Marsel Lela
Konteshë Gerry, ose “Trëndafili i bardhë”, siç quhej ndryshe Mbretëresha Geraldinë, tingëllon me fjalën e huazuar, “perri”, që në Shqipëri përdoret për të personifikuar një njeri me bukuri përrallore. E tillë është bukuria e gruas që vesh muret e katit të dytë të Muzeut Kombëtar, në stendën kushtuar Geraldinë Apponyi, konteshës hungareze që do të bëhej gruaja e Mbretit Zog dhe mbretëreshë e shqiptarëve.
Ajo do të mbërrinte në Tiranë më 30 dhejtor 1937 e shoqëruar nga baroni Rueling, kujdestari i familjes Apponyi. Të nesërmen, më 31 dhjetor, kontesha do të pritej në pallatin mbretëror dhe gjatë ballos së organizuar me këtë rast, mbreti Zog do t’i propozone asaj për martesë. Martesa mes të dyve do të konfirmohej zyrtarisht më 27 janar 1938 nga Oborri Mbretëror.
Ekspozita që mban emrin “Trëndafili i bardhë” dhe që organizohet nga Muzeu Kombëtar i Hungarisë në bashkëpunim me Muzeun Historik Kombëtar, me mbështetjen e Ambasadës së Hungarisë në Tiranë, paraqet jetën dhe veprimtarinë sociale të mbretëreshës Geraldinë.
Foto të saj përkrah mbretit Zog gjatë ceremonisë së martesës, apo gjatë aktiviteteve të ndryshme, me familjarët, me personalitete të shquar si Papa Gjon Pali II, si dhe foto të rinisë janë në të katër anët e murit të ekspozitës kushtuar Geraldinës. Gjithashtu, në stendat e veshura me xham ka edhe sende personale të mbretëreshës dhe familjes së saj. Mes tyre spikasin foto të fëmijërisë së Geraldinës, një Bibël e vogël e veshur me lëkurë që ajo e mbante gjithnjë me vete, si dhe një kuti argjendi cigaresh e ambasadorit hungarz në Romë, Frigyes Villani.
[foogallery id=”327632″]
Ekspozita “Trëndafili i bardhë” e ka marrë emrin nga një episod i jetës së Geraldinës kur ajo ishte në moshë të re. Franciska Apponyi (Fanny), teto e dashur e Geraldinës ishte e dashuruar me qytetin piktoresk të Zebegeny-t. Në fillim të 1920-ës, ajo bleu rreth 20 shtëpi të atij qyteti dhe u vendos aty. Këto shtëpi ajo i përdori si kampe për të pritur fëmijë gjatë pushimeve verore dhe u quajtën “Shtëpi të Lulediellit’, prej lules së preferuar të konteshës.
Në informacionin rreth ekspozitës thuhet se Fanny themeloi virtualisht një republikë për fëmijë, që së shpejti i përfshiu të afërmit dhe miqtë e saj. Kjo solli themelimin Virág Egylet Zebegény (V E Z, Shoqata e Luleve Zebegény), ku Geraldina e re ishte anëtare. Çdo qytetar i “republikës” mori emrin e një luleje ose të një kafshe. Konteshë Fanny, mori emrin “Luledielli” si presidente e republikës së fëmijëve, ndërsa Geraldina, me pseudonimin e saj të njohur Konteshë Gerry (Zseri në Hungarisht) u quajt “Trëndafili i Bardhë”.
Por mbretëresha Geraldinë nuk është e famshme vetëm për bukurinë. Ajo pati një përkushtim të pashembullt ndaj Shqipërisë, ku zgjodhi të kalonte edhe vitet e fundit të jetës së saj. Në një letër, që i ka dërguar mbretëreshës Geraldinë më 12 mars 2002, shkrimtari Ismail Kadare ndër të tjera, shkruan:
“Konteshë e re, e ardhur nga qendra e Europës, për t’u bërë Mbretëreshë e shqiptarëve, ju treguat për ta një përkushtim e devocion mallëngjyes, që e kanë shembullin e rrallë në këtë shekull. Zonjë e lartë, vendimi juaj për t’u kthyer e për të jetuar në Shqipëri, ka qenë për mua, dhe kam bindjen se do të jetë për shumicën e shqiptarëve një lajm i gëzuar dhe jashtëzakonisht prekës. Ju po ktheheni në vendin që fati e solli të bëhet atdheu i juaj, ndonëse ky vend ju ka sjellë shumë më tepër brenga sesa gëzime. Me këtë akt të lartë, ju na jepni një mesazh të gjithëve, mesazhin fisnik se: Atdheu mund të jetë i dashur edhe kur është i varfër dhe i vështirë”.
Një nga organizatorët e ekspozitës “Trëndafili i bardhë”, drejtori i Muzeut Historik Kombëtar, Dorian Koçi, rrëfen për Politiko.al një pjesë të axhendës së aktiviteteve që mbretëresha Geraldinë kryente në Oborrin Mbretëror shqiptar.
“Mbretëresha Geraldinë pati një atdhe të lindjes – Hungarinë dhe një atdhe të jetës – Shqipërinë. Por ajo jetoi pa asnjërin atdhe të saj gjatë gjithë jetës. Mbretëresha Geraldinë e deshi aq shumë këtë vend, saqë pas 60 vjetësh në mërgim, vitet e fundit vendosi t‘i kalonte në Shqipëri”.
Koçi tregon se mbretëresha Geraldinë u mor me administrimin e Pallatit Mbretëror në Tiranë. Gjatë mesditës ajo priste drejtuesit e organizatave që ajo kryesonte. U kushtonte më shumë rëndësi atyre që merreshin me problemet e edukimit dhe të higjienës, si edhe me gjendjen e gruas shqiptare.
Mbretëresha preokupohej për gjithçka: si mund të përmirësohej jetesa në vend, si mund t‘u krijoheshin njerëzve kushte sa më të mira jetese; ajo interesohej për ndërtimin e një qendre sportive dimërore, me qëllim që të zhvillohej turizmi në vend etj.
Shpesh bënte vizita në spitale, jetimore, qendrat e Kryqit të Kuq, pasi ishte edhe kryetare e tij. Mbretëresha priste delegacionet e grave shqiptare, për t‘i ndihmuar ato në udhën e emancipimit, ndonëse jetonin në një shoqëri me tendenca të theksuara patriarkale.
Mbretëresha Geraldinë nuk është vetëm një urë lidhëse mes Shqipërisë dhe Hungarisë, por edhe mes Shqipërisë dhe Europës. Sot, kur vendi ynë rreket më fort se kurrë për t’u bërë pjesë e familjes europiane (dhe e sheh veten ende larg), i kthejmë sytë nga “Trëndafili i bardhë” dhe ndjejmë se i përkasim asaj prej kohësh.
Financuar Nga Bashkimi Europian
