Flash News

Aksident te "Shkalla e Tujanit", kamioni përmbyset në mes të rrugës, plagoset shoferi

By pass-i i Vlorës, zvarritje punimesh dhe rritje kostosh

Milan pritet të heqë dorë nga transferimi i Granit Xhakës

Inceneratori jashtë funksionit, përfshihet nga flakët fusha e mbetjeve në Elbasan

Aksident në aksin Lezhë-Shëngjin, një i plagosur

E-TJERA

Njihuni me Kozeta Milikun, u shpall një nga pesë shkencëtaret më të mirë në Kanada

Politiko 1 Korrik 2025, 16:32

Njihuni me Kozeta Milikun, u shpall një nga pesë shkencëtaret

Revista prestigjioze 'Globe and Mail' ka përzgjedhur pesë shkencëtaret në Kanada që kanë bërë përparime të rëndësishme në shëndetësi, shkencë dhe mjekësi.

Aty përfshihet edhe një shqipatre, Kozeta Miliku (epidemiologji klinike, ekspozime në jetën e hershme, ushqime të ultrapërpunuara, obezitet).

Kush është Kozeta Miliku

Duke u rritur në Shqipëri, një nga lojërat e preferuara të Kozeta Milikut ishte të luante doktorin, ku kushëriri i saj merrte rolin e farmacistit. Me ndihmën e një fqinjit – një farmacist i vërtetë – i cili u dhuronte shishe të zbrazëta ilaçesh, ata kalonin shumë orë në këtë lojë imagjinare. “Gjithmonë kam ëndërruar të bëhesha doktoreshë,” thotë ajo. “Doja të shpëtoja njerëzit.”
Më vonë u pranua në shkollën e mjekësisë, por drejt fundit të specializimit kuptoi se shumë sëmundje mund të parandalohen.
“Shpesh shihja pasojat e sëmundjeve kronike, por ajo që më filloi të më interesonte gjithnjë e më shumë ishin shkaqet që ndodhin më herët,” thotë ajo. “Doja të kuptoja si ekspozimi i hershëm, madje edhe para lindjes, ndikon në shëndetin gjatë gjithë jetës.”
Dr. Miliku kaloi në fushën e epidemiologjisë klinike dhe sot, në moshën 37 vjeçare, është asistente pedagoge në Departamentin e Shkencave të Ushqimit në Universitetin e Torontos, ku drejton një laborator që studion faktorët që ndikojnë në shëndetin afatgjatë.
Studimet e saj kanë zbuluar fakte shqetësuese, si për shembull që fëmijët kanadezë 3-vjeçarë marrin gati gjysmën e kalorive ditore nga ushqime shumë të përpunuara – duke i rrezikuar ndaj obezitetit.
Këtë vit, ajo publikoi një studim ku u zbulua se fëmijët që lindin nga baballarë obezë ose me mbipeshë në periudhën e konceptimit kanë më shumë gjasa të zhvillojnë obezitet.
Kërkimet e saj bazohen kryesisht tek të dhënat e studimit CHILD – iniciativa kërkimore që e solli në Kanada dhe ku aktualisht mban rolin e oficeres së shkencës klinike.
Që prej vitit 2009, studiuesit e CHILD kanë ndjekur mijëra fëmijë që nga lindja, duke mbledhur informacion mbi shëndetin e tyre dhe mostra fizike në faza të ndryshme – që nga gjaku dhe jashtëqitja e foshnjave, deri tek pluhuri brenda shtëpisë. Rezultati është një bazë të dhënash e fuqishme që ka prodhuar mbi 200 artikuj shkencorë të publikuar.
“Është një nismë kërkimore e njohur në mbarë botën,” thotë ajo. “Një studim fantastik, një nga më të mëdhenjtë që kemi në Kanada.”
Pasi mori diplomën nga Universiteti Mjekësor i Tiranës në 2013, ajo shkoi në Holandë për të vazhduar masterin dhe doktoraturën në Erasmus University Medical Center, ku punoi me studimin Generation R.
U mahnit nga gjiri i nënës, sidomos ndikimi i tij pozitiv në zhvillimin e veshkave. “Nuk mund të flija,” thotë ajo. “Po pyesja veten: çfarë ka në qumështin e gjirit që sjell këto përfitime për shëndetin?”
Kërkoi ekspertë të qumështit të gjirit dhe emri i parë që gjeti ishte Meghan Azad – pedagoge në Universitetin e Manitobës dhe zëvendës-drejtoreshë e CHILD. Ajo i dërgoi menjëherë një email dhe u lidhën që ditën tjetër. “Më tha: 'Do të punosh si studiuese postdoktorale në laboratorin tim?'” kujton ajo me të qeshur. “Ndodhi shumë shpejt.”
Pas lëvizjes në Manitoba në 2017, punoi me Azad për të vazhduar studimin mbi qumështin e gjirit, duke hulumtuar komponentët që mund të mbrojnë nga astma apo alergjitë në fëmijëri. Tre vite më vonë u thirr në Universitetin McMaster – qendra bashkëpunuese kombëtare e CHILD – ku u emërua oficere shkencore klinike e studimit.
Në këtë rol, ajo harton protokollet për vizitat e fëmijëve dhe konsultohet me rrjetin e gjerë të ekspertëve të CHILD për të vendosur se çfarë të dhënash duhen mbledhur dhe cilat pyetje kërkimore duhen ndjekur.
Dr. Miliku thotë se studiuesit e CHILD duan t’u japin fuqi pjesëmarrësve, gjë që ka ndihmuar që studimi të ruajë një nivel të lartë pjesëmarrjeje – edhe gjatë pandemisë. Verën e kaluar, CHILD pyeti disa nga adoleshentët pjesëmarrës se për çfarë do donin që studiuesit të fokusoheshin. “Ata thanë shëndetin mendor – që fillimisht nuk ishte një objektiv kyç i studimit,” thotë ajo. “Por tani po i kushtojmë shumë rëndësi shëndetit mendor.”
Edhe pse ka përpara një karrierë të gjatë, ajo shpreson se kur të arrijë në fundin e saj, do të ketë realizuar qëllimin e fëmijërisë – të shpëtojë njerëzit, duke ndalur sëmundjet përpara se të zhvillohen.
“Qëllimi im është të përmirësoj shëndetin dhe mirëqenien e familjeve kanadeze, përmes parandalimit në fazat e hershme të jetës,” thotë ajo. “Përpara se problemet të shfaqen.”