Flash News

Ndërtoi pa leje hotelin, Prokuroria e Gjirokastrës sekuestron objektin, lihet në burg pronari

Ndërpritet energjia në Spanjë dhe Portugali, 'paralizohen' shërbimet

Richard Grenell reagon ndaj lajmit te ribotuar nga Politiko: Është i pavërtetë!

Arbjan Mazniku merret në pyetje nga Prokuroria e Tiranës

Papa i vlerave humane që ngjall shpresën midis shqiptarëve

E-TJERA

Nga sytë e një personi mund të kuptohet se ai ka 'probleme mendore'

Politiko 28 Prill 2025, 18:05

Nga sytë e një personi mund të kuptohet se ai ka 'probleme

Një studim i fundit nga Universiteti i Otagos në Zelandën e Re po hedh dritë mbi një lidhje intriguese mes syve dhe trurit: gjendja e enëve të gjakut në pjesën e pasme të syrit, në retinë, mund të sinjalizojë shenja të hershme të demencës, përfshirë sëmundjen e Alzheimerit.

Retina është një ind i hollë dhe i ndjeshëm ndaj dritës që ndodhet në pjesën e pasme të syrit dhe është i lidhur drejtpërdrejt me trurin përmes nervit optik. Studiuesit vlerësojnë se shumë nga proceset e sëmundjes së Alzheimerit reflektohen në këtë zonë të ndjeshme, duke e bërë atë një objektiv premtues për identifikimin e hershëm të çrregullimeve njohëse.

Sipas psikologes Ashleigh Barrett-Young, retina mund të veprojë si një biomarker i hershëm për të zbuluar rreziqet e zhvillimit të demencës, duke na dhënë një dritare për të ndërhyrë përpara se simptomat të bëhen të dukshme.

Hulumtimi u bazua në të dhënat e mbledhura gjatë një studimi të gjatë që përfshinte 45 vite ndjekjeje të shëndetit të mbi 900 persona të lindur në vitet 1972-1973 në Zelandën e Re. Në këtë analizë të fundit, studiuesit shqyrtuan fotografi të retinës, teste të syve dhe vlerësime të funksioneve njohëse në moshën 45-vjeçare, për të zbuluar tregues të hershëm të sëmundjeve neurodegjenerative., e cila ka të bëjë me vështirësi të komunikimit dhe të menduarit.

Ajo që zbuluan ishte domethënëse: njerëzit me arteriola më të ngushta dhe venula më të gjera në retinë kishin një rrezik më të lartë për rënie të funksioneve njohëse – një tregues i hershëm i demencës. Këto enë të vogla të gjakut pasqyrojnë shëndetin e sistemit mikrovaskular të trupit, përfshirë trurin, duke sugjeruar një lidhje të drejtpërdrejtë midis shëndetit të enëve të gjakut dhe funksionit cerebral.

Sipas shkencëtarëve, integriteti i enëve të gjakut në retinë është një pasqyrë e shëndetit të përgjithshëm kardiovaskular dhe cerebrovaskular. Kjo do të thotë se gjendja e syve mund të japë sinjale të hershme për sëmundje që zhvillohen në tru. Këtu përfshihen jo vetëm demenca dhe Alzheimeri, por edhe sëmundjet që lidhen me imunitetin e enëve të gjakut.

Megjithëse rezultatet janë premtuese, shkencëtarët theksojnë se këto matje nuk janë ende të mjaftueshme për të përdorur si mjet diagnoze në praktikën klinike. Megjithatë, Barrett-Young shpreson që në të ardhmen të përdoren teknologji të avancuara si inteligjenca artificiale për të analizuar skanimet e syve dhe për të dhënë tregues të hershëm të sëmundjeve të trurit.

“Trajtimet janë më efektive kur fillojnë herët,” thekson ajo. “Nëse arrijmë të identifikojmë rrezikun përmes një ekzaminimi të syrit, do të kemi mundësi të ndërhyjmë më shpejt dhe më mirë.”

Ky studim i ri tregon qartë që sytë nuk janë thjesht dritaret e shpirtit, ata mund të jenë edhe dritaret e trurit. Monitorimi i retinës, një proces i thjeshtë dhe jo-invaziv, mund të bëhet një mjet i fuqishëm në luftën kundër demencës, nëse përdoret në kohë dhe në mënyrë të zgjuar. Syri.net-iefimerida.