
Flash News
Vrasja e efektivit në Leposaviç, reagon policia e Kosovës: Dy kamionë bllokuan rrugën, u hodhën granata
Kukësi voton sot për kryebashkiakun e ri, në garë ‘BF’ dhe PS
Posta e mëngjesit/ Me 2 rreshta: Çfarë pati rëndësi dje në Shqipëri
Zgjerohet vatra e zjarrit në Patos, flakët përfshijnë nënstacionin elektrik
"Digjet" Fieri, 11 vatra aktive, problematike situata në pyllin e Darëzezës
Paratë e drogës si faktor i mosrritjes së pagave, prodhimi “konkurrohet” nga trafikantët shqiptarë
Në vitin 2016, një fabrikë veshjesh apo këpucësh në Shqipëri, e cila shet për eksport, i bënte llogaritë me kursin e këmbimit 1 euro = 140 lekë. Në mënyrë tipike, nëse një fabrikë prodhon këpucë, fitimi i saj bruto është rreth 2 euro për palë. Këto 2 euro, apo 280 lekë, shërbenin për të paguar rrogën e punonjësve, qiranë, sigurimet shoqërore, taksa të tjera apo fitimet e pronarit, që të gjitha këto shpenzime në lekë.
Gjashtë vjet më vonë, 1 euro kushton 113 lekë, 24% më lirë se sa atëherë. Në mënyrë që fabrika e veshjeve apo këpucëve të paguajë të njëjtat rroga si atëherë, asaj i duhet të rrisë të ardhurat nga shitja e punës së vet me 24%. Kjo, vetëm për të mbuluar humbjet nga forcimi i lekut në kursin e këmbimit. Por nëse fabrika do të duhet të rrisë pagat, atëherë ose eficienca e saj në punë duhet të rritet më shumë se sa 24%, ose çmimi i shitjes duhet të rritet me norma të jashtëzakonshme.
Gjatë kësaj periudhe kostot e tjera të të bërit biznes janë rritur. Taksat që qeveria kërkon nga të punësuarit, dhe që në mënyrë të rrejshme i parashtron si “pagë minimale”, janë rritur. Kostot e transportit dhe të karburantit janë rritur si pasojë e taksave të qeverisë “Rama”. Dhe kostoja e jetesës së punonjësve, fjala vjen, fatura e tyre e energjisë elektrike apo e ujit, është rritur, gjë që kërkon të ardhura më të larta për të jetuar.
Por problemi më i madh nga të gjitha duket se është kursi i këmbimit.
Leku filloi të forcohej rreth vitit 2016, kohë që përkon ne valën e parë të kultivimit masiv të marijuanës, ndërsa nga viti 2018, Banka e Shqipërisë u detyrua të ndërhyjë në treg për të blerë euro me qëllim që të shmangë forcimin e mëtejshëm. Që nga ajo kohë, vendi është goditur nga një tërmet, është goditur nga pandemia e COVID-19 si dhe nga kriza e çmimeve të shkaktuar nga lufta e Rusisë në Ukrainë, tre tronditje këto të cilat normalisht do të kishin shkaktuar shqetësim serioz për stabilitetin makroekonomik të vendit.
Me pak fjalë, kur vendi u godit nga tërmeti i 26 nëntorit 2019, logjika ta do që shpenzimet e qeverisë në ndihmë të të goditurve do të sillte importe të larta dhe presion nënçmues kundrejt lekut në kursin e këmbimit valutor. E po kështu, ndërsa COVID-19 detyroi shqiptarët të zhysnin dorën thellë në kursimet e veta për të paguar kujdes mjekësor, ajo që logjikisht pritet është që leku të nënçmohet. Por as këto dhe as kriza e çmimeve të vitit 2022, me shpenzimin e qindramilionë eurove për import të energjisë elektrike apo për karburant, jo vetëm që nuk i dëmtuan shanset e lekut për sukses, por leku as nuk denjoi të bezdiset nga këto kriza. Në shkurt të vitit të kaluar, ndërsa tanket ruse po sulmonin Ukrainën, euro kushtonte 122 lekë. Deficiti tregtar i vendit arriti gjatë vitit 2022 në mbi 4.1 miliardë euro, me një rritje prej 280 milionë eurosh në krahasim me vitin 2021. E megjithatë, leku fitoi 8% të tjera dhe sot euro kushton 112 lekë.
Forcimi i lekut është një faktor madhor që po gërryen aftësinë e vendit për të prodhuar mallra dhe për të eksportuar mallra apo shërbime. Industria fason është shembulli më i dukshëm sepse është një ekonomi e varfër, ku luhatjet në kursin e këmbimit ndjehen më shumë. Por çdo gjë tjetër ecën në këtë drejtim. Qumështi pluhur i importit konkurron me çmim më të ulët qumështin e fermerit të vogël, pushimet që një shqiptar mund të kalojë në Greqi kushtojnë krahasimisht më lirë se sa më parë. Pushimet që një kosovar kalon në Shqipëri kushtojnë krahasimisht më shtrenjtë. Në çastin që kosovarëve u liberalizohen vizat, siç shpresohet të ndodhë së shpejti, i ashtuquajturi turizmi patriotik fillon të konkurrohet nga turizmi ekonomik. Distanca Prishtinë-Selanik është fare pak më e madhe se sa distanca Prishtinë-Durrës.
Natyrisht që forcimi i kursit të këmbimit është vetëm një nga problemet ekonomike të vendit. Korrupsioni është problemi tjetër madhor, i cili e bën të pamundur që vendi të ketë infrastrukturën e nevojshme bazë për zhvillim. Numri i qyteteve që kanë ujë të pijshëm dhe furnizim të rregullt numërohet me gishtat e njërës dorë. Rrugët prishen menjëherë sapo u hidhet një dorë asfalt elektoral. Vendi harxhon qindramilionë euro për rrugë që nuk përfundojnë kurrë. Në fund të fundit, rritja ekonomike është asgjë më shumë se sa një përmirësim gradual. Një rrugë e re sjell kursim në kosto, karburant, pjesë këmbimi, kohë. Por në rast se paratë e rrugës vidhen, atëherë nuk ka rritje ekonomike e nuk ka se si të ketë rritje pagash.
Sa i përket kursit të këmbimit, logjika ekonomike sugjeron se e kundërta duhej të kishte ndodhur. Një vend i varfër mban një tolerancë më të lartë ndaj inflacionit se sa një vend i pasur. P.sh., objektivi i Bankës Qendrore Evropiane për normën e inflacionit në Eurozonë është “pranë por poshtë 2%” në vit. Objektivi i Bankës së Shqipërisë është 3% në vit me luhatshmëri nga 2 deri në 4%. Këto janë themele të vendosura me supozimin që, përgjatë tre dekadave të ardhshme, ekonomia e Shqipërisë do të rritet për t’u afruar me mesataren e Bashkimit Evropian. Do të thotë që ekonomia shqiptare do të rritet me ritëm më të shpejtë rritjeje se sa ekonomia e BE-së dhe ritmi më i shpejtë i rritjes nënkupton nevojën për shkallë më të lartë inflacioni. Dhe kjo nënkupton një nënçmim gradual të lekut kundrejt euros, por jo forcim të tij.
Kjo gjë nuk ka ndodhur, së paku që nga viti 2016 e më pas, për shkakun e dukshëm se paratë e drogës janë sheshit dhe ato po forcojnë lekun dhe po vrasin prodhimin vendës. Është një fenomen i vjetër ky i njohur nëpër botë. Quhet sëmundja holandeze. Normalisht që pagat nuk mund të rriten për sa kohë prodhimi i veshjeve dhe këpucëve konkurrohet në mënyrë indirekte nga suksesi i trafikantëve shqiptarë të drogës në Mbretërinë e Bashkuar. Normalisht që punëtorët, duke mos pasur mundësi që të sigurojnë të ardhura normale me punë në Shqipëri, do të shkojnë të sigurojnë këto të ardhura në emigrim, kryesisht në punë të vështirë dhe të ndershme, e me raste, me krim dhe drogë.
Zgjidhja për këtë problem nuk konsiston te negociatat për të rritur rrogat me punëdhënës që llogarisin se sa mall shesin e sa të ardhura kanë. Zgjidhja fillon me sekuestrimin e parave të krimit./ BIRN
Të fundit



Sulmohet me armë policia e Kosovës, vritet një efektiv dhe plagoset një tjetër
24 Shtator 2023, 08:27

Vranësira dhe reshje shiu, parashikimi i motit
24 Shtator 2023, 08:14
Kukësi voton sot për kryebashkiakun e ri, në garë ‘BF’ dhe PS
24 Shtator 2023, 08:05
Posta e mëngjesit/ Me 2 rreshta: Çfarë pati rëndësi dje në Shqipëri
24 Shtator 2023, 07:53
Pendarovski: Diplomatët rusë spiunonin, dëbimi ishte i pashmangshëm
23 Shtator 2023, 21:45
Zgjerohet vatra e zjarrit në Patos, flakët përfshijnë nënstacionin elektrik
23 Shtator 2023, 21:22

Zbardhet shkresa e Gjinushit, shkarkon drejtorët e instituteve albanologjike
23 Shtator 2023, 20:42

"Digjet" Fieri, 11 vatra aktive, problematike situata në pyllin e Darëzezës
23 Shtator 2023, 20:04
Akuza për ryshfet, senatori amerikan dorëhiqet përkohësisht nga detyra
23 Shtator 2023, 19:31
Shtyhet derbi i kryeqytetit, ja kur do të luhet
23 Shtator 2023, 19:11
‘New York Times’: McGonigal krijoi një hetim nga FBI për një rival të Edi Ramës
23 Shtator 2023, 18:46

McGonigal pranon fajin, Lela: Dëmi politik ka ndodhur, supet e Amerikës i janë kthyer Ramës
23 Shtator 2023, 17:57
Bosi i mafias Matteo Messina Denaro në “koma të pakthyeshme”
23 Shtator 2023, 17:29

Papa Françesku: Emigrantët nuk e pushtojnë Evropën
23 Shtator 2023, 16:49
Dhunoi 55-vjeçarin në rrugë, arrestohet autori në Lezhë
23 Shtator 2023, 16:35
Aksidentohet rëndë 15-vjeçari në Bulqizë, niset me urgjencë drejt Traumës
23 Shtator 2023, 16:27
Berisha: Rama u mbajt 90 minuta në aeroportin e New York-ut dhe doli i nxirë sterrë
23 Shtator 2023, 16:21

Tentoi të kthehej në Rusi, arrestohet ish-komandanti i Wagnerit
23 Shtator 2023, 15:50


Kë fajësoi dhe kë shfajësoi dje, fajtori McGonigal?!
23 Shtator 2023, 15:27
Ky është shqiptari që dhunoi barbarisht bashkëshorten në Greqi
23 Shtator 2023, 15:19

PD: Bashkia e Tiranës hajdute e taksave të qytetarëve, vjedh 170 milionë lekë me fidanët
23 Shtator 2023, 14:50
Sherr me thika në Kukës, plagoset i riu
23 Shtator 2023, 14:38
McGonigal pranoi fajësinë, Bardhi: Drejtësia shqiptare urgjent të jap një përgjigje
23 Shtator 2023, 14:21
Meta: McGonigal provoi përgjegjësitë penale që rëndojnë mbi Ramën
23 Shtator 2023, 14:07
Paloka ironizon "lehtësimin" e Bashës për McGonigal: Padit Ramën për 700 mijë USD e lobimit
23 Shtator 2023, 13:57

Shtyhet derbi Partizani-Tirana
23 Shtator 2023, 13:31

Studimi i ri: “COVID-i i zgjatur” mund të shkaktojë anomali në organet kryesore
23 Shtator 2023, 13:11




"Takimi i fundit"/ Arrestohet ish-drejtori i burgut të Lushnjes
23 Shtator 2023, 11:50

Plagoset një person me thikë në Vlorë
23 Shtator 2023, 11:28

Plagosi efektivin e "Shqiponjave", burg për Klered Bozhanajn
23 Shtator 2023, 11:19
Bllokohet furgoni me 250 mijë Euro në Portin e Durrësit, pranga 58-vjeçarit
23 Shtator 2023, 11:04
McGonigal pranoni fajin, Boçi: Laku sa vjen e po ngushtohet për Ramën
23 Shtator 2023, 10:37

Rita Ora përshkruan Dua Lipën me një fjalë: E bukur
23 Shtator 2023, 10:25


30 shqiptarë garojnë në zgjedhjet e tetorit në Zvicër
23 Shtator 2023, 09:27

Celibashi: KQZ ka mbaruar punë me Himarën, Fredi Beleri është kryetari i zgjedhur
23 Shtator 2023, 08:40


Njihuni me këmbimin valutor, 23 shtator 2023
23 Shtator 2023, 07:47

Rikthehen reshjet, si parashikohet moti në fundjavë
23 Shtator 2023, 07:25
Posta e mëngjesit/ Me 2 rreshta: Çfarë pati rëndësi dje në Shqipëri
23 Shtator 2023, 07:03


McGonigal pranon fajin për dosjen shqiptare, pse është lajm i keq për qeverinë Rama
22 Shtator 2023, 22:17

Teknologjia në zgjedhje, Kume: 14 maji tregoi se procesi dështoi
22 Shtator 2023, 21:43
Salianji: Tani ka rënë TIMS në Rinas, të hetohet në të gjitha institucionet
22 Shtator 2023, 21:20

Bushati: Rama përdori McGonigalin e korruptuar për nevojat e tij politike vendore
22 Shtator 2023, 20:34
Ndërron jetë në moshën 98-vjeçare, ish-presidenti i Italisë, Giorgio Napolitano
22 Shtator 2023, 20:16
Pse i kaloi në heshtje tre ligjet e shumëdiskutuara të qeverisë? Begaj: Kisha dilema
22 Shtator 2023, 20:08
Presidenti i Zululandit vizition New York-un me gruan dhe parukieren
22 Shtator 2023, 19:50

U përplas nga makina në qendër të Korçës, ndërron jetë pas disa orësh i moshuari
22 Shtator 2023, 19:22
Video/ “Do shkoni te varrezat çame”? Begaj e ngatërron me Finiqin
22 Shtator 2023, 19:09
Çështja “Beleri”, Presidenti Begaj përgjigjet me fjalët e Ramës
22 Shtator 2023, 18:43
Pasi zgjati mandatin në krye të Akademisë së Shkencave, Gjinushi kërkon më shumë fonde
22 Shtator 2023, 18:24
Pellgje me ujë dhe baltë, Durrësi përtej propagandës
22 Shtator 2023, 17:57
Nga Parlamenti te Porti i Durrësit dhe dy banka, Shqipëria sërish pre e sulmeve kibernetike
22 Shtator 2023, 17:50
2010-2023, pesha e shpenzimeve për paga në totalin e buxhetit erdhi në rënie
22 Shtator 2023, 17:42
Shoferja me ‘Benz" përplas biçikletën, plagoset një person në Korçë
22 Shtator 2023, 17:24
Përfshihet nga zjarri ish-fabrika e qelqit në Kavajë, rrezikohen edhe disa banesa
22 Shtator 2023, 17:20

Vasili reagon për deklaratat e Vuçiç në OKB për Kosovën: Rama s’guxon të flasë
22 Shtator 2023, 16:57
U kapën duke kultivuar kanabis, dënohen me burg 2 shqiptarët në Angli
22 Shtator 2023, 16:40


“Ndjesë, por mbeta në trafik”, po për ambulancat a ka ndonjë justifikim?!
22 Shtator 2023, 16:11
Ndërhyrjet në TIMS, PD kërkesë për ngritjen e komsionit hetimor, firmosin 45 deputetë
22 Shtator 2023, 15:38
9 hapat që duhet të ndjekin kuksianët që do të votojnë për kryebashkiakun e ri
22 Shtator 2023, 15:25
Mjeku: Tullumbacja me oksid azoti mund të sjellë edhe paralizë nervore
22 Shtator 2023, 15:02


Xhixho: Nëse maxhoranca e ka luftën me drogën, të tërheqë urgjentisht ligjin për kanabisin
22 Shtator 2023, 14:24
E tërhoqi ekskavatori zvarrë, humb jetën i riu shqiptar në Greqi
22 Shtator 2023, 14:04
Parashikimi i "Fitch Ratings": Shqipëria mund të pranohet në BE në vitin 2032
22 Shtator 2023, 13:52