
Mbetjet toksike të nisura nga Durrësi në Tajlandë, shkelje të rënda të Ligjeve Kombëtare dhe Ndërkombëtare
Nga Eduard Halimi
Dy anije të ngarkuara me mbetje toksike të rrezikshme nisur nga porti i Durrësit për në Tajlandë, janë një zhvillim shqetësues që ka ngritur pikëpyetje të mëdha për shkeljet e mundshme të ligjeve kombëtare dhe ndërkombëtare. Sipas një raporti të fundit nga Bloomberg, kjo lëvizje mund të përbëjë një shkelje të drejtpërdrejtë të ligjeve ndërkombëtare, ligjeve kombëtare për mbrojtjen e mjedisit, dhe rregullave të transportit dhe sigurisë. Anijet, pronë e një kompanie gjigande tregtare me të paktën 100-140 kontejnerë, janë ende në det. Njëra prej tyre ka fikur sinjalin. Lajmi i fundit tregon se Tajlanda i ka identifikuar dhe ka urdhëruar kthimin në vendin e origjinës. Pronaret e anijeve dihen, pronarët e kontejnerëve ende jo, por sigurisht që nuk janë ngarkuar nga ajri. Janë ngarkuar në kalatën lindore të portit të Durrësit, fillimisht rifug dhe pastaj në kontejnerë. Ata që e kanë sjellë rifugun afër Durrësit duhet të kenë emra, ashtu si ata që e kanë mbushur në kontejnerë dhe e kanë ngarkuar në anije.
Shkeljet e Ligjeve Ndërkombëtare: Konventa e Bazelit në Fokus
Shqipëria, si vend nënshkrues i Konventës së Bazelit, ka detyrime të qarta për të mos lejuar eksportin e mbetjeve të rrezikshme në vende që nuk janë të pajisura për t’i trajtuar ato në mënyrë të sigurt. Nëse mbetjet që po transportohen drejt Tajlandës klasifikohen si të rrezikshme, kjo përbën një shkelje të drejtpërdrejtë të kësaj konvente. Tajlanda ka vendosur t’i kthejë ato në vendin e origjinës, pra në Shqipëri, dhe kriza do të vijë sërish këtu, duke përbërë një kërcënim serioz për mjedisin dhe njerëzit.
Sipas nenit 6 të Konventës së Bazelit, të ratifikuar me ligjin nr. 8216, datë 13.5.1997, Shqipëria ka pasur detyrimin të njoftojë dhe t’i kërkojë prodhuesit ose eksportuesit që të njoftonte me shkrim, përmes Drejtorisë së Ekonomisë Qarkulluese pranë ministrisë përkatëse, autoritetin kompetent të shteteve të interesuara rreth çdo lëvizjeje të propozuar ndërkufitare të mbetjeve të rrezikshme dhe mbetjeve të tjera. Vetëm pas njoftimit të shtetit të importit dhe shtetit të tranzitit, dhe marrjes së pëlqimit nga këto shtete, mund të vijohej me transportin e mbetjeve të rrezikshme dhe autoritetet shqiptare portuale të vijonin me procesin.
Në përputhje me Konventën, Shqipëria (autoritetet shtetërore) nuk duhej të kishte lejuar prodhuesin ose eksportuesin të fillonte lëvizjen ndërkufitare derisa të kishte marrë konfirmimin me shkrim që njoftuesi ka marrë pëlqimin me shkrim të shtetit të importit, si dhe që njoftuesi ka marrë prej shtetit të importit konfirmim mbi ekzistencën e një kontrate midis eksportuesit dhe asgjësuesit, duke specifikuar trajtimin e plotë nga ana mjedisore të mbetjeve në fjalë.
Sipas nenit 9 të Konventës, në kushtet kur mungon njoftimi i shtetit të tranzitit dhe shtetit të importit, si dhe mungon miratimi i tyre i shkruar, ndodhemi përballë trafikut ilegal të mbetjeve. Dhe meqë përgjegjësia është e shtetit shqiptar, shteti ynë duhet të japë garanci që mbetjet në fjalë janë marrë mbrapsht prej eksportuesit ose prodhuesit, ose nëse është e nevojshme prej atij vetë në Shqipëri, përndryshe, mbetjet e rrezikshme duhet të asgjësohen në përputhje me klauzolat e Konventës. Deri tani ende nuk dihen përgjegjësitë e plota, por dyshimi i fortë për trafik ilegal sipas nenit 9 është ekzistencial.
Ligjet Kombëtare: Një Përballje me Krimet e Mjedisit dhe Shëndetit Publik
Nëse mbetjet përmbajnë substanca të dëmshme, ashtu siç raportohet gjerësisht, eksporti i tyre mund të përbëjë një shkelje të rëndë të ligjit shqiptar për mbrojtjen e mjedisit. Ky ligj kërkon që çdo lëvizje e mbetjeve toksike të bëhet vetëm pas një vlerësimi të plotë të ndikimit në mjedis dhe me miratimin e agjencive përkatëse. Për më tepër, nëse dokumentacioni që shoqëron këto mbetje është manipuluar, kjo mund të përbëjë një akt të rëndë falsifikimi dhe mashtrimi. Nëse është e vërtetë se Tajlanda vendosi t’i kthejë mbrapsht në vendin e origjinës, pra në Shqipëri, një krim edhe më i madh kërcënon mjedisin dhe shëndetin publik këtu. Dhe këtu bëhet fjalë për shëndetin publik; bëhet fjalë për të gjithë fëmijët e të gjithëve. Në përballje me këtë katastrofë ekologjike që po vjen, nuk duhet të heshtet, as nga mediat pro-qeveritare dhe as nga ato kundër, pasi bëhet fjalë për jetën e fëmijëve tanë dhe shëndetin publik.
Krimet Ekonomike dhe Korrupsioni: Një Qark i Errët
Një tjetër aspekt i errët i kësaj çështjeje mund të jetë përfshirja e krimeve ekonomike, si pastrimi i parave, ku mbetjet toksike përdoren për të fshehur origjinën e fondeve të paligjshme. Për më tepër, veçanërisht në kushtet kur shteti shqiptar, sipas Bloomberg, nuk ka dijeni për këtë ngarkesë të rrezikshme, ngre edhe më shumë shqetësime në drejtim të mundësisë së përfshirjes së grupeve kriminale në këtë skemë. Ende mbahet sekret pronari i 100-140 kontejnerëve, vlera e deklaruar kur u ngarkuan, kush dha lejen, kush firmosi, kush sigloi, kush bëri deklaratën doganore, kush i ngarkoi, kush fiku sinjalin dhe ku ndodhen tani. Këto aspekte krijojnë një qark të errët. Trafiku ilegal i mbetjeve, siç tregon neni 9 i Konventës, është një krim i rëndë.
Rreziku për të Drejtat e Njeriut dhe Sigurinë Publike
Transporti i mbetjeve toksike nuk është vetëm një çështje ligjore, por edhe një kërcënim serioz për shëndetin dhe sigurinë publike. Punonjësit që janë të përfshirë në ngarkimin, transportin dhe shkarkimin e këtyre mbetjeve janë të ekspozuar ndaj rreziqeve të mëdha shëndetësore. Ata që kanë ngarkuar në kamione, kanë kaluar nga rifugu në konteinerë e kështu me radhë. Një tjetër çështje e rëndësishme është se si mbetjet do të trajtohen pas mbërritjes në Shqipëri. Nëse mbetjet nuk trajtohen siç duhet, rreziku për komunitetet lokale, apo nëse kthehen këtu, pasojat për komunitetet do të jenë katastrofike.
Përgjegjësitë Penale dhe Paditë Civile: Përgjegjësia e Kompanive dhe Shtetit
Këto shkelje ligjore dhe etike mund të çojnë në ndjekje penale serioze, jo vetëm në Shqipëri, por edhe në nivel ndërkombëtar. Organizatat ndërkombëtare, si dhe vendet e tjera të prekura nga këto veprime, mund të kërkojnë ndjekje penale për përgjegjësit e këtyre veprimeve.
Në nivelin ndërkombëtar, në përputhje me Konventën e Bazelit, lëvizja ndërkufitare e mbetjeve të rrezikshme ose mbetjeve të tjera pa njoftimin e shteteve të interesuara, si dhe pa miratimin e tyre, është e ndaluar dhe konsiderohet si trafik ilegal i mbetjeve.
Në nivelin kombëtar, përgjegjësit do të përfshinin padyshim autoritetin portual, i cili ka përgjegjësi për kontrollin, monitorimin, sigurinë dhe shëndetin në punë, njoftimin dhe koordinimin. Autoritetet doganore, po ashtu, lidhur me inspektimin, verifikimin, sigurimin e dokumentacionit, ndjekjen e protokolleve dhe padyshim edhe niveli ministror, që nga lëshimi i lejeve, monitorimi dhe zbatimi i tyre, vlerësimin e ndikimit në mjedis etj. Të gjithë, ose secili sipas rolit të tij, duhet të përfshihen si të dyshuar në të paktën disa vepra si ato të parashikuar në nenin 201/b dhe 282/a të Kodit Penal. Dënimet për vepra të tilla janë të ashpra, nëse provohen se janë kryer.
Po ashtu, zyrtarët shtetërorë të ngarkuar me përgjegjësi sipas Konventës së Bazelit dhe legjislacionit mjedisor shqiptar mund të jenë të dyshuar për veprën penale të “Shpërdorimit të detyrës”.
Krahas ndjekjes penale që duhet të ushtrohet nga ana e organit të akuzës, komunitetet e prekura nga ndotja e mundshme mjedisore mund të ngrejnë padi civile kundër kompanive dhe qeverisë për dëmet e shkaktuara.
Përfundim
Transportimi i mbetjeve toksike nga Durrësi në Tajlandë përbën një çështje serioze që ngre shqetësime të mëdha mbi shkeljet e ligjeve kombëtare dhe ndërkombëtare. Dështimi i sistemit të monitorimit ka sjellë shkelje serioze ligjore dhe rrezik për mjedisin dhe shëndetin publik. Është thelbësore që hetimet të kryhen gjithëpërfshirëse, të plota, të shpejta dhe efikase për të përcaktuar nëse ka pasur shkelje dhe kush është përgjegjës për to.
Të fundit


Aksident në Tepelenë, shoferi humb kontrollin e makinës dhe del nga rruga
5 Prill 2025, 21:20
U aksidentua nga makina, humb jetën 65-vjeçarja në Korçë
5 Prill 2025, 21:02
Berisha: Nuk do ketë pensionist që të firmosë pension nën 200 euro
5 Prill 2025, 20:41



“Voto Iiir Metaj”, Kryemadhi në mbështetje të kreut të PL
5 Prill 2025, 19:31


Aksident në Korçë, makina përplas këmbësore, autori largohet nga vendngjarja
5 Prill 2025, 18:31


Durrës/ 16-vjeçari përplas për vdekje këmbësorin
5 Prill 2025, 17:46





Kaja Kallas javën e ardhshme viziton Ballkanin Perëndimor
5 Prill 2025, 15:59
Këlliçi me banorët e Njësisë 5 të Tiranës: PS i sheh si hambar votash
5 Prill 2025, 15:45
Përplasen dy makina në Durrës, njëri nga drejtuesit merr lëndime në kokë
5 Prill 2025, 15:25



Rusia çon për herë të parë në SHBA përfaqësues për bisedime
5 Prill 2025, 14:15
Video/ Manastirliu përballet me të rinjtë në njësinë Nr.9: Rroftë Sali Berisha
5 Prill 2025, 13:56

Punonjësi i Ujësjellësit në Sarandë humb jetën në punë
5 Prill 2025, 13:26

"Nuk dihet nëse ka viktima", Rusia: Ukraina ka sulmuar një ndërtesë industriale
5 Prill 2025, 12:50

Merr flakë një autobus në dalje të tunelit të Kardhiqit
5 Prill 2025, 12:14








"Frikë për inflacion"/ Analiza: Si mund ta dëmtojnë Evropën tarifat e Trumpit?
5 Prill 2025, 09:49

Korçë/ Rrihet një punonjës karburanti gjatë natës
5 Prill 2025, 09:08
Këmbimi valutor 5 Prill/ Me sa blihen e shiten monedhat e huaja ditën e sotme
5 Prill 2025, 08:47
Moti dhe sot i paqëndrueshëm, reshje dhe vranësira në një pjesë të vendeve
5 Prill 2025, 08:37

Posta e mëngjesit/ Me 2 rreshta: Çfarë pati rëndësi dje në Shqipëri
5 Prill 2025, 08:06

Harxhi: LaCivita vjen nesër në Tiranë, do të jetë në çeljen e fushatës së PD
4 Prill 2025, 22:48


Plantacion marijuane në Spanjë, katër shqiptarë bien në pranga
4 Prill 2025, 22:04
Kaja Kallas viziton Shqipërinë për herë të parë si Shefe e Diplomacisë së BE-së
4 Prill 2025, 21:54
Gjiknuri zbulon mosdakordësinë me Ramën për listat: Për mua është e panatyrshëm
4 Prill 2025, 21:50
Përsëritet skenali! Jozi smban më ofendon rëndë Gjestin
4 Prill 2025, 21:31

Klima po ‘djeg’ bujqësinë
4 Prill 2025, 21:15


Berisha: Të gjitha gjobat do amnistohen në dy muajt e parë të qeverisjes së PD
4 Prill 2025, 20:13

Berisha: Çdo shqiptar do të marrë 200 euro në muaj
4 Prill 2025, 19:50



A po vjen një bashkëpunim?/ Ledri Vula dhe Bebe Rexha foto së bashku në SHBA
4 Prill 2025, 18:47

Aksident në aksin Milot-Rrëshen, dy të plagosur
4 Prill 2025, 18:15
Republika Sërpska: Dëshirojmë aleancë ushtarake me Serbinë dhe Hungarinë
4 Prill 2025, 18:05

Berisha me banorët degës nr.2: Vjedhjet e kësaj qeveri tejkalojnë çdo imagjinatë
4 Prill 2025, 17:45

PD ankohet sërish për Bashën në KQZ: Përdor faqet tona në rrjetet sociale
4 Prill 2025, 17:27


Vdes një polic në Prishtinë, nisin hetimet
4 Prill 2025, 16:46
Shefi i NATO-s shmang pyetjet mbi tarifat e SHBA-së
4 Prill 2025, 16:33

Në listë të sigurt si besnik i Berishës? Korreshi: Dikur isha kundërshtar i tij
4 Prill 2025, 16:10
Ngacmimet sek*uale ndaj të miturve në rritje
4 Prill 2025, 15:57
Shtëpia e Bardhë shkarkon shefin e Agjencisë Kombëtare të Sigurisë
4 Prill 2025, 15:45
Protestat në Serbi/ Studentët nisen me biçikleta drejt Strazburgut
4 Prill 2025, 15:33
GJKKO lë në fuqi masën “arrest në burg” për Bujar Shegën
4 Prill 2025, 15:24
Zjarr në Astir, ndërhyn policia, flakët shpërthyen në kabinën e transformatorit
4 Prill 2025, 15:16



Pjesë e një grupi kriminal, arrestohet 33-vjeçari në Fushë Krujë
4 Prill 2025, 14:12




PD kërkesë KQZ-së: Ndaloni përdorimin e logos dhe simboleve tona nga Basha
4 Prill 2025, 13:21
Berisha: Pensionistë kanë pëlqyer programin e PD dhe paketën e dhembshurisë
4 Prill 2025, 13:09



Alizoti takim me banorët e Përrenjasit
4 Prill 2025, 12:33