
Flash News
Berisha: Te hoteli i Veliajt ka pjesë edhe Olsi, pse nuk u arrestua Erioni për djegësin 130 mln euro?
Nesër gjyqi për Veliajn, zbulohet ora kur do të mbahet seanca
Arrestimi i Veliajt, Rama takim me nënkryetarët në Bashkinë e Tiranës
U mor nën hetim nga SPAK, Bushka reagon për herë të parë: Do të jap sqarime
Dikur në fushatë, sot në qeli/ Ja Vip-at shqiptarë që mbrojnë vjedhjen e 850 mijë euro nga Lali Eri
PRINT/ Maks Velo: Koleksionin e punëve të mia dhe një seri ikonash ia dhanë një kaldaisti për ta djegur

Ky shkrim është pjesë e rubrikës së re “PRINT” që hap Politiko.al me materiale të nxjerrë nga fondet e Periodikut dhe të Librit të Biblikotekës Kombëtare. Botuar në Gazeta “RD”, dt. 10 korrik 1991, nr. 51, fq. 3.
Një javë mbas arrestimit tim, gardiani m’i lidhi duart dhe më çon në dhomën e hetuesit, hapet dera dhe çfarë të shoh: dhoma ishte mbushur plot: Qindra piktura, pastele, akuarele, vizatime ishin aty. Në aktakuzën shënohen 246. Aty ishin gjithë koleksioni i punimeve në dru të mjeshtërve popullorë, 13 ikona dhe gjithë librat e artit modern të hedhura nëpër dysheme, në tavolinë dhe në krevat.
Ato qëndruan aty disa muaj në seancat sadiste gjatë pyetjeve të hetuesit. Të hedhura një mbi një nuk mund t’i prekja dot. Mbi secilën prej pikturave kisha punuar orë dhe ditë të tëra, kisha ëndërruar e kisha shpresuar, i doja duke menduar se do t’i shoh të varura në ndonjë sallë ekspozite. Ndërmjet tyre pjesën më të madhe në numër e bënin vizatime e pastele abstrakte (të parat të bëra në Shqipëri). Ishte edhe një vizatim i mrekullueshëm i Rilindjes. Ma kish dhuruar Viktori Puzanova para se të vdiste. Paraqiste një fëmijë me kokën e ngritur lart, punuar me sepja.
Kishin marrë gjithë librat: një botim i shkëlqyer për Henri Murin, 2 albume për Van Gogun, maskat afrikane, 2 libra për Pikason, 2 për impresionizmin etj. Të hedhura pashë ikonat e vogla familjare dhe disa më të mëdha që i adhuroja si mesazhe shekullore arti, që i kishin pikturuar duart e mëdha të stërgjyshërve, (në familjen e Velave ka qenë dhe një piktor ikonash) që i kishin fshirë e ndezur kandil gratë nga Dardha. Aty në studio më dukeshin si copa arti bizantin popullor të marra nga shekujt dhe të varura aty. U tmerrova kur pashë atë koleksion unikal të artit popullor, punimet në dru të mjeshtërve nga gjithë artet e vendit. Mezi i kisha mbledhur, me shpenzime, një e nga një si ata zhytësit që mbledhin perla, ashtu gëzohesha edhe unë kur gjeja një skulpturë të vogël me vlerë.
Kisha shkuar e takuar barinj në Kolonjë, Sarandë, Rrogozhinë, Mirditë, Shkodër, Dibër, Voskopojë. Ishte një koleksion i mbledhur për 20 vjet dhe ishte më i pasuri për skulpturën baritore. Punimet më të mira ishin të një skraparlliu, Iliaz Turhani. Plaku i urtë skraparlli kish bërë rreth 30 punime. Na ndau arrestimi im. Nuk e takova më. Kur dola kishte vdekur. Në tavolinën e trupit gjykues kishin vënë edhe një punë të tij, një njeri të lartë rreth 50 cm., të punuar me një primitivizëm naiv.
Prokurori i rrethit të Tiranës bërtiste. – Ja, ky është si Pikasoja.
-Jo, - i thashë, e ka bërë një mjeshtër popullor.
-Po, por ti e ke fajin. Ti e mësove të punonte kështu.
-Jo, ata nuk i mëson dot, ata i bëjnë si dinë vetë. Nuk dëgjojnë asnjë.
Si t’i shpjegoja këtij kryeprokurori, i cili nuk dinte as emrin e Van Gogut. Në qoftë se Iliazi ish aq i aftë sa Pikasoja kjo ishte lëvdata më e madhe për Iliazin. Por me injorancën e tij ai thoshte një të vërtetë.
Arti i madh është gjithmonë një. Qoftë popullor ose i kultivuar. Nëna ime kish fshehur, kur hetuesi rrëmbente si bandit e fuste në thasë çdo gjë, p.sh., një bust të mrekullueshëm të Skënderbeut, 14 cm. në dru bushi.
Ai koleksion prej 70 punimesh kish një vlerë të paçmuar kombëtare.
Ekspertë në gjyq ishin një grup prej 3 vetash: Kujtim Buza, Foto Stamo dhe Skënder Milori. Kam dashur që një ditë ekspertiza shumëfaqëshe e tyre të botohet që të njihet nga opinioni artistik si çmohej e gjykohej në atë kohë. Aty thuhej se “e gjithë kjo krijimtari” bie në kundërshtim me porositë e Partisë së Punës së Shqipërisë dhe kundërvihet në mënyrë të hapur me realizmin socialist në art”.
Gjykatësi dha vendimin 10 vjet heqje lirie dhe sekuestrimin e gjithë materialeve si prova.
Çfarë u bënë gjithë ato punë më mundonte gjithmonë. Kur u lirova më ’86 nuk pyesja dot, atmosfera ishte e rëndë. Në Nëntorin e 1990 i dërgova letër Kryetarit të Gjykatës së Lartë, prej të cilit nuk mora përgjigje. Vazhdova të pyes. Më në fund mora vesh fatin e thesarit tim.
Më 13 Qershor takova punonjësen e Gjykatës së Rrethit, Ruko Sako. – Të njoh, - më tha, - i sollën këtu me thasë nga hetuesia me një vendim për asgjësim. I mbajta këtu për 3 vjet më ’81 ia dhashë kaldaistit, i dogji të gjitha.
-Të gjitha? – e pyeta dhe ikonat dhe punimet e drurit?
-Po, të gjitha. Bile meqenëse ishin afër shkova në Institutin e Kulturës Popullore, iu thashë t’i shihnin ato punimet e drurit. Ata nuk erdhën. U dogjën edhe ato.
Mesa duket kishin frikë, se ne ishim si ata njerëzit në mesjetë kur iu binte kolera; nuk iu afrohej njeri as për t’i parë, as t’i preknin gjërat e tyre.
Të gjitha u dogjën. Kjo është historia e pjesës më të dhimbshme të jetës sime. Nuk bëra vetëm 8 vjet burg, por pata dhe një humbje që nuk ma shlyen dot asgjë. Dhe gjyqet e inkuizicionit, as ato të Hitlerit nuk vepronin kështu. Nuk besoj se mund të gjendet në praktikën botërore të gjyqtarisë një rast analog.
Pjesa më e madhe e fajit bie mbi hetuesin, dhe sidomos mbi komisionin e ekspertizës. Përse duhej të digjeshin ikonat, në Korçë e Berat kish muze që mbanin mijëra ikona?
Le pastaj për koleksionin e artit popullor.
Kush e “mohoi artin e madh e të lavdishëm të popullit tonë”, ne që sakrifikuam, i mblodhëm, i ruajtëm apo ata që i rrëmbyen, i gjykuan, i dogjën?
Të fundit



Video/ “Kemi një derrkuc kursimesh”, si e kthenin luksin në modesti çifti Veliaj-Xoxa?
11 Shkurt 2025, 14:57
Rama: SPAK ka dalë nga shinat, Erion Veliaj nuk do të shkarkohet
11 Shkurt 2025, 14:55
Berisha: Çdo kandidat për deputet, do të ketë si detyrë të regjistrojë 300 emigrantë
11 Shkurt 2025, 14:37
Trump uron Vuçiç në përvjetorin e shtetësisë, pret rritje të bashkëpunimit me Serbinë
11 Shkurt 2025, 14:21

Kanosën me armë xhaxhanë dhe babanë e tyre, arrestohet 19-vjeçari, vëllai në kërkim
11 Shkurt 2025, 14:11
Berisha: Rama e donte të hequr qafe Veliajn, do t'i merrte postin e kryetarit të PS
11 Shkurt 2025, 14:09
VOA: Arrestimi i Veliajt, Rama ngre pikëpyetje ndaj Prokurorisë së Posaçme
11 Shkurt 2025, 13:59

Arrestimi i Veliajt, Blushi: Nuk mund të zhvendoset vëmendja me fustane e bizhuteri
11 Shkurt 2025, 13:45

C’punë ka Kryeministri Rama te Bashkia Tiranë ?
11 Shkurt 2025, 13:29

Mblidhet sot Kryesia e PD, merret vendimi për Primaret
11 Shkurt 2025, 13:13
Takimi në Romë/ Berisha: Ishte dëshmia më e sigurt e fitores së ardhshme të PD-së
11 Shkurt 2025, 13:06
Nesër gjyqi për Veliajn, zbulohet ora kur do të mbahet seanca
11 Shkurt 2025, 12:59
Festuan arrestimin e Veliajt, policia procedon 8 qytetarë
11 Shkurt 2025, 12:48
'Ushtria e lajkatarëve të Çiçikovit Veliaj!'
11 Shkurt 2025, 12:38

Këlliçi: Bolino ishte i zverdhur dhe kokëulur, pagatori i tij ka rënë në burg
11 Shkurt 2025, 12:18
Tre fjalë për kryebashkiakun Veliaj
11 Shkurt 2025, 12:00
Bënin namin duke vjedhur, 3 të arrestuar në Sarandë, 1 tjetër në kërkim
11 Shkurt 2025, 12:00
Arrestimi i Veliajt, Rama takim me nënkryetarët në Bashkinë e Tiranës
11 Shkurt 2025, 11:38


U mor nën hetim nga SPAK, Bushka reagon për herë të parë: Do të jap sqarime
11 Shkurt 2025, 11:06
Ai nuk e dinte se do fitojë Bjondi, por e dinte se është në të drejtë…
11 Shkurt 2025, 10:56

Nesër seancë në GJKKO, avokati i shkon Veliajt në qeli
11 Shkurt 2025, 10:36

Indeksi i korrupsionit/ Transparancy International: Shqipëria rritet me 5 pikë më shumë
11 Shkurt 2025, 10:18

Rama i “kënaqur”: Nga 60 ministra, vetëm 6 kanë probleme me drejtësinë
11 Shkurt 2025, 09:55
“Veliaj nuk firmoste vetë”, gazetari parashikon arrestimin e këtij ministri
11 Shkurt 2025, 09:40
U gjet i pajetë në rezervuar, jepet dënimi për 4 vrasësit e Martin Çeços
11 Shkurt 2025, 09:35
Përpjekja e fundit e Melonit për të shpëtuar marrëveshjen e refugjatëve me Ramën
11 Shkurt 2025, 09:23
‘Fu*k You’/ Ramën e lënë nervat në 'Sy m’Sy', godet tavolinën...(video)
11 Shkurt 2025, 09:19
Trump vendos tarifa prej 25% në të gjitha importet e çelikut dhe aluminit
11 Shkurt 2025, 09:01
Rama reagon për herë të parë për arrestimin e Veliajt
11 Shkurt 2025, 08:58
Chris LaCivita drejtues i fushatës së PD/ Rama shthur gojën: Patën një ditë m*strubimi
11 Shkurt 2025, 08:56
Raporti i kredive me probleme ra për të tetin vit radhazi në 2024
11 Shkurt 2025, 08:34

Berisha nxjerr mesazhin: Balluku e Kumbaro “festë me shampanjë” për arrestin e Veliajt
11 Shkurt 2025, 08:10
Këmbimi valutor/ Me sa blihen e shiten monedhat e huaja sot
11 Shkurt 2025, 08:05
Parashikimi i motit për ditën e sotme
11 Shkurt 2025, 07:37
HOROSKOPI/ Ja çfarë kanë parashikuar yjet për secilën shenjë
11 Shkurt 2025, 07:25
Posta e mëngjesit/ Me 2 rreshta: Çfarë pati rëndësi dje në Shqipëri
11 Shkurt 2025, 07:02



Avokati tregon se çfarë rrezikon Veliaj pas arrestit
10 Shkurt 2025, 21:45
Berisha: Kosova votoi! Kosova frymëzon!
10 Shkurt 2025, 21:36


Zgjedhjet në Kosovë, KQZ: Nesër fillon numërimi i votave të kandidatëve për deputetë
10 Shkurt 2025, 21:13
“Lumë” parash “cash”, rreth 4.2 miliardë euro qarkulluan jashtë bankave në 2024
10 Shkurt 2025, 20:53



Arrestimi i Veliajt, Balliu: Sot ra edhe qeveria
10 Shkurt 2025, 20:03
FSHF reagon për dhunën në derbi: Stadiumi është i përshtatshëm, Partizani i mori masa
10 Shkurt 2025, 19:54
Zgjedhjet në Kosovë, si u panë nga mediat botërore
10 Shkurt 2025, 19:45
Arrestimi i Veliajt, qytetarët këngë e valle tek paraburgimi te ‘Mine Peza’
10 Shkurt 2025, 19:38
Chris LaCivita në Tiranë: Një non grata ra dhe një tjetër u ngrit
10 Shkurt 2025, 19:15

Veliaj/ Berisha: Rama mori sot goditjen më të rëndë, të japë urgjentisht dorëheqjen!
10 Shkurt 2025, 19:01
Bylykbashi-mazhorancës: Ajo që keni parë sot është vetëm fillimi
10 Shkurt 2025, 18:58

Sa i ka kushtuar PD drejtuesi i fushatës së Trump? Berisha: Nuk është sekret
10 Shkurt 2025, 18:36

Gjendet i varur 63-vjeçari shqiptar në Greqi
10 Shkurt 2025, 18:18

Berisha akuzon Niko Peleshin: Trego pse ia thyen këmbën truprojës tënd në Selanik!
10 Shkurt 2025, 18:02

17-vjeçarja dërgohet pa shenja jete në spital, ja për çfarë dyshohet
10 Shkurt 2025, 17:55


SPAK arreston edhe mikun e Veliajt, Elman Abdule
10 Shkurt 2025, 17:33
Arrestimi i Veliaj/ Tensione në Kuvend, Spiropali i ndërpret fjalën Berishës
10 Shkurt 2025, 17:31

Arrestimi i Veliajt/ Mblidhet grupi i PS, deputetët “kyçin” gojën
10 Shkurt 2025, 17:14
Sondazh/ SPAK arreston kreun e Bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj? Si ju duket ky vendim?
10 Shkurt 2025, 17:10
Arrestimi i Veliajt, “shpërthen” festa para Bashkisë
10 Shkurt 2025, 17:08
Ajola Xoxa e "zhytur" në luks, bleu 850 mijë euro veshje dhe bizhuteri në 4 vite
10 Shkurt 2025, 17:00
Dy standarde/ Metën e marrin si bandit, Veliajn e përcjellin si zotëri!
10 Shkurt 2025, 16:53
Pas arrestimit të Veliajt, SPAK merr nën hetim edhe deputeten e PS
10 Shkurt 2025, 16:44
Spak si media e Ramës
10 Shkurt 2025, 16:34



VOA: Arrest me burg për kryebashkiakun e Tiranës, Erion Veliaj
10 Shkurt 2025, 15:58

Bardh Spahia paraqitet në SPAK
10 Shkurt 2025, 15:43
Përfundon numërimi i votave në disa komuna të Kosovës, LVV prin në shumicën e tyre
10 Shkurt 2025, 15:30
Jep dorëheqje presidenti i Rumanisë, Klaus Iohannis
10 Shkurt 2025, 15:21
Nuk ekzekutohet masa 'arrest shtëpie' për Ajola Xoxën, ndodhet jashtë shtetit
10 Shkurt 2025, 15:18
Arrestimi i Erion Veliajt, vjen reagimi i parë nga opozita: Po shembet piramida e krimit
10 Shkurt 2025, 15:08