At the beginning of the tourist season, "Durres Antik" has been locked

Foreign tourists who have arrived in Durrës during the last few weeks have not been able to visit the Archaeological and Ethnographic Museums.

The former is undergoing restoration with EU funding, while there is still no project for the ethnographic museum that was severely damaged by the 2019 earthquake.

“There are only two museums in the city and I couldn't see them, as I learned they are closed for a period of time,” said Chantelle, a French tourist who arrived by cruise and preferred to walk around Durrës without the help of a guide.

The number of foreign tourists in the coastal city since the beginning of this year has been increasing, but some of the cultural heritage objects are closed for various reasons, while the relevant notice on the Internet is almost absent.

"I tried to see the Venetian Torra as well," Chantele told BIRN, adding that in this case she failed to understand the reason for being surrounded and locked with a padlock.

"The monument had been restored for several months, but as I was told, it had not yet been completed with some computer equipment that will serve to inform foreign or local visitors," added the foreign tourist.

Durrës has a 3-thousand-year history, and from Vlora to Trieste, it remains the oldest surviving city on the eastern side of the Adriatic Sea. This has increased the interest of foreigners in the museums and monuments discovered, mainly in the second half of the last century. But the infrastructure that should enable visits and getting to know the city is missing, and tourist guides say that this makes access to the city difficult.

"Durres is not missing in all the tourist tours we offer to tourists," said Marjana Kurti, a guide in one of the capital's agencies. But Marjana remains quite critical of the situation of the archaeological objects, as well as the difficulties of moving buses in the coastal city. "Cultural heritage monuments are located in the central part of Durrës, and vehicle parking turns into a nightmare for drivers," added Kurti.

‘Monumentet nuk dimë t’i tregojmë’

Ndërsa muzeu arkeologjik nuk funksionon, Amfiteatri mbetet objekti i vetëm që vizitohet kundrejt pagesës. Aktualisht, numri mesatar i vizitorëve çdo ditë arrin në disa dhjetëra vetë, vendas dhe të huaj. Por në monument mungon qoftë edhe një pikë higjienike.

“Turistë të të gjitha moshave mbërrijnë çdo ditë në muze dhe ata mund të kenë nevojë për një tualet,” tha për BIRN Jani Koçillari, i cili ka përfunduar studimet për histori dhe arkeologji në universitetin e Bolonjës.

Ai shton se në qendër të qytetit ndodhen edhe Forumi rrethor dhe Termat romake, të cilat hapen vetëm pas kërkesave nga grupet e vizitorëve.

“Këto monumente pranë njëri tjetrit i përkasin periudhave të ndryshme të historisë së qytetit,” tha Koçillari, sipas të cilit mirëmbajtja e sistemit të ndriçimit për Termat dhe ajo e shkallareve për vizitorët në Forum duhet të jetë gjithëvjetore.

“Numri i objekteve arkeologjike të zbuluara në Durrës është i madh, por ne ende nuk dimë t’i tregojmë ato,” u shpreh Koçillari.

Sipas tij, në listën e objekteve të vizitueshme në Durrës duhet të futen edhe Vila mbi kodër dhe godina e Bankës Kombëtare Tregtare, e cila u restaurua vitin e kaluar. E po kështu edhe xhamia Fatih, që ndodhet pranë mureve mesjetare.

Mikpritja për turistët e interesuar për historinë duhet të dëshmohet që në pikat kufitare të  mbërritjes në vendin tonë.

Koçillari tha se guidat përmes fletëpalosjeve nisin që në aeroportin “Nënë Tereza” dhe në sheshin e trageteve në Durrës.

Mozaikët që ndodhen kryesisht në lagjen 11 të qytetit nuk mund të vizitohen dot, për shkak të kushteve të rënduara në të cilat ndodhen.

Mozaiku  i Meandrit ka marrë statusin e Monumentit të kulturës, por ujërat nëntokësore dhe ato të kanalizimeve në themelet e pallatit mbi të e bëjnë të pamundur vizitën e turistëve.

Ndërsa mozaiku i njohur si “Rozeta me petale” pastrohet rrallë nga banorët e pallatit nën të cilin ndodhet. Mozaiku i Orfeut, sipas Koçillarit ka patur një fat më të keq.

Banesa në dyshemenë e së cilës u  zbulua  disa dekada në parë, nuk është shpronësuar dot për ta nxjerrë plotësisht në dritë objektin.

Muzetë janë mbyllur

Muzeu arkeologjik i Durrësit i ka mbyllur dyert për vizitorët në tetor të vitit të kaluar, dhe restaurimi i tij me financim nga BE duket se do të zgjasë më shumë se sa parashikimi.

Ndryshimi nga projekti fillestar për ndërtimin e objekteve ndihmëse ku do të sistemohen arkeologët, ka shkaktuar ndërprerjen e punimeve dhe përfundimi i restaurimit në të vetmin muze kombëtar të arkeologjisë do ta tejkalojë tetorin e parashikuar të këtij viti.

Ndërkohë tërmeti i 26 nëntorit 2019 dëmtoi rëndë Muzeun etnografik, për të cilin nuk ka ende një investim restaurimi.

Shtëpia me çardak e shekullit 19-të ku ishte vendosur edhe muzeu kushtuar aktorit me famë europiane, Aleksandër Moisi tashmë është zbrazur  prej vitesh nga  objektet e jetës së Moisiut, i cili kaloi në Durrës disa vite të fëmijërisë, si dhe nga elementet etnografike të jetës qytetare, që ishin ekspozuar në godinën dykatëshe prej guri.

Mundësia e rikthimit të objektit në normalitet është shumë e vogël, pasi prej disa vitesh shtëpia i është rikthyer pronarëve dhe bashkë me restaurimin e nevojshëm, zgjidhja si banesë-muze duhet të vijë nga një marrëveshje me shtetin.

“Vizitat në këto muze, apo dhe në Torrën veneciane e hamamin mesjetar aktualisht janë të pamundura,” tha Iliriana Kupe, e cila jep leksione të gjuhës italiane në një qendër të gjuhëve të huaja.

Iliriana tha për BIRN se prej disa kohësh ka organizuar ekskursione ditore në monumentet arkeologjike të qytetit.

“E bëj këtë, pasi nxënësit e mi kanë mangësi të dukshme në njohjen e historisë së Durrësit”, thotë ajo.

"Our group is joined by many Italian citizens who have chosen to live in Durrës" - said Kupe, adding that the conversations with archaeologists or historians have made the visits to the circular Forum or the ancient Amphitheater quite concrete.

Kupe has noticed that the growing community of Italian citizens living in Durrës has received this initiative very well and is very interested in knowing the history and monuments of the city where they live.

"But cultural heritage institutions should respond better to the interest of local and foreign tourists," concluded Iliriana Kupe. Reporter.al