
Flash News
Shkon në mbi 2500 numri i viktimave nga tërmeti në Turqi dhe Siri
Në aferën “McGonigal” u vendos një standard
U zhduk dy vite më parë, gjendet trupi i 24-vjeçarit Klevis Lleshi
PS e bën rrugë, kërkon përjashtimin e 8 demokratëve nga seancat plenare
“3 etapat për shkatërrimin e opozitës”, Berisha pak ditë para protestës: Rama do të përfundojë si McGonigal
PRINT/ Maks Velo: Koleksionin e punëve të mia dhe një seri ikonash ia dhanë një kaldaisti për ta djegur

Ky shkrim është pjesë e rubrikës së re “PRINT” që hap Politiko.al me materiale të nxjerrë nga fondet e Periodikut dhe të Librit të Biblikotekës Kombëtare. Botuar në Gazeta “RD”, dt. 10 korrik 1991, nr. 51, fq. 3.
Një javë mbas arrestimit tim, gardiani m’i lidhi duart dhe më çon në dhomën e hetuesit, hapet dera dhe çfarë të shoh: dhoma ishte mbushur plot: Qindra piktura, pastele, akuarele, vizatime ishin aty. Në aktakuzën shënohen 246. Aty ishin gjithë koleksioni i punimeve në dru të mjeshtërve popullorë, 13 ikona dhe gjithë librat e artit modern të hedhura nëpër dysheme, në tavolinë dhe në krevat.
Ato qëndruan aty disa muaj në seancat sadiste gjatë pyetjeve të hetuesit. Të hedhura një mbi një nuk mund t’i prekja dot. Mbi secilën prej pikturave kisha punuar orë dhe ditë të tëra, kisha ëndërruar e kisha shpresuar, i doja duke menduar se do t’i shoh të varura në ndonjë sallë ekspozite. Ndërmjet tyre pjesën më të madhe në numër e bënin vizatime e pastele abstrakte (të parat të bëra në Shqipëri). Ishte edhe një vizatim i mrekullueshëm i Rilindjes. Ma kish dhuruar Viktori Puzanova para se të vdiste. Paraqiste një fëmijë me kokën e ngritur lart, punuar me sepja.
Kishin marrë gjithë librat: një botim i shkëlqyer për Henri Murin, 2 albume për Van Gogun, maskat afrikane, 2 libra për Pikason, 2 për impresionizmin etj. Të hedhura pashë ikonat e vogla familjare dhe disa më të mëdha që i adhuroja si mesazhe shekullore arti, që i kishin pikturuar duart e mëdha të stërgjyshërve, (në familjen e Velave ka qenë dhe një piktor ikonash) që i kishin fshirë e ndezur kandil gratë nga Dardha. Aty në studio më dukeshin si copa arti bizantin popullor të marra nga shekujt dhe të varura aty. U tmerrova kur pashë atë koleksion unikal të artit popullor, punimet në dru të mjeshtërve nga gjithë artet e vendit. Mezi i kisha mbledhur, me shpenzime, një e nga një si ata zhytësit që mbledhin perla, ashtu gëzohesha edhe unë kur gjeja një skulpturë të vogël me vlerë.
Kisha shkuar e takuar barinj në Kolonjë, Sarandë, Rrogozhinë, Mirditë, Shkodër, Dibër, Voskopojë. Ishte një koleksion i mbledhur për 20 vjet dhe ishte më i pasuri për skulpturën baritore. Punimet më të mira ishin të një skraparlliu, Iliaz Turhani. Plaku i urtë skraparlli kish bërë rreth 30 punime. Na ndau arrestimi im. Nuk e takova më. Kur dola kishte vdekur. Në tavolinën e trupit gjykues kishin vënë edhe një punë të tij, një njeri të lartë rreth 50 cm., të punuar me një primitivizëm naiv.
Prokurori i rrethit të Tiranës bërtiste. – Ja, ky është si Pikasoja.
-Jo, - i thashë, e ka bërë një mjeshtër popullor.
-Po, por ti e ke fajin. Ti e mësove të punonte kështu.
-Jo, ata nuk i mëson dot, ata i bëjnë si dinë vetë. Nuk dëgjojnë asnjë.
Si t’i shpjegoja këtij kryeprokurori, i cili nuk dinte as emrin e Van Gogut. Në qoftë se Iliazi ish aq i aftë sa Pikasoja kjo ishte lëvdata më e madhe për Iliazin. Por me injorancën e tij ai thoshte një të vërtetë.
Arti i madh është gjithmonë një. Qoftë popullor ose i kultivuar. Nëna ime kish fshehur, kur hetuesi rrëmbente si bandit e fuste në thasë çdo gjë, p.sh., një bust të mrekullueshëm të Skënderbeut, 14 cm. në dru bushi.
Ai koleksion prej 70 punimesh kish një vlerë të paçmuar kombëtare.
Ekspertë në gjyq ishin një grup prej 3 vetash: Kujtim Buza, Foto Stamo dhe Skënder Milori. Kam dashur që një ditë ekspertiza shumëfaqëshe e tyre të botohet që të njihet nga opinioni artistik si çmohej e gjykohej në atë kohë. Aty thuhej se “e gjithë kjo krijimtari” bie në kundërshtim me porositë e Partisë së Punës së Shqipërisë dhe kundërvihet në mënyrë të hapur me realizmin socialist në art”.
Gjykatësi dha vendimin 10 vjet heqje lirie dhe sekuestrimin e gjithë materialeve si prova.
Çfarë u bënë gjithë ato punë më mundonte gjithmonë. Kur u lirova më ’86 nuk pyesja dot, atmosfera ishte e rëndë. Në Nëntorin e 1990 i dërgova letër Kryetarit të Gjykatës së Lartë, prej të cilit nuk mora përgjigje. Vazhdova të pyes. Më në fund mora vesh fatin e thesarit tim.
Më 13 Qershor takova punonjësen e Gjykatës së Rrethit, Ruko Sako. – Të njoh, - më tha, - i sollën këtu me thasë nga hetuesia me një vendim për asgjësim. I mbajta këtu për 3 vjet më ’81 ia dhashë kaldaistit, i dogji të gjitha.
-Të gjitha? – e pyeta dhe ikonat dhe punimet e drurit?
-Po, të gjitha. Bile meqenëse ishin afër shkova në Institutin e Kulturës Popullore, iu thashë t’i shihnin ato punimet e drurit. Ata nuk erdhën. U dogjën edhe ato.
Mesa duket kishin frikë, se ne ishim si ata njerëzit në mesjetë kur iu binte kolera; nuk iu afrohej njeri as për t’i parë, as t’i preknin gjërat e tyre.
Të gjitha u dogjën. Kjo është historia e pjesës më të dhimbshme të jetës sime. Nuk bëra vetëm 8 vjet burg, por pata dhe një humbje që nuk ma shlyen dot asgjë. Dhe gjyqet e inkuizicionit, as ato të Hitlerit nuk vepronin kështu. Nuk besoj se mund të gjendet në praktikën botërore të gjyqtarisë një rast analog.
Pjesa më e madhe e fajit bie mbi hetuesin, dhe sidomos mbi komisionin e ekspertizës. Përse duhej të digjeshin ikonat, në Korçë e Berat kish muze që mbanin mijëra ikona?
Le pastaj për koleksionin e artit popullor.
Kush e “mohoi artin e madh e të lavdishëm të popullit tonë”, ne që sakrifikuam, i mblodhëm, i ruajtëm apo ata që i rrëmbyen, i gjykuan, i dogjën?
Të fundit


Ilir Shaqiri hyn sërish në 'Big Brother VIP'
6 Shkurt 2023, 18:36
Shkon në mbi 2500 numri i viktimave nga tërmeti në Turqi dhe Siri
6 Shkurt 2023, 18:32


Në aferën “McGonigal” u vendos një standard
6 Shkurt 2023, 17:47


Grammy Awards 2023: Beyoncé hyn në histori dhe Harry Styles fiton albumin e vitit
6 Shkurt 2023, 16:54

"Grammy Awards 2023": Lista e plotë e fituesve
6 Shkurt 2023, 16:13
Rrëfimi i Getoar Selimit: Kur lindi Marget zbulova për sëmundjen time
6 Shkurt 2023, 15:30
U zhduk dy vite më parë, gjendet trupi i 24-vjeçarit Klevis Lleshi
6 Shkurt 2023, 15:49

Mes rrënojave të tërmetit në Turqi, edhe ish-lojtari i Premier League
6 Shkurt 2023, 15:22
PS e bën rrugë, kërkon përjashtimin e 8 demokratëve nga seancat plenare
6 Shkurt 2023, 15:10

Tërmeti shkatërrues, Izraeli dërgon për herë të parë trupa në ndihmë të Sirisë
6 Shkurt 2023, 14:31


Skandali McGonigal, CNN: FBI e sheh si një rast të mirëfilltë korrupsioni
6 Shkurt 2023, 13:52




“Herët a vonë”, si e parashikoi studiuesi holandez tërmetin e fuqishëm në Turqi
6 Shkurt 2023, 12:30
“Shqipërisë do i dalim zot”, PD nxjerr spotin e protestës së 11 shkurtit
6 Shkurt 2023, 12:11
Tërmeti i dytë 7.5 ballë godet sërish Turqinë
6 Shkurt 2023, 12:05


Rëndohet bilnaci, mbi 1 mijë jetë të humbura nga tërmeti në Turqi dhe Siri
6 Shkurt 2023, 11:29
Prek deputeti turk: Familja ime ndodhet nën rrënoja, nuk kam asnjë informacion
6 Shkurt 2023, 11:21
Kurti thirrje perëndimit: Mos na bëni presion për asosacionin!
6 Shkurt 2023, 11:05
Karma, Donaldi, Edi e standardi
6 Shkurt 2023, 10:49
Tërmeti në Turqi, reagon Rama: Do dërgojmë një mision shpëtimi
6 Shkurt 2023, 10:34
Temperatura të ulëta, e marta dhe e mërkura ditët më të ftohta të javës
6 Shkurt 2023, 10:32

Vrasja e Pjerin Xhuvanit, paralajmërimi i avokates: Rrezikohet jeta e një dëshmitari
6 Shkurt 2023, 10:02
Tërmeti i fuqishëm, ambasada e Shqipërisë në Turqi: S’ka shqiptarë të lënduar
6 Shkurt 2023, 09:43
Tërmeti shkatërrues në Turqi dhe Siri, reagon Bashkimi Evropian
6 Shkurt 2023, 09:29
Tërmeti i fuqishëm/ Mbingarkohen spitalet në Siri, Turqia ngre alarmin për ndihmë
6 Shkurt 2023, 09:03
Bushati: FBI mund t’i ketë marrë si provë hetimi bisedat Rama-McGonigal
6 Shkurt 2023, 09:00



24 vjet nga Konferenca e Rambujesë, çfarë ndodhi në 6 shkurt të 1999-ës
6 Shkurt 2023, 08:23
“Rikthehet” sigurimi i detyrueshëm i shtëpive, përfshihet te projekti i BB
6 Shkurt 2023, 08:16
Temperaturat disa gradë nën zero, parashikimi i motit për ditën e sotme
6 Shkurt 2023, 08:14
Horoskopi, çfarë parashikojnë yjet për ditën e sotme
6 Shkurt 2023, 08:12
Posta e mëngjesit/ Me 2 rreshta: Çfarë pati rëndësi dje në Shqipëri
6 Shkurt 2023, 08:10

Yjet e ‘Game of Thrones’, prindër për herë të dytë
5 Shkurt 2023, 21:42
Për çfarë u takua McGonigal me Ramën? Ish-e dashura e zyrtarit të FBI-së jep detaje
5 Shkurt 2023, 21:23
"Unë e di të vërtetën", aktori i njohur thotë se Princ Harry gënjeu
5 Shkurt 2023, 21:05
Luizi thotë se më mirë të ikte Kiara: Me Efin do i kishim marrë para
5 Shkurt 2023, 20:18
Po dilte në treg me biçikletë, bie në kanal dhe vdes 65-vjeçari në Shkodër
5 Shkurt 2023, 19:49
Regjisori i filmit “Titanic”, James Cameron pranon se Jack mund të kishte shpëtuar
5 Shkurt 2023, 19:15

Kupa e Shqipërisë për vajza, Vllaznia dhe Apolonia një hap larg finales
5 Shkurt 2023, 18:40
Bien orteqe në Austri dhe Zvicër, 10 persona të vdekur
5 Shkurt 2023, 18:03
Dëborë e temperatura disa gradë nën zero, mot i acartë në Shqipëri
5 Shkurt 2023, 17:31
Anxhela Peristeri flet si rrallëherë për partnerin dhe planet për tu bërë nënë
5 Shkurt 2023, 17:12
Jonida Vokshi nënë për herë të dytë, moderatorja ndan lajmin e ëmbël 'live' në BBK
5 Shkurt 2023, 16:51
SHBA rrëzon balonën kineze, reagon Pekini
5 Shkurt 2023, 16:22
Shkupi gjobit me para dhe ua ndalon hyrjen bullgarëve që nxitën incidente në kufi
5 Shkurt 2023, 15:47
'Kanë një histori bashkë', Xhonatani reagon për lajmet në lidhje me Olta Gixharin
5 Shkurt 2023, 15:18
Humbjet në fushëbetejë, Rusia rekruton gra të burgosura që të luftojnë në Ukrainë
5 Shkurt 2023, 14:49
Dialogu me Serbinë, Lajçak viziton sërish nesër Kosovën
5 Shkurt 2023, 14:35

Si do të funksionojë ndalimi i BE-së dhe kufiri i çmimit për naftën ruse
5 Shkurt 2023, 13:53
Të shpallur në kërkim për drogë, arrestohen dy persona në Rinas
5 Shkurt 2023, 13:10

Ish-kryeministri izraelit: Putin më ka premtuar se nuk do ta vrasë Zelenskyn
5 Shkurt 2023, 12:10
Qipro mban sot zgjedhjet presidenciale, pritet balotazh mes dy kandidatëve
5 Shkurt 2023, 11:48

Aksident me autobus në Turqi/ Tetë viktima dhe 35 të plagosur
5 Shkurt 2023, 11:04

Zelenskyy: Beteja në lindje të Ukrainës po bëhet më e ashpër, situata e vështirë
5 Shkurt 2023, 10:00


SHBA rrëzon balonin ‘spiun’ kinez, reagon ashpër Pekini
5 Shkurt 2023, 08:44

Prodhimi i birrës hyn në krizë nga rritja e akcizës
5 Shkurt 2023, 08:23
Temperaturat shkojnë në -6°C, parashikimi i motit për ditën e sotme
5 Shkurt 2023, 08:21
Horoskopi, çfarë parashikojnë yjet për ditën e sotme
5 Shkurt 2023, 08:09
Posta e mëngjesit/ Me 2 rreshta: Çfarë pati rëndësi dje në Shqipëri
5 Shkurt 2023, 08:06
"Vrasës demokracie", posterat antiRama mbushin rrugët e Tiranës
4 Shkurt 2023, 22:15
Zelensky kërkon që bisedimet për anëtarësimin e Ukrainës në BE të nisin këtë vit
4 Shkurt 2023, 21:45
Me urdhër të Biden, rrëzohet balona ‘spiune’ kineze në brigjet lindore
4 Shkurt 2023, 21:20



E katërta në karrierë, Distria Krasniqi “rrëmben” medaljen e artë në Paris
4 Shkurt 2023, 20:10
5 kilogramë drogë dhe 75 mijë euro 'cash', arrestohen dy shqiptarë në Itali
4 Shkurt 2023, 19:48



Pentagon: Një tjetër balonë kineze lëvizi mbi Amerikën Latine
4 Shkurt 2023, 18:21
