What is the purpose of the military alliance between Croatia, Albania and Kosovo? Experts speak

Albania, Croatia and Kosovo signed a joint declaration on defence cooperation on 18 March in Tirana, which angered Serbian officials, who interpreted such a move as a threat to both the country's territorial integrity and regional stability. The document focuses on "strengthening the defence and security industry, increasing military interoperability through joint training and exercises, countering hybrid threats and strengthening strategic security and supporting Euro-Atlantic integration". It was also reported that the declaration "was open to other countries" and that Bulgaria was invited to join the initiative.

Speaking at the signing ceremony in Tirana, Albanian Defense Minister Pirro Vengu emphasized the importance of this cooperation in the face of ongoing security challenges.

" In a fragile security environment, we share a common assessment of threats. Our commitment to strengthening defense capabilities is stronger than ever ," Vengu said.

Similarly, Croatian Defense Minister Ivan Anušić said that “the goal is to strengthen the political and defense cooperation of our countries and to support Kosovo and Albania on their Euro-Atlantic path.”

" We are aware of the risks in Southeast Europe, especially in the context of Ukraine, and we have decided to strengthen our cooperation based on the experiences we have gained over the last 35 years of independence, but also as a member of NATO and the European Union ," Anusic underlined.

According to Kosovo's Minister of Defense, Ejup Maqedonci, the purpose of the memorandum "is not to threaten anyone, but to send a message to all those who dare to jeopardize security, peace and stability in the Western Balkans, as well as the security of our countries, that our three nations, which share common values ​​and interests, are united in confronting any danger that aims to destabilize the region."

On the other hand, Serbian Defense Minister Bratislav Gasic said that the signing of a trilateral memorandum by Croatia, Albania and "the so-called Kosovo" is "a provocative act that undermines efforts to strengthen regional security."

Also, the Serbian Ministry of Foreign Affairs sent "an urgent request" to the Foreign Ministries of Croatia and Albania for a detailed explanation regarding the signing of the trilateral memorandum.

“Duke ndërmarrë hapa që cenojnë stabilitetin rajonal, këto dy vende, së bashku me përfaqësuesin jolegjitim të institucioneve të përkohshme të vetëqeverisjes në Prishtinë, kanë iniciuar veprime që paraqesin rrezik serioz për paqen dhe sigurinë në rajon”, thuhet në komunikatë.

Në të njëjtën mënyrë, presidenti serb Aleksandar Vuçiç tha se memorandumi ishte një "shkelje e Marrëveshjes për Kontrollin Nën-Rajonal të Armëve" (nënshkruar nga BiH, Kroacia, Mali i Zi dhe Serbia në 1996).

Gjithashtu, mediat pro-qeveritare në Serbi raportojnë se Vuçiç dhe kryeministri hungarez Viktor Orbán tashmë kanë hyrë në “bisedime serioze për aleancën ushtarake mes dy vendeve”.

Ministria e Jashtme e Kosovës tha se reagimi i Serbisë ndaj memorandumit të mbrojtjes “jo vetëm që është agresiv dhe kërcënues, por paraqet edhe shkelje flagrante të marrëveshjes së Brukselit, që dëshmon qëllimin e keq dhe mosgatishmërinë e Serbisë për t'u angazhuar në një dialog të mirëfilltë”.

Branka Latinoviq: Deklarata ka për qëllim forcimin e lidhjeve ndërmjet Kosovës dhe NATO-s

Duke komentuar përgjigjen zyrtare të Beogradit ndaj deklaratës trepalëshe, Branka Latinoviç, një ish-ambasadore e Serbisë në OSBE dhe anëtare e Forumit për Marrëdhënie Ndërkombëtare të Lëvizjes Evropiane në Serbi, nënvizon se Deklarata e fundit dhe Marrëveshja për Kontrollin Nën-Rajonal të Armëve nuk mund të barazohen pasi ato janë “lloje të ndryshme dokumentesh”.

“Deklarata për forcimin e bashkëpunimit në mbrojtje, e nënshkruar në Tiranë, është një dokument politik, ndërsa Marrëveshja për Kontrollin Nën-Rajonal të Armëve, e miratuar në përputhje me detyrimet sipas nenit IV të Aneksit 1-B të Marrëveshjes së Paqes Dejton-Paris, është një dokument ligjërisht i detyrueshëm.

Eshte jë deklaratë synimesh dhe planesh, për çështjet e përcaktuara, në lidhje me detyrimet që do të trajtohen. kufijtë e dakorduar, i cili është i detyrueshëm për të gjitha palët”, sqaron Branka Latinoviç për EWB.

Latinoviq shton se “Shqipëria nuk e ka nënshkruar Marrëveshjen për kontrollin nënrajonal të armëve, kështu që nuk mund ta shkelë atë, ndërsa Kosova me Marrëveshje trajtohet si pjesë e territorit të Serbisë”.

“Kroacia nga ana tjetër është një nga nënshkruesit e Marrëveshjes për kontrollin nënrajonal të armëve dhe kontribuon në zbatimin e suksesshëm të saj duke përmbushur detyrimet e saj”, thekson ajo.

Megjithatë, Latinoviq vëren se Deklarata e fundit është shkelje e Rezolutës 1244, “e cila thotë se KFOR-i duhet të jetë e vetmja forcë ushtarake në territorin e Kosovës dhe Metohisë”.

Sipas Branka Latinoviq, pretendimet që vijnë nga Prishtina se “Serbia po shkel Marrëveshjen e Brukselit” me reagimin e ashpër ndaj Deklaratës janë të pabaza.

“Çështjet e sigurisë, që kanë të bëjnë me fushën ushtarake, nuk kanë qenë objekt i Marrëveshjes së Brukselit, përveç hyrjes së forcave të sigurisë së Kosovës në veri të Kosovës. Kjo çështje trajtohet me akt të veçantë, jo me Marrëveshjen e Brukselit”, shpjegon ajo.

Sipas mendimit të Latinoviqit, një tjetër element i rëndësishëm është mënyra se si u miratua Deklarata.

“Duke gjykuar nga reagimi i MPJ-së së Serbisë, Serbia nuk ka qenë në dijeni, gjë që tregon se besimi është shkelur, dhe besimi është i domosdoshëm për të arritur ndonjë përparim në rajon. Dhe nëse nuk ka dialog dhe besim reciprok, siguria në rajon bëhet e brishtë. Gjithashtu, nuk mund të mos vërej se Deklarata, në radhë të parë, synon forcimin e lidhjeve mes Kosovës dhe NATO-s.

Latinoviç nënvizon se Serbia nuk duhet të reagojë ndaj Deklaratës duke krijuar një aleancë të ngjashme ushtarake, por duke iniciuar një bashkëpunim mbarë-rajonal në fushat që kanë të bëjnë me ndihmën ushtarake, si dhe duke vazhduar zbatimin e Marrëveshjes për kontrollin nënrajonal të armëve.

Adelina Hasani: Kjo aleancë ushtarake synon si masë parandaluese ndaj çdo aktori që synon destabilizimin e rajonit

Nga ana tjetër, Adelina Hasani, hulumtuese në Qendrën Kosovare për Studime të Sigurisë, thotë për EWB se aleanca ushtarake e nënshkruar ndërmjet Kosovës, Shqipërisë dhe Kroacisë “duket të jetë një përgjigje ndaj pasigurive aktuale gjeopolitike të sigurisë, të nxitura nga ndryshimet e shpejta globale që mund të destabilizojnë rajonin, veçanërisht për shkak të ndikimit të Rusisë”.

“Ai synon të forcojë bashkëpunimin në zhvillimin e kapaciteteve të mbrojtjes dhe industrisë së mbrojtjes, të rrisë ndërveprueshmërinë përmes edukimit, trajnimit dhe ushtrimeve, të luftojë kërcënimet hibride dhe të forcojë qëndrueshmërinë strategjike. Gjithashtu ofron mbështetje të plotë për integrimin euroatlantik dhe përpjekjet e mbrojtjes rajonale”, thotë Adelina Hasani.

Hasani citon ministrin e Mbrojtjes së Kosovës, Ejup Maqedonci, i cili “thekson se kjo aleancë nuk synohet si kërcënim për askënd, përkundrazi, ajo u dërgon një mesazh atyre që mund të synojnë të destabilizojnë rajonin, duke demonstruar se këto vende qëndrojnë të bashkuara dhe janë të vendosura për të ruajtur stabilitetin”.

“Ndërkohë, Serbia e ka cilësuar këtë aleancë si një kërcënim rajonal dhe një sfidë për interesat e veta strategjike, një rrëfim që disa media me bazë në Rusi e kanë përforcuar, veçanërisht duke theksuar përfshirjen e Kosovës, duke qenë se Serbia nuk e njeh pavarësinë e Kosovës. Megjithatë, pretendimi se kjo aleancë paraqet kërcënim për Serbinë është i pabazuar, përkundrazi është i pabazuar pasi synon të parandalojë një veprim të synuar kundër rajonit. Për më tepër, pasi edhe Kroacia edhe Shqipëria janë anëtare të NATO-s, bashkëpunimi i tyre me Kosovën është në përputhje me standardet dhe marrëveshjet e NATO-s”, thekson Adelina Hasani.

Albert Rakipi: Deklarata është një udhërrëfyes për bashkëpunim politik, jo një provokim ushtarak

Sipas Albert Rakipit, kryetar i Institutit Shqiptar për Studime Ndërkombëtare me qendër në Tiranë, deklarata është "një hap strategjik i rëndësishëm drejt rritjes së bashkëpunimit rajonal, sigurisë dhe qëndrueshmërisë në Evropën Juglindore".

"Megjithëse nuk është një marrëveshje mbrojtëse formale ose ligjërisht e detyrueshme, ajo mbart peshë të konsiderueshme politike dhe simbolike. Ajo që pasqyron është një vizion i përbashkët midis tre vendeve për të bashkëpunuar në adresimin e sfidave të sigurisë rajonale dhe globale. Është e rëndësishme të theksohet se kjo deklaratë nuk krijon detyrime ligjore apo mekanizma zbatimi", as nuk përfshin kornizat kohore të detajuara të zbatimit të bashkëpunimin politik në të ardhmen", tha ai per EWB.

Rakipi shton se natyra e saj jo detyruese “nuk e pakëson rëndësinë e deklaratës”.

"Përkundrazi, ajo nënvizon një angazhim të përbashkët nga të tre vendet për të forcuar gatishmërinë ushtarake, modernizimin e mbrojtjes dhe koordinimin strategjik. Për sa i përket përmbajtjes, deklarata përshkruan fushat kyçe të bashkëpunimit që janë shumë të rëndësishme në mjedisin e sotëm të sigurisë", thotë ai.

Rakipi vëren se kjo deklaratë bëhet edhe më e rëndësishme kur shikohet në kontekstin aktual gjeopolitik.

"Agresioni i vazhdueshëm i Rusisë në Ukrainë dhe roli i saj destabilizues në Ballkanin Perëndimor kanë sjellë një urgjencë të përtërirë për bashkëpunimin rajonal të sigurisë. Rajoni mbetet strategjikisht i brishtë, i cenueshëm ndaj tensioneve etnike dhe ndërhyrjeve të jashtme. Rusia, në veçanti, ka shfrytëzuar në mënyrë aktive ndarjet rajonale duke përdorur dezinformimin, dezinformimin, varësinë energjetike, deklaratën politike, dhe në këtë drejtim. Sinjali gjeopolitik i shtrirjes midis anëtarëve të NATO-s dhe partnerëve aspirantë dërgon një mesazh uniteti, strategjie të përbashkët dhe rezistencë kundër ndikimeve destabilizuese”, thotë Rakipi.

Ai sqaron se “edhe pse jo një aleancë ushtarake në kuptimin formal, kjo nismë forcon lidhjet trepalëshe, forcon aspiratat euroatlantike të Kosovës dhe ndihmon rajonin të përballet me kërcënimet hibride”.

“Është një lëvizje në kohë dhe e nevojshme drejt një Evrope Juglindore më të sigurt dhe më koherente strategjikisht”, thotë Rakipi.

Duke reaguar ndaj mënyrës sesi zyrtarët serbë i janë përgjigjur deklaratës, Albert Rakipi vëren se ata e kanë portretizuar atë si kërcënim për stabilitetin rajonal dhe sigurinë e tij kombëtare.

"However, I would argue that this reaction was not entirely unexpected. In reality, this interpretation is not only misleading, but also reveals a deeper reluctance to embrace the changing dynamics of Euro-Atlantic integration. The declaration clearly describes goals such as increasing military interoperability, strengthening the defense industrial base , countering hybrid threats throughout Kosovo. NATO's Strategic Concept and the EU Strategic Compass," he underlines.

Rakipi considers that Serbia's reaction "may be rooted in a persistent mindset linked to past regional dominance."

"Instead of perceiving this statement as a threat, Serbia would do well to constructively engage or even participate in such cooperative efforts. Instead of promoting alternative security arrangements or rival blocs, Serbia should consider aligning itself with the values ​​expressed in this statement: transparency, collective security, and shared commitment to Euro-Atlantic integration ," he concludes.