Flash News

Rajoni

Rritet ekonomia informale në Ballkanin Perëndimor, Kosova dhe Shqipëria të parat në rajon; ekspertët: Si do preken nga pasojat e pandemisë  

Rritet ekonomia informale në Ballkanin Perëndimor, Kosova dhe

Punësimi informal është rritur në përgjithësi në pesë nga gjashtë ekonomitë e Ballkanit Perëndimor. Serbia është i vetmi vend në të cilin punësimi informal ra, ndërsa Kosova renditet e para për rritjen e këtij fenomeni- më shumë se 80%.

Këto janë rezultatet e Sistemit të Monitorimit të Ekonomisë së Fshehur të SELDI-i cili ofron të dhëna të hollësishme të sondazhit mbi dinamikën e ekonomisë informale në rajon.  

Daniela Mineva, analiste e Lartë nga Qendra për Studimin e Demokracisë tha se njerëzit e punësuar në ekonominë informale janë shumë të prekshëm nga pasojat e pandemisë COVID-19 në ekonomitë kombëtare.

Punëtorët e padeklaruar nuk mund të përfitojnë nga masat e qeverisë emergjente dhe të rimëkëmbjes, fondet IPA ose 38 milion EUR në mbështetjen e menjëhershme të BE për Ballkanin Perëndimor", tha Mineva, shkruan EWB.

Të dhënat e SELDI tregojnë se punësimi i fshehur mbetet mbizotërues në rajon.

Midis vitit 2016 dhe 2019 indeksi i këtij fenomeni është rritur në pesë nga gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor me një faktor ndërmjet 2.4% (në Mal të Zi) dhe 12.4% (në Maqedoninë e Veriut)", bazuar në rezultatet e hulumtimit.

Kur bëhet fjalë për punëtorët pa kontratë me shkrim hulumtimi tregon se situata është më shqetësuese në Kosovë, ku 25% e punëtorëve nuk kanë kontratë me shkrim, ndërsa në Shqipëri 34% e punëtorëve marrin pagesë më të lartë se sa është e deklaruar (e ashtuquajtura "paga e zarfit").

Lidhur me sigurimet shoqërore, në Kosovë dhe Mal të Zi përkatësisht 24% dhe 12% e punëtorëve nuk kanë mbulim të sigurimeve shoqërore ndërsa 34% e punëtorëve në Shqipëri dhe 28% në Bosnjë dhe Hercegovinë kanë sigurime shoqërore të paguara me paga më të ulëta se ajo reale.

Një nga efektet më të këqija të punësimit të fshehur në rajon është sigurimi i kujdesit shëndetësor, i cili ka një rëndësi kritike në kontekstin e pandemisë COVID-19.

Situata më e keqe deri tani është në Kosovë, ku 60% e punëtorëve janë pa sigurime shëndetësore, ndonëse ka një përmirësim prej 10% në krahasim me 2016.

Studimi vuri në dukje disa shkaqe të informalitetit si morali i ulët i taksave, nivelet e larta të papunësisë, ambienti i dobët i biznesit dhe nivelet shumë të larta të varfërisë, mungesa e besimit te shteti dhe institucionet publike, perceptimet e larta të korrupsionit, por edhe nivelet e larta të taksimit .

Profesori Collin Williams nga Shkolla e Menaxhimit të Universitetit Sheffield, duke folur për shkaqet e informalitetit tha se nivelet e larta të taksimit nuk duhet të lidhen me nivelin e lartë të informalitetit, duke treguar shembullin e vendeve Nordike.

Në këto vende, ekziston një besim te qeveritë dhe qytetarët besojnë se ata marrin shërbime të mira publike për paratë që paguajnë përmes taksave. Problemi kryesor nuk është taksimi i lartë, por besimi te qeveritë ”, shpjegoi profesor Williams.

Meqenëse mjedisi i biznesit dhe zvogëlimi i ekonomisë së fshehur është një dimension kritik i kritereve ekonomike të Kopenhagës për anëtarësimin në BE, është thelbësore për Ballkanin Perëndimor të trajtojë çështjen e ekonomisë informale.

Të fundit