Flash News

Dyshohet se është vrarë, del foto e 23-vjeçarit që u gjet i vdekur në liqenin e Shkopetit

Aksioni në Theth, banori mes lotësh: Kam ndërtuar në tokën time me shpenzimet e jetës, shteti të mos i prishë

Drejtorët në shënjestër! Pas Fierit dhe Durrësit, Rama mbërrin në Elbasan

Emri/ Identifikohet 23-vjeçari që u gjet i pajetë pranë liqenit të Shkopetit

Aksioni i IKM-së në Theth, banorët dalin në protestë

OP-ED

Shqipëria çnjerëzore në 'Delegacionin' e Bujar Alimanit

Politiko 11 Nëntor 2018, 19:41
Shqipëria çnjerëzore në 'Delegacionin' e Bujar

Dritan Osmani

Kishim vite pa u parë me mikun tim Bujar Alimani. Më priste te kafja përballë Milenium.

Nga Bujari që kisha takuar para 7 vitesh ne Berlinale ndryshonte pak. Kishte pak më shumë bark dhe kishe lënë një mjekër të vogël të këndshme. Por energjia dhe dinamizmi ishin të njëjtë. Kujtimet e shkollës që sillnim në bisedë me shumicë e bënin të na dukej sikur ishim parë dje për herë te fundit.

Në Berlinale ndoqa 'Amnistinë' e dy Shqipërive te Alimanit, të asaj të shkëlqimit të ish-Bllokut dhe Shqipërisë së xhamave të thyer si dhëmbët e prishur të kohës ku jetojmë. Prej dy Shqipërive të 'Amnistisë',  filmi 'Delegacioni' na çon në Shqipërinë gri të thellë të komunizmit, ku koha lëviz ngadalë dhe në mënyre çnjerëzore sa gati ngec në përjetësinë e çnjerëzores.

Skenari i filmit, shkruar nga Artan Minarolli, fillon në një kamp përqendrimi komunist diku në veri të Shqipërisë. Ushtarë me kallashnikovë në duar tek i bëjnë roje varfërisë se tejskajshme shpirtërore e materiale të vetes e të Shqipërisë. Njerëz, të burgosur si grumbull leckash qe marrin frymë, ku më të fortët prej tyre ende shpresojnë të dalin prej ferrit. Por është e qartë prej  dialogëve, që nën leckat duken se pulson morali i Shqipërisë, i vetmi moral që kish mbetur në botën shqiptare, ishte aty, fshehur mes leckave. Njerëzit me lecka ishin njerëzit më humanë dhe më të guximshëm të botës shqiptare. Kjo ndihet në frymën që përcjell filmi 'Delegacioni'. Çdo tablo e detaj është zgjedhur dhe pikturuar mjeshtërisht nga regjisori Bujar Alimani dhe luajtur mrekullisht prej aktorëve. Ne qe e kemi jetuar komunizmin na dukej sikur kampin e përqendrimit e kishim nxjerrë nga poshtë lëkurës sonë, aty ku flinte ende koha e komunizmit.

Më pas vjen një Aro, nga ato të kohës se komunizmit. Iu desh kohë e mundim i veçantë  Bujarit dhe ekipit të siguronte një Aro të asaj kohe gri komuniste. Ne makinën tip Aro ka katër persona.

Spiro, një punonjës i Ministrisë së Brendshme të sistemit komunist, i interpretuar shumë bukur në çdo detaj nga Ndriçim Xhepa. Njeriu qe e kish krijuar dhe e mbronte këtë sistem si dhe sa mundte. I dyti, një xhelat i komunizmit, Asllan Beshiri një specialist i torturave, një krijese e përçudnuar e një kohe të përçudnuar. Jetonte për sistemin, ishte vetë sistemi; herë ishte vetëm një revole, herë ishte gjithë padituria, injoranca dhe egërsia e botës gri. Interpretuar në mënyrë brilante nga Xhevdet Ferri.

I treti ishte shoferi, një personazh gri i kohës gri si shumica e shqiptarëve që përpiqej të mbijetonte në një kohë të egër e të çmendur. Një rol i interpretuar në mënyrë të mrekullueshme nga Kasëm Hoxha.

I katërti dhe me i rëndësishmi, një i burgosur politik, profesori Leo, i dënuar për agjitacion e propagandë. Në fillim mendon se do ta vrasin (pasi e nxorën nga kampi i përqendrimit) dhe kërkon ujë si të shuajë një zjarr që befas i ka filluar në stomak. Në

të vërtetë e kërkojnë që të takojë Kryetarin e Delegacionit (nga vjen edhe emri i filmit) që ka qenë shok shkolle me Leon në Universitetin e Pragës. Ndaj e rruajtën dhe pastruan me një berber special, i dhanë një pallto të re qe te mos dukej kaq e errët nata e thellë që po hiqte Shqipëria dhe profesori Leo. Ky rol interpretohet në mënyre krejtësisht perfekte prej Viktor Zhustit.

Makina Aro pëson një defekt që do të detyrojë katërshen tonë të presë. Kjo ndalesë do t'i japë dramës një zgjidhje te paparashikueshme, por ndoshta më logjike dhe të natyrshme.

Konflikti i përhershëm midis Xhelatit dhe Viktimës i botës së komunizmit rilind në një dritë të beftë vdekjeje, ku profesori Leo do të thotë diçka që i bren kockën Asllan Beshirit. I përmend gocën e tij që kish ikur me ambasadat, dhe thotë që gocës së tij i vjen turp për babanë e saj, Asllanin. Kjo ishte vërtet një goditje shumë e fortë për ngurtësinë çnjerëzore ku jetonte Asllan Beshiri, i cili nxjerr pistoletën dhe qëllon mbi Leon duke e lënë pa jetë.

Teatri absurd brenda makinës Aro përfundon këtu, si për të thënë edhe një tjetër të vërtetë të trishtë, qe Xhelatët nuk para ndihen fajtor anëve të Shqipërisë dhe po të mundnin do të vrisnin prapë. Bota shqiptare e ka të vështirë të mësojë nga gabimet.

Bota shqiptare ulet mbi gabimet dhe jeton dhe vdes e gabuar. Kështu mund të jetë një interpretim/përfundim i filmit 'Delegacioni' të Alimanit.

…

Ndërkohë që në Aron komuniste zhvillohej drama absurdi-vrastare, në Tiranë luhej një tjetër komedi/tragjedi ku pjesëmarrës ishin kryetari i delegacionit që kish studiuar së bashku me Profesor Leon në Pragë, nëna e Leos dhe dy apartçikë të sistemit komunist. Ndoshta më shumë se gjithçka nëna e Leos përfaqëson Shqipërinë e kohës komuniste. Rrethuar me ca mobilie propagandë që i kane sjellë me ngut për t'i bërë “shpëlarje truri” kryetarit të delegacionit, nëna e Leos duhet të heshtë e të jetojë një tjetër dimension tragjedinë e saj që është komedia e radhës për apartçikët e komunizmit. Hesht dhe dëgjon propagandën e shpëlarë, njësoj si Shqipëria që hesht dhe dëgjon propagandë, njësoj si Shqipëria që fle në propagandë, derisa sa bëhet e drunjtë e duket sikur nuk do të zgjohet më.

…

Ka pak momente në letërsinë shqiptare, dhe akoma më pak në kinematografinë shqiptare (ai i kthimit me inventar të gjoja-shtëpisë së nënës së Leos) ku Shqipëria është lakuriq, e lodhur, e frikësuar nga çfarë i ndodh çdo ditë, e drobitur, gati e dorëzuar para çnjerëzores. Kështu mbyllet filmi 'Delegacioni' i Bujar Alimanit duke na treguar një të vërtetë mbi te cilën duhet të reflektojmë të gjithë në qoftë se duam një të ardhme më me dritë për fëmijët tanë

Të fundit