
Flash News
GJKKO pushon padinë për “shpifje” të juristit Romeo Kara ndaj Monika Kryemadhit
Ekstradohen në Itali 3 shqiptarë, pjesë e organizatave kriminale
Arrestohet një 26-vjeçar për konfliktin me armë në Ali Dem
Sherr mes fqinjëve në Patos, plagoset me kaçavidë një 35-vjeçar
Aksident në aksin Krahës-Memaliaj, plagoset një 65-vjeçar
PRINT/ Maks Velo: Koleksionin e punëve të mia dhe një seri ikonash ia dhanë një kaldaisti për ta djegur

Ky shkrim është pjesë e rubrikës së re “PRINT” që hap Politiko.al me materiale të nxjerrë nga fondet e Periodikut dhe të Librit të Biblikotekës Kombëtare. Botuar në Gazeta “RD”, dt. 10 korrik 1991, nr. 51, fq. 3.
Një javë mbas arrestimit tim, gardiani m’i lidhi duart dhe më çon në dhomën e hetuesit, hapet dera dhe çfarë të shoh: dhoma ishte mbushur plot: Qindra piktura, pastele, akuarele, vizatime ishin aty. Në aktakuzën shënohen 246. Aty ishin gjithë koleksioni i punimeve në dru të mjeshtërve popullorë, 13 ikona dhe gjithë librat e artit modern të hedhura nëpër dysheme, në tavolinë dhe në krevat.
Ato qëndruan aty disa muaj në seancat sadiste gjatë pyetjeve të hetuesit. Të hedhura një mbi një nuk mund t’i prekja dot. Mbi secilën prej pikturave kisha punuar orë dhe ditë të tëra, kisha ëndërruar e kisha shpresuar, i doja duke menduar se do t’i shoh të varura në ndonjë sallë ekspozite. Ndërmjet tyre pjesën më të madhe në numër e bënin vizatime e pastele abstrakte (të parat të bëra në Shqipëri). Ishte edhe një vizatim i mrekullueshëm i Rilindjes. Ma kish dhuruar Viktori Puzanova para se të vdiste. Paraqiste një fëmijë me kokën e ngritur lart, punuar me sepja.
Kishin marrë gjithë librat: një botim i shkëlqyer për Henri Murin, 2 albume për Van Gogun, maskat afrikane, 2 libra për Pikason, 2 për impresionizmin etj. Të hedhura pashë ikonat e vogla familjare dhe disa më të mëdha që i adhuroja si mesazhe shekullore arti, që i kishin pikturuar duart e mëdha të stërgjyshërve, (në familjen e Velave ka qenë dhe një piktor ikonash) që i kishin fshirë e ndezur kandil gratë nga Dardha. Aty në studio më dukeshin si copa arti bizantin popullor të marra nga shekujt dhe të varura aty. U tmerrova kur pashë atë koleksion unikal të artit popullor, punimet në dru të mjeshtërve nga gjithë artet e vendit. Mezi i kisha mbledhur, me shpenzime, një e nga një si ata zhytësit që mbledhin perla, ashtu gëzohesha edhe unë kur gjeja një skulpturë të vogël me vlerë.
Kisha shkuar e takuar barinj në Kolonjë, Sarandë, Rrogozhinë, Mirditë, Shkodër, Dibër, Voskopojë. Ishte një koleksion i mbledhur për 20 vjet dhe ishte më i pasuri për skulpturën baritore. Punimet më të mira ishin të një skraparlliu, Iliaz Turhani. Plaku i urtë skraparlli kish bërë rreth 30 punime. Na ndau arrestimi im. Nuk e takova më. Kur dola kishte vdekur. Në tavolinën e trupit gjykues kishin vënë edhe një punë të tij, një njeri të lartë rreth 50 cm., të punuar me një primitivizëm naiv.
Prokurori i rrethit të Tiranës bërtiste. – Ja, ky është si Pikasoja.
-Jo, - i thashë, e ka bërë një mjeshtër popullor.
-Po, por ti e ke fajin. Ti e mësove të punonte kështu.
-Jo, ata nuk i mëson dot, ata i bëjnë si dinë vetë. Nuk dëgjojnë asnjë.
Si t’i shpjegoja këtij kryeprokurori, i cili nuk dinte as emrin e Van Gogut. Në qoftë se Iliazi ish aq i aftë sa Pikasoja kjo ishte lëvdata më e madhe për Iliazin. Por me injorancën e tij ai thoshte një të vërtetë.
Arti i madh është gjithmonë një. Qoftë popullor ose i kultivuar. Nëna ime kish fshehur, kur hetuesi rrëmbente si bandit e fuste në thasë çdo gjë, p.sh., një bust të mrekullueshëm të Skënderbeut, 14 cm. në dru bushi.
Ai koleksion prej 70 punimesh kish një vlerë të paçmuar kombëtare.
Ekspertë në gjyq ishin një grup prej 3 vetash: Kujtim Buza, Foto Stamo dhe Skënder Milori. Kam dashur që një ditë ekspertiza shumëfaqëshe e tyre të botohet që të njihet nga opinioni artistik si çmohej e gjykohej në atë kohë. Aty thuhej se “e gjithë kjo krijimtari” bie në kundërshtim me porositë e Partisë së Punës së Shqipërisë dhe kundërvihet në mënyrë të hapur me realizmin socialist në art”.
Gjykatësi dha vendimin 10 vjet heqje lirie dhe sekuestrimin e gjithë materialeve si prova.
Çfarë u bënë gjithë ato punë më mundonte gjithmonë. Kur u lirova më ’86 nuk pyesja dot, atmosfera ishte e rëndë. Në Nëntorin e 1990 i dërgova letër Kryetarit të Gjykatës së Lartë, prej të cilit nuk mora përgjigje. Vazhdova të pyes. Më në fund mora vesh fatin e thesarit tim.
Më 13 Qershor takova punonjësen e Gjykatës së Rrethit, Ruko Sako. – Të njoh, - më tha, - i sollën këtu me thasë nga hetuesia me një vendim për asgjësim. I mbajta këtu për 3 vjet më ’81 ia dhashë kaldaistit, i dogji të gjitha.
-Të gjitha? – e pyeta dhe ikonat dhe punimet e drurit?
-Po, të gjitha. Bile meqenëse ishin afër shkova në Institutin e Kulturës Popullore, iu thashë t’i shihnin ato punimet e drurit. Ata nuk erdhën. U dogjën edhe ato.
Mesa duket kishin frikë, se ne ishim si ata njerëzit në mesjetë kur iu binte kolera; nuk iu afrohej njeri as për t’i parë, as t’i preknin gjërat e tyre.
Të gjitha u dogjën. Kjo është historia e pjesës më të dhimbshme të jetës sime. Nuk bëra vetëm 8 vjet burg, por pata dhe një humbje që nuk ma shlyen dot asgjë. Dhe gjyqet e inkuizicionit, as ato të Hitlerit nuk vepronin kështu. Nuk besoj se mund të gjendet në praktikën botërore të gjyqtarisë një rast analog.
Pjesa më e madhe e fajit bie mbi hetuesin, dhe sidomos mbi komisionin e ekspertizës. Përse duhej të digjeshin ikonat, në Korçë e Berat kish muze që mbanin mijëra ikona?
Le pastaj për koleksionin e artit popullor.
Kush e “mohoi artin e madh e të lavdishëm të popullit tonë”, ne që sakrifikuam, i mblodhëm, i ruajtëm apo ata që i rrëmbyen, i gjykuan, i dogjën?
Të fundit


‘S’kam afeksion’ , Erion Isai ndahet nga gruaja
12 Qershor 2025, 15:40
Aksion anti-korrupsion në Ministrinë e Mjedisit, arrestohet nëna e reperit të njohur
12 Qershor 2025, 15:31
Periudha ideale për të fituar, tre shenjat e horoskopit që do të kenë fat në financat e tyre
12 Qershor 2025, 15:20
Në përvjetorin e 84, PS-ja gjithnjë më e madhe, Shqipëria gjithnjë më e vogël
12 Qershor 2025, 15:07
Një “ditë dembelie” në javë mund të ulë stresin dhe rrezikun e goditjes në tru
12 Qershor 2025, 14:56
Aksident tragjik në Indi/ Rrëzohet avioni me mbi 200 pasagjerë në bord, asnjë i mbijetuar
12 Qershor 2025, 14:50
Tragjike në Fier, 28-vjeçari gjendet i pajetë në oborrin e banesës
12 Qershor 2025, 14:39
Si ndikon temperatura në ndërtimin e trupit
12 Qershor 2025, 14:33
Hodhi mbeturinat e kompanisë në lumin Buna, procedohet punonjësi 31-vjeçar
12 Qershor 2025, 14:30
GJKKO pushon padinë për “shpifje” të juristit Romeo Kara ndaj Monika Kryemadhit
12 Qershor 2025, 14:21
Abdixhiku i LDK-së shpalos agjendë 15-pikëshe për një qeveri të unitetit
12 Qershor 2025, 14:14
Nga të shtënat me armë te plagosja me thikë/ Historia e sulmeve vdekjeprurëse në shkolla
12 Qershor 2025, 14:11
Ekstradohen në Itali 3 shqiptarë, pjesë e organizatave kriminale
12 Qershor 2025, 13:59
Arrestohet një 26-vjeçar për konfliktin me armë në Ali Dem
12 Qershor 2025, 13:40
Raporti/ Shqipëria përkeqësohet në indeksin e barazisë gjinore
12 Qershor 2025, 13:40

Sherr mes fqinjëve në Patos, plagoset me kaçavidë një 35-vjeçar
12 Qershor 2025, 13:07

Aksident në aksin Krahës-Memaliaj, plagoset një 65-vjeçar
12 Qershor 2025, 12:45


Kërkoi rinumërimin e votave në Tiranë, Gjykata pushon çështjen e Alimehmetit
12 Qershor 2025, 12:22
Pësoi arrest kardiak, humb jetën i moshuari në plazhin e Qerretit
12 Qershor 2025, 12:05

Tregu po “kërkon” rritje të pagës minimale
12 Qershor 2025, 11:52
Beleri: Votat e emigrantëve në Greqi u manipuluan me skemë të organizuar nga administrata
12 Qershor 2025, 11:36
Alarm në bregdet/ E moshuara nga Kosova rrezikon mbytjen!
12 Qershor 2025, 11:25
Shtyhet seanca për "Plumbin e Artë", shkak mungesa e avokatëve
12 Qershor 2025, 11:06
Gjykata e Posaçme cakton seancën për çështjen “Partizani”
12 Qershor 2025, 11:00
"Punojmë për të vjedhur"/ Berisha nxjerr videon e Ramës: Hera e parë që është i sinqertë!
12 Qershor 2025, 10:52

Operacion antidrogë në Shkodër, asgjësohen mijëra fidanë kanabis! Nën hetim dy persona
12 Qershor 2025, 10:35
SHBA-ja kufizon stafin joesencial në Ambasadën në Irak, pas rritjes së tensioneve me Iranin
12 Qershor 2025, 10:19

Hero në Greqi/ Emigranti shqiptar shpëton dy fëmijë nga mbytja në lumë
12 Qershor 2025, 09:52
Zyrtarët e Doganave shqiptare i hapin traun biznesit të kontrabandës së cigareve
12 Qershor 2025, 09:37
‘Vrava një njeri’, si një telefonatë zbardhi vrasjen me thikë në Xibër/ Flasin dëshmitarët
12 Qershor 2025, 09:24
26 vjet liri! Kosova shënon sot Ditën e Çlirimit
12 Qershor 2025, 09:14
Kthjellime në të gjithë vendin, parashikimi i motit për ditën e sotme
12 Qershor 2025, 09:03
Niveli i pagave në ndërtim dhe turizëm mbetet poshtë mesatares
12 Qershor 2025, 08:49

Këmbimi valutor 12 qershor/ Me sa blihen e shiten sot monedhat e huaja
12 Qershor 2025, 08:30
Vrasja në Xibër të Klosit/ Në pranga Hazbi Velsula, kushëriri i viktimës
12 Qershor 2025, 08:23
Posta e mëngjesit/ Me 2 rreshta: Çfarë pati rëndësi dje në Shqipëri
12 Qershor 2025, 08:09
Nëna e Martin Canit reagon pas publikimit të videos: U trondita, nuk e pashë dot!
11 Qershor 2025, 23:00
Bylykbashi: Asambleja e PPE miratoi rezolutën më të fortë në këtë forum
11 Qershor 2025, 22:46
Gjendet i pajetë një person në Klos, dyshohet se është vrarë
11 Qershor 2025, 22:33
E konfirmuar nga SPAK: Një ministër i qeverisë Rama është zyrtarisht nën hetim
11 Qershor 2025, 22:03

Dhunoni punëtorin e pastrimit në Athinë, policia greke shpall në kërkim shqiptarin
11 Qershor 2025, 21:30
Zhgënjimi me Letoninë, Elseid Hysaj reagon pas transfertës zhgënjyese
11 Qershor 2025, 21:15

BE: Paketa e re e sanksioneve kundër Rusisë përqendrohet te energjia dhe financa
11 Qershor 2025, 20:51

Skandal në Lezhë/ Banesa mbulohet nga ujërat e zeza
11 Qershor 2025, 20:37
Shkollat e fshatrave të lëna pas dore në përdorimin e mjeteve digjitale
11 Qershor 2025, 20:09
Kosova ndalon importin e deleve dhe dhive nga Shqipëria
11 Qershor 2025, 20:01
U plagos me plumb në kokë, ish-polici shqiptar vdes pas 3 ditësh
11 Qershor 2025, 19:41
Përfundon rinumërimi i votave për kandidatët e PD në Dibër, si ndryshon rezultati
11 Qershor 2025, 19:29

Faktorët që krijojnë mot: Si ndikojnë mikrobet që jetojnë në re në jetën tonë
11 Qershor 2025, 19:01



Politikat për emigracionin/ TikToker-i famshëm largohet nga SHBA
11 Qershor 2025, 18:20
Mbeti e vrarë gjatë sulmit në Austri, Lea Bajrami do të varroset në Graz dhe jo në Kosovë
11 Qershor 2025, 18:01
Trump: Kam më pak besim sesa disa muaj më parë se mund të arrihet një marrëveshje me Iranin!
11 Qershor 2025, 17:47
Nën masa të forta sigurie, mbërrin në Rinas vëllai i Nuredin Dumanit i ekstraduar nga Dubai
11 Qershor 2025, 17:41
Temperaturat përvëluese në vend/ ISHP apel qytetarëve: Kujdes gjatë orëve të mesditës
11 Qershor 2025, 17:34


Kapet duke transportuar 10 kg kokainë, arrestohet shoferi shqiptar në Itali
11 Qershor 2025, 17:10
Ndahet nga jeta mjeku i njohur i QSUT-së
11 Qershor 2025, 17:03
Foto/ Merr flakë furgoni në autostradën Fier-Lushnje
11 Qershor 2025, 16:54

Sondazh/ A besoni se rinumërimi i votave do të sjellë ndryshim të rezultatit të 11 majit?
11 Qershor 2025, 16:31
Vrasja e Martin Canit, dëshmojnë 6 persona në seancë me dyer të mbyllura
11 Qershor 2025, 16:28
Tragjedia e heshtur! 56 vetëvrasje janë shënuar në vend që nga janari
11 Qershor 2025, 16:20
Identifikohet rasti i parë me linë e majmunit në Shqipëri
11 Qershor 2025, 16:13
Emri/ U aksidentua teksa po shkonte në punë, humb jetën i riu shqiptar në Itali
11 Qershor 2025, 15:56
Padia për shpifje/ Dështon seanca në GJKKO për Kryemadhin dhe juristin Kara, arsyeja
11 Qershor 2025, 15:44
Ukraina riatdheson trupat e ushtarëve të vrarë nga Rusia
11 Qershor 2025, 15:37

Plani Operacional, Tatimet nisin informimin me bar-restorantet, plazhet dhe makinat me qira
11 Qershor 2025, 15:15

Menopauza, këshilla për një tranzicion sa më të shëndetshëm
11 Qershor 2025, 15:03
Grabiti me dhunë një person, arrestohet hajduti serial në Durrës
11 Qershor 2025, 14:48

Rikthehen tensionet me Rusinë, Polonia arreston një 28-vjeçar për spiunazh për Moskën
11 Qershor 2025, 14:33
Humb jetën turisti i huaj në Sarandë, dyshimet e para
11 Qershor 2025, 14:14
Plagosi me thikë një person në Kuçovë, kapet 26-vjeçari
11 Qershor 2025, 14:08
Tensionet bërthamore rriten teksa Irani dhe SHBA-ja s'pajtohen as për datën e bisedimeve
11 Qershor 2025, 14:00
Nënshtetësia gjermane mbërrin nivel rekord, në 2024 u natyralizuan 292 mijë të huaj
11 Qershor 2025, 13:53
Shtyhet gjyqi i dosjes ‘Sterilizimi’, ja kur do të mbahet seanca e radhës
11 Qershor 2025, 13:44
Greqia shqyrton ndalimin e burkës në universitete
11 Qershor 2025, 13:36

Rruga me kthesa, shikimi në telefon ju shkaktojnë përzierje? Zbuloni arsyen
11 Qershor 2025, 13:20
Balliu: Pse i gjeti opozita faktet e farsës zgjedhore dhe jo superprokurorët e SPAK?
11 Qershor 2025, 13:12