
Flash News
Paratë e drogës si faktor i mosrritjes së pagave, prodhimi “konkurrohet” nga trafikantët shqiptarë
Në vitin 2016, një fabrikë veshjesh apo këpucësh në Shqipëri, e cila shet për eksport, i bënte llogaritë me kursin e këmbimit 1 euro = 140 lekë. Në mënyrë tipike, nëse një fabrikë prodhon këpucë, fitimi i saj bruto është rreth 2 euro për palë. Këto 2 euro, apo 280 lekë, shërbenin për të paguar rrogën e punonjësve, qiranë, sigurimet shoqërore, taksa të tjera apo fitimet e pronarit, që të gjitha këto shpenzime në lekë.
Gjashtë vjet më vonë, 1 euro kushton 113 lekë, 24% më lirë se sa atëherë. Në mënyrë që fabrika e veshjeve apo këpucëve të paguajë të njëjtat rroga si atëherë, asaj i duhet të rrisë të ardhurat nga shitja e punës së vet me 24%. Kjo, vetëm për të mbuluar humbjet nga forcimi i lekut në kursin e këmbimit. Por nëse fabrika do të duhet të rrisë pagat, atëherë ose eficienca e saj në punë duhet të rritet më shumë se sa 24%, ose çmimi i shitjes duhet të rritet me norma të jashtëzakonshme.
Gjatë kësaj periudhe kostot e tjera të të bërit biznes janë rritur. Taksat që qeveria kërkon nga të punësuarit, dhe që në mënyrë të rrejshme i parashtron si “pagë minimale”, janë rritur. Kostot e transportit dhe të karburantit janë rritur si pasojë e taksave të qeverisë “Rama”. Dhe kostoja e jetesës së punonjësve, fjala vjen, fatura e tyre e energjisë elektrike apo e ujit, është rritur, gjë që kërkon të ardhura më të larta për të jetuar.
Por problemi më i madh nga të gjitha duket se është kursi i këmbimit.
Leku filloi të forcohej rreth vitit 2016, kohë që përkon ne valën e parë të kultivimit masiv të marijuanës, ndërsa nga viti 2018, Banka e Shqipërisë u detyrua të ndërhyjë në treg për të blerë euro me qëllim që të shmangë forcimin e mëtejshëm. Që nga ajo kohë, vendi është goditur nga një tërmet, është goditur nga pandemia e COVID-19 si dhe nga kriza e çmimeve të shkaktuar nga lufta e Rusisë në Ukrainë, tre tronditje këto të cilat normalisht do të kishin shkaktuar shqetësim serioz për stabilitetin makroekonomik të vendit.
Me pak fjalë, kur vendi u godit nga tërmeti i 26 nëntorit 2019, logjika ta do që shpenzimet e qeverisë në ndihmë të të goditurve do të sillte importe të larta dhe presion nënçmues kundrejt lekut në kursin e këmbimit valutor. E po kështu, ndërsa COVID-19 detyroi shqiptarët të zhysnin dorën thellë në kursimet e veta për të paguar kujdes mjekësor, ajo që logjikisht pritet është që leku të nënçmohet. Por as këto dhe as kriza e çmimeve të vitit 2022, me shpenzimin e qindramilionë eurove për import të energjisë elektrike apo për karburant, jo vetëm që nuk i dëmtuan shanset e lekut për sukses, por leku as nuk denjoi të bezdiset nga këto kriza. Në shkurt të vitit të kaluar, ndërsa tanket ruse po sulmonin Ukrainën, euro kushtonte 122 lekë. Deficiti tregtar i vendit arriti gjatë vitit 2022 në mbi 4.1 miliardë euro, me një rritje prej 280 milionë eurosh në krahasim me vitin 2021. E megjithatë, leku fitoi 8% të tjera dhe sot euro kushton 112 lekë.
Forcimi i lekut është një faktor madhor që po gërryen aftësinë e vendit për të prodhuar mallra dhe për të eksportuar mallra apo shërbime. Industria fason është shembulli më i dukshëm sepse është një ekonomi e varfër, ku luhatjet në kursin e këmbimit ndjehen më shumë. Por çdo gjë tjetër ecën në këtë drejtim. Qumështi pluhur i importit konkurron me çmim më të ulët qumështin e fermerit të vogël, pushimet që një shqiptar mund të kalojë në Greqi kushtojnë krahasimisht më lirë se sa më parë. Pushimet që një kosovar kalon në Shqipëri kushtojnë krahasimisht më shtrenjtë. Në çastin që kosovarëve u liberalizohen vizat, siç shpresohet të ndodhë së shpejti, i ashtuquajturi turizmi patriotik fillon të konkurrohet nga turizmi ekonomik. Distanca Prishtinë-Selanik është fare pak më e madhe se sa distanca Prishtinë-Durrës.
Natyrisht që forcimi i kursit të këmbimit është vetëm një nga problemet ekonomike të vendit. Korrupsioni është problemi tjetër madhor, i cili e bën të pamundur që vendi të ketë infrastrukturën e nevojshme bazë për zhvillim. Numri i qyteteve që kanë ujë të pijshëm dhe furnizim të rregullt numërohet me gishtat e njërës dorë. Rrugët prishen menjëherë sapo u hidhet një dorë asfalt elektoral. Vendi harxhon qindramilionë euro për rrugë që nuk përfundojnë kurrë. Në fund të fundit, rritja ekonomike është asgjë më shumë se sa një përmirësim gradual. Një rrugë e re sjell kursim në kosto, karburant, pjesë këmbimi, kohë. Por në rast se paratë e rrugës vidhen, atëherë nuk ka rritje ekonomike e nuk ka se si të ketë rritje pagash.
Sa i përket kursit të këmbimit, logjika ekonomike sugjeron se e kundërta duhej të kishte ndodhur. Një vend i varfër mban një tolerancë më të lartë ndaj inflacionit se sa një vend i pasur. P.sh., objektivi i Bankës Qendrore Evropiane për normën e inflacionit në Eurozonë është “pranë por poshtë 2%” në vit. Objektivi i Bankës së Shqipërisë është 3% në vit me luhatshmëri nga 2 deri në 4%. Këto janë themele të vendosura me supozimin që, përgjatë tre dekadave të ardhshme, ekonomia e Shqipërisë do të rritet për t’u afruar me mesataren e Bashkimit Evropian. Do të thotë që ekonomia shqiptare do të rritet me ritëm më të shpejtë rritjeje se sa ekonomia e BE-së dhe ritmi më i shpejtë i rritjes nënkupton nevojën për shkallë më të lartë inflacioni. Dhe kjo nënkupton një nënçmim gradual të lekut kundrejt euros, por jo forcim të tij.
Kjo gjë nuk ka ndodhur, së paku që nga viti 2016 e më pas, për shkakun e dukshëm se paratë e drogës janë sheshit dhe ato po forcojnë lekun dhe po vrasin prodhimin vendës. Është një fenomen i vjetër ky i njohur nëpër botë. Quhet sëmundja holandeze. Normalisht që pagat nuk mund të rriten për sa kohë prodhimi i veshjeve dhe këpucëve konkurrohet në mënyrë indirekte nga suksesi i trafikantëve shqiptarë të drogës në Mbretërinë e Bashkuar. Normalisht që punëtorët, duke mos pasur mundësi që të sigurojnë të ardhura normale me punë në Shqipëri, do të shkojnë të sigurojnë këto të ardhura në emigrim, kryesisht në punë të vështirë dhe të ndershme, e me raste, me krim dhe drogë.
Zgjidhja për këtë problem nuk konsiston te negociatat për të rritur rrogat me punëdhënës që llogarisin se sa mall shesin e sa të ardhura kanë. Zgjidhja fillon me sekuestrimin e parave të krimit./ BIRN
Të fundit


Martesa e Luizit ‘e bekuar’ nga Erion Veliaj ishte mashtrim (Dokumenti)
30 Maj 2023, 22:55
Tensionet në Kosovë, Stresi: Le të vinë k*rvat se gati na kanë
30 Maj 2023, 22:44
As vetë policia nuk e di arsyen e shoqërimit të Arvit Bushatit
30 Maj 2023, 22:39
Akuza e infermieres për ngacmim seksual çon pas hekurave 63-vjeçarin
30 Maj 2023, 22:39
Keisi “diss” për të, Kristi komenton këngën e re të këngëtares
30 Maj 2023, 22:25


Shoqërohet në polici Drejtori i Ujësjellësit në Shkodër
30 Maj 2023, 21:40
Manjani: Basha pengmarrës i vulës së PD, tani i shërben Ramës
30 Maj 2023, 21:34

Kurti në CNN: Nuk e dorëzoj republikën demokratike para një milicie fashiste
30 Maj 2023, 21:14

U arrestua për trafik droge, ish-anëtarja e PS kërkon lirinë në gjykatë
30 Maj 2023, 20:58
Sulmohen përsëri ushtarët e KFOR-it në Zveçan
30 Maj 2023, 20:50
Shqipëria në listën e 20 vendeve më të shtrenjta në botë për çmimin e naftës
30 Maj 2023, 20:43
PDK thirrje qeverisë së Kosovës për të ndryshuar qasjen
30 Maj 2023, 20:35


U shkarkua nga drejtimi i Policisë Lezhë, Vehbi Bushati merr detyrën e re
30 Maj 2023, 20:06
Shkoi për të peshkuar, gjendet i vdekur i moshuari në Kuçovë
30 Maj 2023, 19:49
Tensionet/ Kurti thotë se ka shtuar komunikimin me partnerët ndërkombëtar
30 Maj 2023, 19:41
KAS afat “Bashkë Fitojmë” deri të hënën për bashkinë Belsh: Sillni prova
30 Maj 2023, 19:27
Tensionet në veri, Shefi i NATO-s: 700 forca shtesë në Kosovë
30 Maj 2023, 19:12
Pesë turistë çekë humbin rrugën në zonën turistike në Pogradec
30 Maj 2023, 19:10



Haradinaj: Kurti po tenton të rrëzojë aleancat me ndërkombëtarët
30 Maj 2023, 18:40


Moti i paqëndrueshëm, reshje shiu deri më 10 qershor
30 Maj 2023, 18:27

Paraburgimi i Belerit/ KEDE bën thirrje për lirimin e tij
30 Maj 2023, 17:54

Probleme me shëndetin, Johnny Depp anulon koncertet me 'Hollywood Vampires'
30 Maj 2023, 17:30

Të shtënat me armë në Florida, nëntë persona të plagosur
30 Maj 2023, 17:16
Dojna Mema reagon për deklaratën e saj që shkaktoi shumë debat në rrjet
30 Maj 2023, 17:01
Tensionet në veri të Kosovës, Komandanti i KFOR bisedë me Begajn
30 Maj 2023, 17:00
Apeli i Borrell: Kosova të pezullojë operacionet policore në Veri
30 Maj 2023, 16:56
Vendoret/ KAS hap kutinë e votimit në Mallakastër, PDIU merr mandatin e dytë
30 Maj 2023, 16:45
Incidentet në Veri, vjen ndëshkimi i parë për Kosovën nga SHBA
30 Maj 2023, 16:41
Maestro për Oltën: Donte të ma bënte 8 me 2
30 Maj 2023, 16:29

Shtëpitë e përmbytura në Kuçovë, banorët apel shtetit
30 Maj 2023, 16:20
Merret vendimi, Juventus pranon dënimin dhe gjobën
30 Maj 2023, 16:09

Përfundon protesta e serbëve në Zubin Potok
30 Maj 2023, 16:00

Meta: Asnjë mbledhje e këshillave bashkiakë me dyert e mbyllura
30 Maj 2023, 15:48

YouTube ndryshon strategji lidhur me reklamat televizive
30 Maj 2023, 15:38
Kryebashkiaku socialist pas daljes nga SPAK: Ishte këndshëm
30 Maj 2023, 15:35
"Sirena e Vogël" arrin 117.5 milionë dollarë
30 Maj 2023, 15:07
WhatsApp sjell një tjetër ndryshim për përdoruesit
30 Maj 2023, 14:50


Konfirmohet zyrtarisht, modelet iPhone 16 Pro do të kenë ekrane më të mëdha
30 Maj 2023, 14:30
Rusia: Perëndimi të mos i fajësojë serbët për incidentet në Kosovë
30 Maj 2023, 14:10


Arsenali me armë në Tiranë, gjykata lë të lirë Fatjon Muratin
30 Maj 2023, 13:13
Zayn Malik rikthehet në mediat sociale për një arsye të veçantë
30 Maj 2023, 12:51

Opinion/ Në cilën dhomë të shtëpisë do ta vendosje një foto të Edi Ramës?
30 Maj 2023, 12:36


Njihej me pseudonimin "Daja": Dan Hutra Ishte spiun i Policisë së Shtetit
30 Maj 2023, 12:15
Në mesin e tensioneve në veri, BE kërkon takim Kurti-Vuçiç në Bratislavë
30 Maj 2023, 12:00


Kompania izraelite: Grupi terrorist Wagner është nisur drejt Kosovës
30 Maj 2023, 11:10



Tensionet në veri/ Vuçiç me ambasadorët e Quint-it, BE-së, Rusisë dhe Kinës
30 Maj 2023, 10:13
Kongresmeni amerikan: Pse hesht Blinken për provokimet e Serbisë?
30 Maj 2023, 09:53

Sulmet nga serbët, KFOR: U plagosën 30 ushtarë, palët të marrin përgjegjësi
30 Maj 2023, 09:19
Berisha zbardh detaje nga gjyqi me Antony Blinken: Po mbroj dinjitetin tim
30 Maj 2023, 09:06

Tensionet në veri, Borrell i kërkon Kosovën shtensionojë situatën
30 Maj 2023, 08:45



Dita nis me diell, pasditja sjell reshje shiu
30 Maj 2023, 07:58
Posta e mëngjesit/ Me 2 rreshta: Çfarë pati rëndësi dje në Shqipëri
30 Maj 2023, 07:47

“U takua me Ballën”, Tom Doshi: Komisionerët e Lul Bashës i ka gjetur PS-ja
29 Maj 2023, 22:44

Tensionet në Kosovë, Alizoti: Aty ka interes botëror jo thjesht lokal
29 Maj 2023, 22:20
Dhuna në Veri, Rama: Kosova po lëndohet në sytë e aleatëve!
29 Maj 2023, 22:00

Baton Haxhia: Ushtarët e KFOR sot parandaluan një kasaphanë
29 Maj 2023, 21:37
Këlliçi: Bashkim në PD, por me Berishën kryetar
29 Maj 2023, 21:25

Tensionet/ Vuçiç: Kurti dëshiron të shkaktojë kolaps në rajon
29 Maj 2023, 21:03
