Farewell, Pope Francis

By Jerina Zaloshnja, Rakipi — Reporting from the Vatican

In 1967, a Catholic priest in Tirana, whose name I never learned, came quietly to our home to baptize me. He was only two years old, born to Bektashi parents on my father's side and Muslim on my mother's side, who, despite the risk, did not deny Aunt Ana's (the Italian lady from Barletta, Italy, who helped raise me) wish that their daughter be baptized in the Catholic faith. It was a time of deep fear, just before the communist regime, following the model of China's Cultural Revolution, banned religion, destroyed churches, and attempted to wipe out the faith itself.

A few months before that darkness descended, I became a Catholic child, thanks to a gentle priest and my unforgettable father, Mrs. Ana Sopoti. She taught me how to pray at night before going to bed, how to make the sign of the cross and thank God silently at the table, at Sunday lunches. Without delay, with all the time in the world and unperturbed by my mother's complaints that he was taking too much care of me and had "depended" on others, my father from Bari, "my salvation", would take me by the hand on some magical imaginary journeys, to the Vatican Square, to San Pietro where I would wave my little hands to greet the Pope. Say "Ciao Papa" my honey-face instructed me. Ciao! I imitated him. These were my first meetings with the Pope. Who exactly this Pope was, I do not know.

Years later, when I finally set foot in the real Vatican, in 2003, with painful memories in my heart of my father who, after meeting thousands of times in silence and clandestinely with the Pope from communist Tirana, finally embraced God himself in Italy, everything seemed strangely familiar to me, as if I had already walked there hundreds of times.

Today, however, I am here no longer as that little girl, but as a journalist. I report, not dream. I report on the final farewell of Pope Francis, whose warm, gentle smile I have seen every Sunday for the past ten years.

Today is a solemn day. Thousands of pilgrims, heads of state, and ordinary people have gathered to bow their heads before the Pope for the last time.

A Special Connection to Albania

In Albania, Pope Francis holds a special place in history. His visit on September 21, 2014, his first trip to Europe as Pope, was a powerful testimony of hope and interfaith harmony.

The streets of Tirana that day were filled with hundreds of thousands of Albanians, Christians and Muslims together, waving flags, smiling and crying with joy.

Standing proudly in Mother Teresa Square, Pope Francis exclaimed: "Mother Teresa is a great daughter of these lands. Peace in your homes!"

Ai pa tek ne diçka të rrallë dhe të çmuar: aftësinë për të jetuar në paqe midis besimeve, për të ndërtuar një mozaik bashkëjetese.

"Shqiponja në flamurin tuaj le të mbajë gjithmonë shpresën tek Zoti, i cili nuk zhgënjen kurrë dhe qëndron pranë jush në kohë të vështira," na tha ai.

Në një moment të paharrueshëm, Papa Françesku përqafoi të mbijetuarit e përndjekjes komuniste (duke përfshirë At Ernest Simoni Troshanin, i cili kishte duruar 18 vite të tmerrshme burgimi).

I prekur thellë nga historia e At Troshanit, Papa më vonë do ta emëronte atë kardinali i parë shqiptar në histori, duke nderuar një jetë të jetuar me një besim të pathyeshëm.

Edhe sot, duke qëndruar mes të pikëlluarve, i dëgjoj jehonat e fjalëve të Papa Françeskut nga Tirana:
"Askush nuk duhet të mendojë se mund ta përdorë Zotin si mburojë për të planifikuar dhe kryer akte dhune."
Mesazhi i tij tingëllon më i nevojshëm se kurrë.

Një Lamtumirë për Botën

Këtu në Vatikan, zemra e botës katolike rreh sot më ngadalë. Rreth Bazilikës së Shën Pjetrit, lumenj dhimbjeje dhe mirënjohjeje rrjedhin krah për krah.

Udhëheqës botërorë, figura fetare, njerëz të zakonshëm. Kanë ardhur jo vetëm nga detyrimi, por nga dashuria për një Papë që e bëri botën të dukej më e vogël, më e butë, më njerëzore.

Mesha e funeralit, e drejtuar nga Kardinali Giovanni Battista Re, ishte e mbushur me traditë, por njëkohësisht e hapur dhe gjithëpërfshirëse, siç ishte gjithmonë shpirti i Papa Françeskut.

"Po vajtojmë një bari që shërbeu njerëzimin me guxim dhe dhembshuri," deklaroi Kardinali, zëri i tij përshkonte detin e heshtur të fytyrave.

Ndër të pranishmit ishin Presidenti amerikan Donald Trump, Presidenti italian Sergio Mattarella, Presidenti francez Emmanuel Macron, Kancelari gjerman Olaf Scholz dhe nga Shqipëria jonë e vogël, Presidenti Bajram Begaj, i qëndruar solemnisht përkrah Kardinalit Ernest Simoni Troshani.

Lotët e Kardinal Troshanit flisnin më shumë se fjalët. Ai e dinte çfarë do të thotë të mbijetosh, kur të tjerët përpiqeshin të shuanin fenë.

"Papa Françesku nuk ishte thjesht një udhëheqës," tha ai, me zë të dridhur, "ishte miku ynë. Fjalët e tij të paqes në Tiranë do të jetojnë përjetë në ne."

Në funeral ishin të pranishëm edhe udhëheqës fetarë nga të gjitha besimet; imamë myslimanë, rabinë hebrenj, patrikë ortodoksë, pastorë protestantë, që qëndronin krah për krah.
Ishte bota për të cilën kishte ëndërruar Papa Françesku.

Për ne shqiptarët, një moment i veçantë ndodhi kur të rinjtë nga Tirana, Shkodra dhe Durrësi vendosën një kurorë me fjongo kuq e zi pranë arkivolit të Papës.
Një akt i thjeshtë falënderimi nga një popull që ishte parë, dashur dhe bekuar.

I will never forget the voice of Cardinal Pietro Parolin resounding in the square:
"May the eagle on your flag always keep hope in God."

A Spirit that never dies

When the ceremony ended, a deep silence fell over St. Peter's Square. Slowly, thousands of people left, leaving Pope Francis to rest in a private ceremony in the Basilica of Santa Maria Maggiore.

But somehow his spirit did not leave, it remained unburied.
It seems as if it remained lost in smiles, in prayers, in dreams of bridges built instead of walls.

Today, as I leave St. Peter's Basilica, one thing is clear:
For Albanians, for Catholics, for the entire world, Pope Francis will always remain the Pope who smiled at us.
The Pope who believed that goodness is stronger than hatred.
The Pope who left us not just a memory but a way forward.

Something else is clear to me. There were two women from my family who accompanied our beloved Pope with love and sorrow in their hearts to St. Peter's Square. On one side, I raised both hands and shouted as loud as I could, at the top of my voice, "Ciao Papa!"

From the other side of the sky, my father. Through all this sun, through that beyond, I can make out her hands, twisted by rheumatism, but very, very alive. It's exactly her! How hard those hands waved, my Ana! How hard, how much she welcomed our Pope!

"With all this love in the company, the Pope will not die," two believers shout in the square, next to me.

  "But my father didn't die either, he's just a little old," I added.