Alfred Lela
Një projektligj për median, i stilizuar si ‘anti-shpifje’ dhe anti-fake news’, prej thuajse një viti shkon e vjen nga Qeveria në Kuvend, nga Komisionet parlamentare te organizatat ndërkombëtare të monitorimit, në duart e aktorëve të shoqërisë civile, e prapë mbrapsht në prehrin e Ekzekutivit.
Aktualisht është në Komisionin e Ligjeve dhe të Medias në Kuvend të cilat kanë zhvilluar këtë javë dëgjimoret e fundit me disa prej aktorëve relevantë. Data 19 dhjetor është shënuar në kalendarin e Kuvendit si dita kur mazhoranca do ta miratojë ligjin.
Edhe pse ligji paraqitet si rregullator, si përpjekje për të kodifikuar kaosin në rrjet dhe luftuar lajmet e rreme, shpifjet etj., nëse e lexon, kupton se është një shpatë Damokleu mbi çdo formë të medias dhe çdo formë të pavarësisë dhe lirisë.
Së pari, projektligji është ‘kulturalisht i pandershëm’. I tillë sepse nuk i shmanget kulturës politike të shumicë së legjislacionit në Shqipëri, i cili hartohet me prepotencën e partisë në pushtet, me forcën e verbër të atij që ka edhe gozhdën edhe çekanin, me arrogancën që mpreh insitinktet dhe dobëson arsyen. Projektligji nuk i ka parasysh mediat si pakicë dhe as mediat si instrument i opozicionit; aq më pak, do të ishte naive kjo, të pretendohet për mediat si ushtrim opozitar apo outlet i opozitës, që është, në të gjitha rastet, pakicë.
Kjo, si me çdo gjë tjetër, manifestohet jo vetëm te prania, por sidomos mungesat. Kështu, në frontin kundër projektligjit mungojnë psh portalet që janë, politikisht, ideologjikisht apo ‘taktikisht’ pranë qeverisë. Ftesat e dërguara pronarëve apo editorëve të këtyre mediave refuzohohen me arsyetimin: ne jemi kundër fake neës. Sipas këtij parimi çdo media afër qeverisë nuk e lëvron ‘zhanrin e ri gazetaresk’ të lajmit të rremë dhe çka e bëjnë vetëm ato që janë neutrale apo anti-qeveritare! Një anapulla-logjikë.
Së dyti, projektligji i medias është paradoksal në pretendimet e veta. Cytësit dhe mbështetësit e tij thonë se një ndërhyrje e tillë ligjore është kusht ose përpjekje për përputhshmëri të legjislacionit shqiptar me të Bashkimit Europian. Jemi në anti-parabolën ‘më katolik se Papa’, me sa duket. Si mund të jetë ndryshe, sa kohë që pretendohet përputhshmëria me BE, ndërkohë që 15 organizata mediatike dhe të shoqërisë civile paneuropiane dhe nga vende individuale të Unionit kanë bërë një deklaratë të përbashkët ku e dënojnë projektligjin e qeverisë Rama. Europeizmin nuk e mbrojmë ne më shumë se europianët, ashtu siç mbronim dikur marksizmin. Të vetmit në botë.
Së treti, ligji, duke qenë vertikal dhe jo horizontal, pra vjen nga lart dhe kërkon centralizimin e ndikimit, pushtetit dhe trysnisë, tregon se nuk ka si qëllim shpifjen dhe lajmet e rreme, pra rregullimin e gazetarisë, por frikësimin dhe bllokimin e platformave mediatike që zgjedhin, preferojnë apo janë shprehje e opozicionit, qoftë edhe për qëllime politike, qoftë edhe nëpërmjet burimeve financiare që vijnë nga opozita, apo njerëz të biznesit pranë saj.
Së katërti, si në distopitë e Orwell-it, projektligji krijon një monstër institucionale kontrolluese, censuruese dhe përmbarimre, në formën e Këshillit të Ankesave,pjesë e AMA (së cilës do t’i ndryshohet emri në AMSH). Ky Këshill shndërrohet në Sektorin e Propagandës dhe Censurës, pjesë e Komitetit Qendror të dikurshëm të Hoxhës dhe Alisë. Duke ditur se administrata shqiptare është shtetërore, pra e pushtetit ,dhe jo publike, kuptohet se me çfarë sysh dhe syzesh do të bëhet monitorimi i medias nga Këshilli, trupë që do të zgjidhet me vullnet politik në Kuvend. Veç të tjerave AMSH-së i jepet në projektligj tagri i një regjistri Kombëtar të Medias, licensimit dhe heqjes së licensave duke e kufizuar lirinë e sipërmarrjes dhe të shprehjes që ka mundësuar interneti.
Në fund, një kritikë edhe për ata që, me të drejtë, e kundërshtojnë ligjin: përgjatë një viti, në vend të zhvillimit të një lufte guerrilase me qeverinë, koha duhej të ishte shfrytëzuar për t’i ofruar shumicës, por edhe publikut dhe peizazhit mediatik një paketë rregullatore e cila do t’i vinte fre abuzimeve etike, jo të pakta, në media. Nëpërmjet së cilës Qeveria, Parlamenti dhe Opozita të mund të fuqizonin një ent rregullator përtej pushtetit, si për shembull Këshillin e Medias, format që ekziston në shumicën e vendeve europiane dhe të Ballkanit.
Financuar Nga Bashkimi Europian
