May 11/ IFIMES Analysis: The last chance for Albania to become a 'normal state', how Rama-West is deceiving

The International Institute for Middle East and Balkan Studies (IFIMES), based in Ljubljana, Slovenia, regularly conducts analysis of events involving the Middle East, the Balkans, and global affairs. Ahead of the parliamentary elections scheduled for May 11, 2025, IFIMES has prepared an analysis of the current political landscape in the Republic of Albania.

From the in-depth analysis entitled "Parliamentary Elections in Albania 2025: The Last Chance for Albania to Become a 'Normal State'", she presents the most important and convincing fragments of this moment of historical importance for the Albanian state.

Full text:

On May 11, 2025, Albania will hold its eleventh parliamentary elections since the fall of Enver Hoxha's communist regime in 1991.

A total of 140 members of parliament will be elected in 12 multi-member constituencies, using an open-list proportional representation system. The national electoral threshold is set at 1% and seats will be allocated according to the D'Hondt method. For the first time, significant participation from the diaspora is expected.

Demographic changes have led to changes in the distribution of parliamentary seats between electoral zones. In the Tirana electoral zone, for example, 37 deputies will be elected; in Fier, 16; in Durres and Elbasan, 14 each; in Vlora, 12; in Shkodër, 11; in Korçë, 10; in Lezha and Berat, 7 each; in Dibër, 5; in Gjirokastër, 4; and in Kukës, only three representatives will be elected.

The Central Election Commission (CEC) has registered 53 political parties and 3 coalitions. To qualify for the vote, parties must be represented in the current parliament or submit 5,000 supporting signatures, while coalitions must hold parliamentary seats or secure 7,000 signatures.

In the upcoming parliamentary elections, two major political blocs will face off again: the Democratic Party - Alliance for a Greater Albania (ASHM), led by Sali Berisha (PD), and the bloc of current Prime Minister Edi Rama (PS), formed around the Socialist Party.

Several smaller political parties will also run in the elections, including the Euro-Atlantic Coalition, the Together Movement, the Opportunities Party, and the "Albania Becomes" Initiative. Some of these parties are considered satellite parties of Edi Rama.

Despite Prime Minister Edi Rama’s (SP) self-congratulatory rhetoric about his administration’s supposed achievements, Albania remains one of the least developed countries in Europe. After the fall of Enver Hoxha’s rigid communist regime in 1991, it was widely expected that the country’s retrograde forces would be consigned to history forever.

Megjithatë, që kur erdhi në pushtet në vitin 2013, Partia Socialiste (PS) e Edi Ramës - pasardhësja e ish-Partisë Komuniste të Shqipërisë - ka arritur të krijojë një regjim hibrid që kombinon elementë të sundimit të Slobodan Millosheviqit dhe Enver Hoxhës.

Negociatat me BE-në dhe rritja e krimit dhe korrupsionit
Edhe pse Shqipërisë iu dha statusi i kandidatit për në BE në shtator 2014, negociatat e pranimit filluan vetëm në fund të vitit 2022. Detyrat kryesore që vendi pritet të adresojë përfshijnë reformën gjyqësore, luftimin e krimit (veçanërisht trafikimin e drogës dhe qenieve njerëzore) dhe korrupsionin, sigurimin e pavarësisë së medias, depolitizimin e institucioneve, përmirësimin e efikasitetit dhe nxitjen e një dialogu më dinamik midis qeverisë dhe opozitës - të gjitha me qëllim që procesi i reformës të bëhet më gjithëpërfshirës dhe me ritëm më të shpejtë.

Presioni politik, frikësimi, korrupsioni i përhapur dhe burimet e kufizuara vazhdojnë të pengojnë gjyqësorin të funksionojë plotësisht, në mënyrë të pavarur dhe efektive. Korrupsioni përshkon të gjithë sektorët dhe nivelet e qeverisjes, duke përfshirë prokurimin publik dhe partneritetet publik-private.

Negociatat e pranimit në BE nuk janë aspak afër asaj që regjimi i Edi Ramës dhe disa zyrtarë të BE-së po përpiqen të paraqesin.

Vlerësimet sugjerojnë se të ardhurat nga tregtia e narkotikëve tejkalojnë madhësinë e buxhetit kombëtar të Shqipërisë - duke e bërë trafikimin e drogës sektorin e vetëm vërtet "në rrugën evropiane". Shkalla e krimit dhe korrupsionit në Shqipëri mund të krahasohet me atë që rrethon Milorad Dodik (SNSD), i cili, së bashku me rrethin e tij oligarkik, besohet se zotëron asete me vlerë tre miliardë euro vetëm në Slloveni - ekuivalente me buxhetin vjetor të një shteti të vogël.

Edi Rama po përpiqet të krijojë përshtypjen se të gjithë të tjerët në Shqipëri janë kriminelë përveç tij, duke drejtuar gishtin nga rivalët e tij politikë, veçanërisht udhëheqësit e opozitës Sali Berisha (PD) dhe Ilir Meta (PL).

Edi Rama po mashtron Perëndimin
Partia Socialiste nuk ka arritur kurrë të bëhet një parti moderne evropiane e krahut të majtë, as në aspektin e programit dhe as të ideologjisë. Katër prioritetet e saj të deklaruara - rimëkëmbja ekonomike, ripërtëritja sociale, rivendosja e demokracisë dhe integrimi evropian - kanë mbetur të paplotësuara. Vala fillestare e optimizmit u zhduk shpejt dhe Edi Rama erdhi për të simbolizuar "kanabizimin e Shqipërisë" dhe lulëzimin e krimit të organizuar dhe tregtisë së narkotikëve.

Presioni i panevojshëm dhe heshtja e medias mbeten konstante në Shqipëri. Regjimi i Edi Ramës ka promovuar partneritete publiko-private me struktura kriminale si një variant modern i modelit autoritar të plaçkitjes, të gjitha duke u zhvilluar para syve të qytetarëve shqiptarë.

Rrënjët e situatës aktuale qëndrojnë në bashkëpunimin personal dhe të drejtpërdrejtë midis Partisë Socialiste (PS) dhe rrjeteve të krimit të organizuar. Emërimi i individëve me precedentë të rëndë kriminalë në pozicione në parlamentin kombëtar dhe qeverisjen vendore ka çuar në një rritje të aktivitetit të rrjetit kriminal, veçanërisht në prodhimin dhe trafikimin e narkotikëve. Bashkëpunimi i drejtpërdrejtë midis autoriteteve ekzekutive të Shqipërisë dhe rrjeteve të krimit të organizuar, së bashku me vetëkënaqësinë gjyqësore, ka mundësuar blerjen e votave të financuara përmes mjeteve kriminale dhe të ardhurave të paligjshme nga droga.

Rama është bërë një autokrat total i cili de facto mban kontroll absolut mbi të gjitha segmentet e shtetit dhe shoqërisë. Pyetja qendrore është se kush në Perëndim po e mundëson sundimin e tij dhe nëse zyrtarët e huaj - veçanërisht nga BE - janë bashkëpunëtorë në oktapodin e korrupsionit që ai ka krijuar. Si një njeri i fortë i korruptuar, Edi Rama vazhdon të mashtrojë Perëndimin.

Ai ka bërë çmos për të fituar favorin e Presidentit të SHBA-së, Donald Trump, dhe për të siguruar akses të drejtpërdrejtë tek ai, ndërkohë që ka ruajtur lidhje të ngushta dhe të mirë-vendosura me kundërshtarët më të ashpër të Trump në Uashington. Përpjekjet e tij për të organizuar një takim apo edhe një darkë me Donald Trump Jr. në fund të fundit rezultuan të pasuksesshme.

A mund të përmbyset regjimi i Edi Ramës?

Partia Demokratike, nën Sali Berishën, luajti një rol vendimtar në rrëzimin e regjimit të Enver Hoxhës. Por a mund të ekzistojë vërtet Shqipëria pa një regjim dhe të bëhet një shtet normal demokratik i ndërtuar mbi standardet më të larta demokratike, ekonomikisht i begatë dhe që ofron një perspektivë të fortë për të ardhmen?

Partia Demokratike dhe Sali Berisha, në aleancë me partitë e tjera të opozitës dhe më e rëndësishmja me mbështetjen e votuesve dhe popullit shqiptar, kanë potencialin për të rrëzuar së bashku regjimin e Edi Ramës në zgjedhjet e ardhshme parlamentare, duke supozuar se këto zgjedhje janë të lira, të drejta dhe transparente. Sundimi i Ramës kombinon elementë të regjimeve të Slobodan Millosheviqit dhe Enver Hoxhës. Si një veteran i politikës shqiptare, Sali Berisha (PD) është plotësisht i vetëdijshëm për peshën dhe përgjegjësinë historike që mban, pasi tani është i ngarkuar me rrëzimin e një regjimi për herë të dytë - pasi dikur rrëzoi Enver Hoxhën dhe tani përballet me Edi Ramën. Rënia e regjimit të Ramës do të ofronte një mundësi të re dhe një shpresë të ripërtërirë për Shqipërinë, duke shënuar fillimin e një kapitulli të ri në zhvillimin socio-ekonomik dhe politik të vendit.

Sundimi relativisht i dobët i ligjit në Shqipëri mbetet pengesa kryesore për kontrollin efektiv mbi trafikun e drogës. Çdo reformë kuptimplote e drejtësisë penale duhet të përfshijë shkarkimin e gjyqtarëve dhe prokurorëve me lidhje me krimin e organizuar dhe pasuri të konsiderueshme personale të pashpjegueshme.

Struktura Speciale Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar (SPAK), e përbërë nga Zyra e Prokurorisë Speciale dhe Byroja Kombëtare e Hetimit, mbetet dukshëm e pakët në burime, me pjesë të stafit të saj të "infektuara" nga ndikimi politik dhe kriminal.

Shansi i fundit për Shqipërinë për t'u bërë një "shtet normal"
Situata në Shqipëri është thellësisht shqetësuese. Qytetarët janë gjithnjë e më të frustruar nga problemet e vazhdueshme, duke përfshirë korrupsionin dhe klientelizmin, një sundim të dobët të ligjit, emigrimin e vazhdueshëm dhe ikjen e trurit, reformat gjyqësore të bllokuara dhe ritmin e ngadaltë të integrimit në BE.

Nëse Shqipëria do të bëhet një "shtet vërtet normal", ajo duhet të krijojë një demokraci funksionale me institucione të pavarura, një administratë publike transparente dhe efektive, trajtim të barabartë para ligjit dhe një shoqëri në të cilën qytetarët kanë besim në zgjedhje dhe institucione shtetërore. Zhvillimi ekonomik duhet gjithashtu të përshpejtohet në mënyrë që të frenohet emigrimi masiv.

Analistët politikë argumentojnë se vitet e para të Partisë Socialiste dhe lidershipit të Edi Ramës u shënuan nga premtimet për reforma të thella dhe krijimin e një “shteti normal”. Megjithatë, shpejt u bë e qartë se Shqipëria po shndërrohej gjithnjë e më shumë në një narko-shtet, duke vepruar më shumë si një kartel droge - një që, në këmbim, merrte lëvdata nga Brukseli, me sa duket i nxitur nga flukse financiare të dyshimta.

Deklaratat publike nga disa zyrtarë evropianë në lidhje me progresin e Shqipërisë në rrugën e BE-së duhet të shihen me skepticizëm të konsiderueshëm, duke pasur parasysh ekspozimin e lartë ndaj rreziqeve të korrupsionit. Arrestimet e udhëheqësve të opozitës Sali Berisha dhe Ilir Meta, në shkelje të qartë të ligjit dhe kushtetutës, kanë ekspozuar si shtrirjen ashtu edhe kufijtë e versionit të demokracisë së Ramës. Për këtë arsye, zgjedhjet e ardhshme parlamentare mund të jenë mundësia e fundit për votuesit, me një stilolaps në dorë, për të zgjedhur një opsion politik që do të sigurojë që Shqipëria të funksionojë si një “shtet normal” dhe të arrijë prosperitet - një të lirë nga persekutimi selektiv politik dhe drejtësia e anshme, dhe të përkushtuar për shpërbërjen e karteleve të drogës që shërbejnë si leva kryesore të pushtetit të Ramës dhe nxitësit kryesorë të aktivitetit kriminal dhe korruptiv.

Një informacion shtesë mbi qeverisjen e Edi Ramës vjen nga dëshmitë e disa prej ish-bashkëpunëtorëve të tij më të ngushtë, më i njohuri është ish-zëvendëskryeministri i tij, Arben Ahmetaj, i cili shërbeu gjithashtu si Ministër i Ekonomisë, Ministër i Financave, Ministër i Rindërtimit pas tërmetit shkatërrues dhe Zëvendëskryeministër nga viti 2021 deri në vitin 2022.

He was one of the most influential members of the government until 2023, when he became a central figure in the so-called “incinerator affair” – a corruption scandal involving the misuse of public funds through concessions for waste incineration plants in Elbasan, Fier and Tirana. Ahmetaj was dismissed from office, fled Albania and sought political asylum in Switzerland. He now accuses Edi Rama of orchestrating the corruption schemes and claims that Rama personally asked him to change the law to enable the sale of public debt to one of his Israeli associates.

Erion Veliaj, a close political ally of Edi Rama, has served as Mayor of Tirana since 2015. Their relationship suffered a serious rift following Veliaj's arrest in February 2025 on charges of corruption and money laundering, including allegations of embezzlement of at least 1.1 million euros of public funds. The charges relate to waste incineration projects in Tirana. Veliaj is currently in detention in Durrës, awaiting trial.

The upcoming elections are widely seen as a “last chance”, serving as a critical test for democracy and institutional reform. Albania’s EU integration process has entered a delicate phase, with official Brussels now expecting tangible results rather than declarative statements. Albanians are increasingly tired of Edi Rama and the Socialist Party, and many have lost faith in the political elite, demanding meaningful changes in all areas of public life. Citizens are genuinely concerned that, without deep reforms, Albania could remain a “captured state” with no real prospects for the future.

The fight against corruption is no longer an impossible mission. Thanks to artificial intelligence (AI), it is now possible to analyze millions of documents, trace patterns, detect fake contracts and rigged tenders, uncover mafia connections and trace hidden money flows. AI does not forget, does not take bribes and does not lose track of those responsible for criminal and corrupt activities.

Public opinion polls in Albania do not always reflect the true mood of the electorate ahead of election day. Political parties often use poll data to shape their electoral strategies, conduct debates and analyses, and target their political opponents. Ultimately, the future of Albania lies in the hands of its voters.