In Albania, prices are 80% higher than in Europe

Interview with Professor Ilir Ciko, author of the study "Become European! A transformative journey through dreams, models, expectations, and reality".

The study shows that the average price of products sold in the Albanian market by three European companies was +79.7 percent higher than the average price of the same products, sold at the same time and by the same companies, in the EU markets. .

Professor Ciko, how did you select the samples of the 150 products you analyzed? Was there any special criteria for this selection?

"The study contains the complete methodology followed for the selection of products that are part of the analysis, including the criteria followed in the process. I can sum it up in a few words by showing that the products were selected equally from each of the three European companies that are part of the study (50 products from each company), as well as part of 13 different product categories (food, detergents, cosmetics , lighting, room equipment, over-the-counter medicines, hair and skin care, etc.), randomly selecting 10 products for each category and, according to the importance it has for the Albanian consumer, 30 products for the category of food products. Other criteria used were the greatest variety of selected products (different products within the same category) and the significant criterion (products that are regularly purchased by the Albanian consumer and not special). Also, the products on offer, both in Albania and in the countries from which they are imported, are excluded from the study, luxury products, seasonal products (fresh fruits or vegetables) as well as products on which specific taxes are applied (cigarettes, alcoholic beverages), and all this to enable a more objective comparison of prices and avoid the effects of non-essential factors as much as possible. Finally, to enable price comparison, those products are included in the list for which online sales prices are available in the local market, and the European market from which each company originates, or the other countries included in the study."

What is the product with the highest price difference?

 "From the list of 150 products, the highest difference (in percentage) results for a package of breakfast food, cornflakes, which in Albania is sold at a 212% higher price, or more than 3 times the price sold by the same company in the European country where it comes from. While as a category, baby food results in the highest average price change. For this category, the average price of products sold in Albania is 147% more, or 2 and a half times the price of the same products sold in the EU country where the company that markets these products comes from."

What about the one with the lowest margin?

“Diferenca më e ulët nga 150 produktet rezulton për një aksesor banjoje, i cili shitet në Shqipëri 24% më shumë se çmimi i të njëjtit produkt shitur nga e njëjta kompani në vendin europian nga ajo vjen.”

A mund të na jepni disa shembuj të faktorëve që kontribuojnë çmimet më të larta në Shqipëri krahasuar me BE-në?

“Janë plot faktorë por ndër më të rëndësishmit do të rendisja: mungesa e kontrollit të kompanive të mëdha; mungesa e shembujve realë të ndëshkimit të kompanive të mëdha që abuzojnë me konsumatorin; paragjykimi e besimi i gabuar se kompanitë e njohura ndërkombëtare që operojnë në Shqipëri nuk përfshihen në praktika të dëmshme për konsumatorin vendas; mungesa e frikës ndaj shtetit e kompanive të mëdha; mungesa e konkurrencës në treg dhe kopjimi i modelit monopol midis atyre pak kompanive që zotërojnë tregun; varësia dhe lidhjet e politikës me interesat e bizneseve të mëdha; burokracia, paaftësia dhe korrupsioni i përhapur në institucione; pamundësia e konsumatorit për zgjedhje alternative; mungesa e prodhimit vendas; marrëveshjet e fshehta mes operatorëve që dominojnë tregun; mungesa e informacionit për konsumatorët; pajtimi dhe bashkëjetesa me të keqen; mungesa e shpresës; politizimi ekstrem i çdo çështjeje publike; gojëmbyllja e intelektualëve; mungesa totale e reagimit qytetar; mungesa e mekanizmave mbrojtës dhe interesit për të mbrojtur konsumatorin, shtetërore, e ca më tepër ato të pseudo-shoqërisë-civile. Pas këtyre mund të flasim për nivelin e taksave të konsumit, kostot e transportit, vlerësimin e lekut ndaj euros, madhësinë e tregut apo elementë të tjerë që në këtë diskutim, janë tepër dytësorë.”

A ka pasur ndonjë reagim zyrtar lidhur me studimin tuaj?

“Jo, asnjë reagim zyrtar deri më tani. Di që studimi është lexuar me interes të lartë nga drejtues e përfaqësues të institucioneve që duhet të merren me këtë problem të çdo qytetari shqiptar, por më ngjan se për shumë syresh studimi është si një elefant tepër i madh brenda hapësirës së komoditetit ku rrinë.”

Çfarë masa rekomandoni që të merren në këtë drejtim?

“Mund të duket paradoksale por besoj se ndryshimi mund të vijë nga kompanitë, sigurisht nën presionin e zërit të qytetarëve. Në studim e kam trajtuar gjerësisht se pse institucionet janë realisht të pafuqishme për të bërë ndryshim, edhe sikur befas të marrin vullnetin e plotë që u jep, e kërkon ligji. Por deri më sot, ende nuk ka asnjë reagim nga kompanitë, çmimet mbeten të pandryshuara nga tre muaj më parë, kur u realizua studimi.”

A mendoni se politika e qeverisë dhe subvencionet mund të ndihmojnë në uljen e çmimeve dhe, nëse po, si mund të implementohen më mirë këto masa?

“Së pari mendoj se ka plot vend për të zbatuar pa vonesë e hezitim ligjin, e më pas ndoshta për të rishikuar me kujdes legjislacionin mbi konkurrencën, kjo as duke u shfajësuar përjetësisht se është legjislacioni që na kufizon, e as duke mos u kufizuar në kopjimin shabllon të modeleve që na serviren. Është një fushë e brishtë por tepër e rëndësishme për funksionimin e tregut dhe është thelbësore që Shqipëria të adaptojë legjislacionin që i përshtatet më së miri kontekstit specifik të saj, në përputhje me praktikat më të mira ndërkombëtare, se sa kërkesave të burokratëve të Brukselit. Hapja e tregut, promovimi i konkurrencës, vënia e interesit publik mbi interesat e kompanive private janë hapat e domosdoshëm për trajtimin afatgjatë të problemit. Për subvencione nuk bëhet kurrsesi, nuk kanë asnjë lidhje me këtë problem. Çmimet mund dhe duhet të ulen në normalitet, dhe jo të kompensohen konsumatorët po nga taksat që ata paguajnë.”

A duhet të ulet TVSH-ja për ushqimet bazë? Mendoni se do të zbuste disi shtrenjtimin e buxhetit të familjeve?

“Është një ndër politikat fiskale që e kam mbështetur në studim, për të ndjekur praktikën e vendeve europiane si Itali, Gjermania etj. që për të mbështetur konsumatorët e veçanërisht shtresën e mesme dhe të varfër të shoqërisë, zbatojnë TVSH më të ulët për produktet ushqimore. Fiskalizimi dhe digjitalizimi i bizneseve dhe administratës tatimore sot e mundëson krejt lehtë këtë gjë, nëse gjendet vullneti. Kjo masë lehtëson, por sigurisht nuk është zgjidhja e problemit që po diskutojmë.”

Si mund të kontribuojnë sektorët e bujqësisë dhe industrisë për të përmirësuar situatën e çmimeve në Shqipëri?

“Prodhimi vendas e gjen ende me vështirësi rrugën e hyrjes në marketet e mëdha që operojnë sot në Shqipëri, disa prej tyre tregtojnë thuajse ekskluzivisht vetëm produkte të importuara dhe rrallë e tek ndonjë produkt vendas. Sigurisht prodhimit vendas i duhet shumë punë për të arritur cilësinë dhe afrimin me konsumatorin për të qenë i kërkuar nga operatorët e tregut që ta vendosin atë krah më krah me produktet e importuara që ata tregtojnë, pa përmendur këtu skepticizmin e tepruar të konsumatorit shqiptar ndaj prodhimit vendas dhe besimin e lartë të tij në cilësinë e produkteve europiane. Në fakt, studimi tregon se pikërisht kjo është nyja që mundëson sot kompanitë që të tregtojnë në vend produktet europiane, t’i shesin ato me një çmim shumë më të lartë se sa në të vërtetë duhet të ishin – shfrytëzimi i besimit që konsumatori ka ndaj këtyre produkteve dhe mundësisë së kufizuar në zgjedhje. Dhe së fundi, marketet e mëdha nuk kanë interes të lartë për prodhimin vendas pasi me të nuk mund të realizojnë marzhe fitimi të larta, krahasuar me produktet që ato sot importojnë.”

Si e parashikoni evoluimin e çmimeve të ushqimeve në Shqipëri në të ardhmen?

"I think it is an issue that requires attention, debate and action. For example, what is the value of discussing a 5 or 10 percent increase in pensions or salaries, when we have a colossal problem with the prices of food products that are twice what they should be in the market. The reduction of prices towards European prices is for the benefit of pensioners and patrons, teachers and journalists, civil servants and those who work every day with honest work to support their families, but also for tourists who are often surprised by the prices when they come to Albania, and ultimately also for the companies, who by offering European prices can and will understand that they can sell more in Albania, even for those who are deprived today or who buy less than they can .”

/Invoice it