një impeachment. A mendoni se një përfundim i tillë nuk është në diskutim?

Kagan: Jo plotësisht. Por nëse e bëjnë, arsyeja me siguri nuk do të jetë politika e jashtme e Trump. Republikanët do të largohen nga presidenti nëse marrin përshtypjen se në marrëzinë e tij, ai po tërheq partinë në humnerë. Por nuk jemi ende atje.

DER SPIEGEL: Tërheqja nga Siria veriore ishte vetëm një pjesë e një premtimi më të madh nga Trump për t'i dhënë fund "luftërave të pafund" të paraardhësve të tij. A munden europianët të mbushin hendekun e lënë nga ShBA në Lindjen e Mesme?

Kagan: Ndoshta më ka shpëtuar diçka. Por deri më tani, unë nuk shoh që europianët po bëjnë presion për të dërguar ushtarë në Siri.

DER SPIEGEL: Ministri gjerman i Mbrojtjes Annegret Kramp-Karrenbauer ka propozuar sigurimin e një zone mbrojtjeje në veri të Sirisë me trupat europiane.

Kagan: Aq sa dua që europianët të ishin të përfshirë, unë kam një skepticizëm të madh rreth asaj se ata janë me të vërtetë të aftë për të zëvendësuar amerikanët. Fillon me logjistikën dhe materialet ushtarake, por ka të bëjë edhe me çështje më themelore. A janë vërtet europianët të gatshëm të paguajnë çmimin moral për të bërë një ndërhyrje ushtarake? Sepse kjo do të thotë të vrasësh njerëz dhe gjithashtu barrëm e civilëve të pafajshëm që vdesin sepse bëhen gabime në çdo luftë. Gjermanët u kthyen në një popull paqësor, civil pas Luftës së Dytë Botërore. Unë nuk mendoj se ata duan të mbajnë këtë barrë.

DER SPIEGEL: A ka të drejtë Trump kur insiston se europianët, më në fund, duhet të qëndrojnë në këmbët e veta, 70 vjet pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore?

Kagan: Trump është duke thënë vetëm ato që çdo president amerikan ka thënë që nga John F. Kennedy, që ne duam një ndarje më të madhe të barrës nga ana e Europës. Por unë mendoj se aty ku gabon Donald Trump, dhe ku është ndryshe nga presidentët e tjerë, është se ai dëshiron ta lërë Europën vetëm pikërisht tani.

DER SPIEGEL: Pse gabon?

Kagan: Përgjatë dekadave, ne i thamë Gjermanisë: "Ne nuk duam që ju të jeni një komb normal. Ne duam që ju të përqendroheni në rritjen paqësore, në mirëqenien tuaj sociale. Ne nuk duam që ju të shpenzoni 5 për qind të PBB-së tuaj në ushtri". Pra, që Shtetet e Bashkuara të thonë: "Ne duam që ju të jeni një fuqi ushtarake", epo unë mendoj se ky është një bast i madh. Roli amerikan në botë ishte një pjesë kritike e krijimit të një Europe paqësore pas Luftës së Dytë Botërore. Shtetet e Bashkuara vendosën regjimin tregtar ndërkombëtar, i cili ka qenë i rëndësishëm për suksesin ekonomik europian. Ky regjim është vërtet në diskutim, dhe gjithashtu fati i demokracisë si një ideologji e zakonshme europiane. Një nga elementët më të rëndësishëm të projektit Europian pas Luftës së Dytë Botërore ka qenë shtypja dhe kontrolli i nacionalizmit. Dhe tani shohim që nacionalizmi po kthehet.

DER SPIEGEL: Trump nuk është sigurisht i vetmi që është përgjegjës për këtë zhvillim.

Kagan: Për një kohë të gjatë, jemi mësuar të mendojmë se demokracia liberale është gjendja e përhershme ë njerëzimit. Por ky është një iluzion. Demokracia liberale krijon gjithmonë antitrupa. ShBA ka luajtur një rol kryesor në vendosjen e procesit demokratik europian, por prej disa vitesh, po tërhiqet nga ky rol. Që nga fundi i Luftës së Ftohtë, publiku amerikan gjithnjë e më shumë po vë në dyshim se pse duhet të luajnë këtë rol të madh në botë. Pse kemi trupa në Europë? Pse europianët nuk kujdesen për veten? Pas Luftës në Irak dhe krizës financiare të vitit 2008, diskutimi arriti në pikën kulmore. Me Barack Obama-n dhe Donald Trump, ne kemi pasur dy presidentë që e konsideruan si detyrë tërheqjen e Amerikës nga ky rol. Padyshim, Trump është versioni më ekstrem i kësaj.

DER SPIEGEL: Në një ese të fundit, ju shkruani se çështja gjermane do të rikthehet nëse ShBA nuk është më e gatshme të vazhdojë angazhimin në Europë. A mendoni vërtet se ekziston rreziku që Gjermania të bëhet përsëri një kërcënim për fqinjët?

Kagan: Deri në fund të Luftës së Dytë Botërore, Gjermania gjithmonë e kishte problemin që është shumë e madhe për Europën. Një element kryesor i paqes europiane pas Luftës së Dytë Botërore ishte garancia amerikane e sigurisë, e cila siguroi të gjithë fqinjët e Gjermanisë se çfraëdo të ndodhte, Gjermania nuk do të përbënte përsëri rrezik. Kjo i lejoi Gjermanisë të kishte këtë sukses të madh ekonomik, pa trembur fqinjët e vet. Pasi Gjermania u bashkua, ajo u bë ekonomia më e madhe në Europë, territori më i madh në Europë dhe popullsia më e madhe në Europë. Me këtë, natyrisht, vjen potenciali për të qenë ushtria më e madhe në Europë. Pra nuk bëhet fjalë për personazhin gjerman apo diçka e tillë.

DER SPIEGEL: Por?

Kagan: Ekzistojnë disa kushte objektive që rikthejnë çështjen gjermane. Tashmë mund të shihni xhelozitë e vendeve të tjera për mbizotërimin e Gjermanisë në ekonominë europiane dhe pakënaqësitë që krijon. Nëse e tërhiqni angazhimin amerikan nga ekuacioni, ky është skenari për të cilin shqetësohem: Fqinjët e Gjermanisë mund të bëhen një lloj të parespektuar nga NATO dhe ndoshta edhe nga BE. Ata do të fillojnë ta shikojnë Gjermaninë me nervozizëm dhe do të fillojnë të ndërmarrin politika ekonomike që janë krijuar për t'u shkëputur nga hegjemonia gjermane. Kjo do të krijojë pakënaqësi në Gjermani. Sa kohë do të kalojë para se të kemi një pozicion gjerman krejt të respektueshëm, që: "Prit një sekondë. Duhet të fillojmë të shohim interesin tonë. Të gjithë të tjerët rreth nesh janë duke u kujdesir për veten e tyre. Po për ne kush e bën?"

DER SPIEGEL: Pra, sipas mendimit tuaj, europianët janë adoleshentë të përjetshëm që fillojnë luftimet sapo Amerika të largohet?

Kagan: Rrituni! Shumë mirë! Por unë mendoj se ju me të vërtetë duhet të jeni optimistt të palëkundur për të besuar se Europa do të mbetet e qëndrueshme dhe paqësore pa mbështetjen e Shteteve të Bashkuara. Ju nuk mund ta krahasoni BE-në e fundvitit 1990 me BE-në e sotme. Keni largimin e Mbretërisë së Bashkuar nga Europa. Në pjesët lindore të Evropës, qeveritë dikur demokratike të Çekisë, Hungarisë, Polonisë dhe Sllovakisë kanë hyrë në faza të ndryshme të zbritjes në i-liberalizëm. Dhe Franca është vetëm një zgjedhje larg një fitoreje elektorale nacionaliste.

DER SPIEGEL: A mendoni se është e mundur që Trump të tërheq SHBA nga NATO nëse rizgjidhet?

Kagan: Nuk e përjashtoj. Por, e dini çfarë? Në një farë mënyre, kjo nuk është pyetja e rëndësishme. Pavarësisht nëse Shtetet e Bashkuara tërhiqen zyrtarisht nga NATO apo jo, a mendon dikush që ne jemi aq të përkushtuar ndaj NATO-s sot, sa ç'ishim katër vjet më parë? Polakët janë shumë argëtues sepse besojnë se NATO mund të largohet, por angazhimi amerikan në Poloni do të mbijetojë. Ata mendojnë se mund të mbështeten te Donald Trump.

DER SPIEGEL: Sipas sondazheve, shumica e votuesve amerikanë besojnë se vendi duhet të ketë si prioritet problemet e brendshme. Kjo gjithashtu duket se është një mesazh që e kanë kuptuar kandidatët Demokratë për president.

Kagan: Sa i përket politikës së jashtme, unë nuk mund të shoh shumë ndryshime midis Trump, Elizabeth Ëarren dhe Bernie Sanders. Të tre dëshirojnë të marrin duartrokitje pasi të thonë se po i sjellim ushtarët tanë në shtëpi nga Lindja e Mesme. Unë mendoj se Joe Biden me siguri ka një këndvështrim tjetër, sepse është një relike e një epoke të hershme të politikës së jashtme amerikane. Sidoqoftë, populli amerikan është i lëkundur në politikën e jashtme dhe nëse ka një president i cili thotë: "Ne kemi nevojë të punojmë me aleatët tanë. Ne duhet të jemi një partner i besueshëm", nuk mendoj se ata do ta refuzojnë. Që nga fundi i shekullit të 19-të, kur Shtetet e Bashkuara u shfaqën si një fuqi e madhe, politika jonë e jashtme ka qenë si një valë sinus, duke u luhatur midis periudhave të përfshirjes së lartë dhe periudhave të zmbrapsjes. Shqetësimi im tani është që do të na duhen 20 vjet për të kuptuar rolin tonë, dhe deri atëherë, bota mund të jetë në gjendje të tmerrshme.

DER SPIEGEL: Duke pasur parasysh kaosin që SHBA kanë prodhuar gjatë 15 viteve të fundit në Lindjen e Mesme, shumë europianë argumentojnë se bota do të ishte vendi më i sigurt nëse presidenti i ardhshëm do të përqendronte vëmendjen e tij ose të saj në rregullimin e gjërave të tilla, si sistemi i kujdesit shëndetësor në ShBA...

Kagan: Shikoni, unë do të isha i lumtur nëse Shtetet e Bashkuara mund të shmangnin tragjeditë, si luftërat në Irak ose Vietnam. Dhe ne duhet të bëjmë çmos për të mësuar nga e kaluara. Por nuk ka asnjë doktrinë, përveç izolimit dhe mosveprimit të pastër, që mund të parandalojë tragjedi të tilla. Për Shtetet e Bashkuara, zgjedhja është midis rendit botëror liberar, me të gjitha kostot morale dhe materiale që sjell, ose ta lëëë atë të rrëzohet dhe të shikojë katastrofat që do të vijnë në mënyrë të pashmangshme.

DER SPIEGEL: Si do të dukeshin ShBA dhe bota pas tetë viteve të një presidence të Donald Trump?

Kagan: Unë mendoj se deri tani, për fat të mirë, sistemi amerikan ka rezultuar mjaft elastik për t'i rezistuar më të keqes së asaj që ai ka bërë. Tani për tani, ne po përjetojmë një konflikt themelor midis liberalizmit dhe anti-liberalizmit, jo vetëm në Shtetet e Bashkuara, por në të gjithë globin. Dhe për momentin, forcat anti-liberale janë në ngjitje. Ju mund ta shihni këtë në njëqind vende të ndryshme në të gjithë botën: Marrëveshjet e Indisë me Pakistanin, midis Japonisë dhe Koresë, në Izrael. Kur rendi fillon të shembet, çdo vend dhe çdo udhëheqës merr vendime bazuar në atë që po sheh. Të gjitha 'ndëshkimet', që dikur ekzistonin për një lloj sjelljeje të caktuar po shkrihen. Katër vjet të tjerë të Trump janë edhe katër vjet të rendit botëror liberal që shembet./ Përkthimi: Politiko.al

Të fundit