Flash News

‘Lajthitja apostolike’ e ipeshkvit Arjan Dodaj pak pas Rezolutës anti-komuniste të Kishës. Një kartolinë për 29 nëntorin, pakujdesi apo përulje para pushtetit?

Zjarr në shtëpinë e të moshuarve në Fier

I riu godet me grusht një 63-vjeçar, më pas zihet me policët

Drejtuesja e Gjykatës Speciale pritet me protesta në Prishtinë

Makina u gjet e përmbysur pa shofer, zbardhet aksidenti në Sarandë-Kardhiq, shoferi punonjës i FRONTEX

OPINEWS

Mozaiku i Agim Nebiut

Politiko 25 Maj 2023, 11:39
Mozaiku i Agim Nebiut

nga Naum Mara

 

Kështu e quanim mozaikun e Muzeut Kombëtar në kohën kur po realizohej. Nebiu (më ngjan me origjinë nga Kolonja) ishte artisti i mozaikëve dhe të tjerët ishin bashkuar për të krijuar kompozimin e një vepre veçanërisht të rëndësishme të karakterit monumental. Kur u zbulua, nuk na la ndonjë përshtypje si vepër arti, por ajo që vlerësohej ishte vështirësia për të realizuar një vepër të përmasave të tilla.

Në debatin e sotëm rreth restaurimit të tij, i mëshohet idesë se veprat krijohen në një kohë të caktuar dhe për këtë arsye, kur restaurohen iu duhet ruajtur plotësisht natyra e tyre. Lihet mënjanë edhe cilësia artistike, si dhe mesazhi kryesor që përcjellin.

Për mua nuk do ishte problem, që mozaiku të restaurohej në gjendjen fillestare nëse ishte në një mur mbajtës përgjatë një autostrade. Nuk do prishte punë as ylli i madh, as ai në flamur dhe as libri i Historisë së Partisë në dorën e punëtorit. Brezat e rinj dhe të huajt mund ta shihnin me kureshtje dhe edhe mund të qeshnin me të. Por ai është në qendër të kryeqytetit të Shqipërisë dhe njëkohësisht pjesë e Muzeut Historik Kombëtar. Për këtë arsye, jo vetëm çka u hoq u bë mirë (mendo një vepër monumentale në qendër të Berlinit me swastika-n dhe me një ushtar që mban në dorë “Mein Kampf”), por i gjithë mozaiku duhej të hiqej nga fasada.

Si vepër artistike, mozaiku vuan edhe nga konceptimi si një vepër arti e gërshetuar me objektin arkitekturor. I ngjan më shumë një pikture në një “billboard”, që shërben për reklamimin e një produkti. Vetë tonet koloristike të veprës nuk kanë asnjë lidhje me ngjyrat e përdorura në Muze. Si e tillë, do i shërbente arkitekturës së objektit një trajtim i ri i pjesës murale ku është sot mozaiku. Mund të kishte një konkurs për rikonceptimin arkitekturoro-artistik të fasadës kryesore të Muzeut.

Për arsye të konservimit të veprave të artit të çdo kohe, mozaiku duhej të ringrihej në një kapanon gjigand, që mund të shërbejë si Muze i Artit të Realizmit Socialist dhe ku mund të futen dhe të ekspozohen një pjesë e veprave, që janë hequr nga piedestalet e tyre, ku mund të përfshihej edhe ndonjë nga monumentet e realizuara mirë artistikisht të Hoxhës. Një lloj Muzeu-ekspozitë i natyrës së tillë do kishte karakter studimor dhe do ngjallte interes te të gjithë ata që interesohen se ç’lloj denatyrimi merr arti në vendet totalitare. Nuk do prishte punë edhe sikur disa nostalgjikë të shkonin e ta shihnin herë pas here dhe t’i gëzoheshin Komandantit duke thënë: “Sa i bukur ishte!”

Një Muze i tillë do shpëtonte nga “fshehja” shumë vepra arti të një periudhe 40-vjeçare, e cila ka qenë periudha më prodhimtare në artet figurative të Shqipërisë. Kjo për shkak të investimeve të mëdha të shtetit për të nxjerrë artistë, që do krijonin vepra në shërbim të tij. Në të do ketë edhe vepra artistikisht të arrira, mbase edhe kryevepra, sepse shumë artistë, edhe pse përballë kufizimeve ideologjike ishin në gjendje të krijonin art.

Të fundit