
Flash News
Fushatë brenda shkollës, Zegjineja e Roskovecit kallëzohet në KQZ
Dhunë ndaj një 14-vjeçari në Komisariat?/ Komiteti i Helsinkit ngre alarmin: U godit me grushta, policia nuk e çoi tek mjeku! Të hetohet
Gjendet celulari i Ilaria Sulës në banesën e ish të dashurit Filipinas
SPAK jep pretencën për 5D-në, kërkon burg edhe për Deborah Keçin dhe vartësit e tjerë të Veliajt
Arrestohet 23-vjeçari në ‘Don Bosko’, u kap me pistoletë gati për ta shitur
Cilin model do të ndjekë Trump me Ukrainën? Chamberlain apo Eisenhower?

Paul Wolfowitz/ Wall Street Journal
Mark Twain ka thënë se historia nuk përsëritet, por ndonjëherë rimon. Kolegu im Stephen Kotkin, një historian i shquar i Rusisë, e shpreh kështu: “historia nuk përsëritet, por nderton modele të dallueshme.”
Sekretari i Shtetit Marco Rubio, këshilltari i Sigurisë Kombëtare Mike Waltz dhe kushdo tjetër në rrethin e presidentit Trumpm me njohuri mbi historinë e shekullit të 20-të duhet t’ia kujtojnë atij dy modele kontrastuese për përfundimin ose parandalimin e një lufte të ashpër. Njëri çon në paqe të qëndrueshme; tjetri, në katastrofë. Për ta thënë shkurt, ato mund të quhen modeli Eisenhower 1953 dhe modeli Chamberlain 1938.
Modeli i presidentit Dwight Eisenhower ishte diplomaci efektive, e mbështetur nga kërcënimi i besueshëm i forcës, e ndjekur nga një qëndrim i fortë parandalues. Në vitin 1953, ndërsa Lufta Koreane vazhdonte, Eisenhower sinjalizoi se SHBA ishte e gatshme të përshkallëzonte ushtarakisht nëse do të ishte e nevojshme. Kjo, e kombinuar me një ndryshim në qëndrimin e Bashkimit Sovjetik pas vdekjes së Stalinit, solli një armëpushim që i dha fund gjakderdhjes dhe që ka mbetur në fuqi për më shumë se 70 vjet. Edhe pse regjimi i Koresë së Veriut mbetet armiqësor dhe shtypës, paqja ka vazhduar.
Modeli i kryeministrit britanik Neville Chamberlain ishte i kundërt. Marrëveshja e Mynihut e shtatorit 1938 e detyroi kryeministrin çek Edvard Beneš të dorëzonte territorin më të mbrojtshëm të vendit të tij—Sudetenlandin perëndimor—në këmbim të premtimeve boshe të Gjermanisë drejtuar Chamberlain dhe homologut të tij francez, Édouard Daladier. Pas një takimi me Hitlerin dhe Musolinin, nga i cili Çekosllovakia ishte përjashtuar, Chamberlain u kthye në Londër duke tundur një copë letër që e quajti “paqja për kohën tonë.”
Mbi “kohën tonë” ra nata brenda një çasti. Brenda gjashtë muajsh, Hitleri pushtoi pjesën tjetër të Çekosllovakisë. Brenda një viti, ai kishte pushtuar Poloninë, ndjekur nga Danimarka, Norvegjia, Holanda, Belgjika, Luksemburgu, Franca, Jugosllavia dhe Greqia. Pas kolapsit të Francës, Britania mezi i shpëtoi katastrofës totale në Dunkirk.
Chamberlain nuk gabonte që kishte frikë nga një luftë aq e tmerrshme sa qytetarët britanikë do të “hapnin llogore dhe do të provonin maskat kundër gazit” për shkak të asaj që ai e quante “një grindje në një vend të largët midis njerëzve për të cilët ne nuk dimë asgjë.” Por politika e tij e qetësimit nuk e parandaloi luftën—përkundrazi, e ftoi atë. Besimi i gabuar i Chamberlain te Hitleri dështoi në parandalimin e luftës që ai kishte frikë dhe e bëri atë shumë më të kushtueshme sesa do të kishte qenë mbrojtja e Çekosllovakisë.
Historia nuk përsëritet kurrë saktësisht—Ukraina e sotme është e ndryshme nga Çekosllovakia në vitin 1938, dhe Chamberlain po përpiqej të parandalonte fillimin e një lufte, ndërsa Eisenhower po përpiqej tw ndalte një luftw nw proces. Por modeli i Chamberlain mbetet i rëndësishëm. Z. Trump nuk gabon që dëshiron të ndalojë gjakderdhjen e pafundme. Dhe presidenti i Ukrainës, Volodymyr Zelensky, nuk gabon kur paralajmëron kundër marrëveshjeve formale me një tiran që ka një histori të thyerjes së tyre. Pyetja është nëse z. Trump do të zgjedhë rrugën e Eisenhower apo atë të Chamberlain.
Ekziston shumë ankth, veçanërisht në Ukrainë dhe në Evropë, për dështimin e dukshëm të diplomacisë në takimin e fundit në Zyrën Ovale. Megjithatë, duhet të jemi të kujdesshëm në nxjerrjen e përfundimeve nga tregues të veçantë, veçanërisht kur mund të ketë shumë gjëra që ndodhin nw prapaskenw. Për shembull, megjithëse negociatat me Vladimir Putin pa praninë e ukrainasve ndjekin modelin shqetësues të Chamberlain, samiti i planifikuar këtë javë në Arabinë Saudite midis SHBA-së dhe Ukrainës mund të jetë një shenjë pozitive e një drejtimi tjetër.
Eisenhower u përball me sfida të mëdha në marrëdhëniet me presidentin e Koresë së Jugut, Syngman Rhee, i cili përballej me presion të brendshëm për të ndjekur një fitore të plotë. Z. Zelensky përballet me presion të ngjashëm. Ai ndoshta do të duhet të bëjë kompromis për premtimin e hapur, shpesh të përsëritur nga administrata e Biden, për të luftuar “për aq kohë sa të duhet”. Bindja e popullit ukrainas për të pranuar një armëpushim kompromisi që lë Rusinë të pushtojë pjesë të konsiderueshme të Ukrainës lindore nuk do të jetë e lehtë. Por kjo ndoshta do të jetë e nevojshme për të arritur një fund të qëndrueshëm të luftës, meqë ka pak gjasa që z. Putin të pranojë rivendosjen e plotë të sovranitetit dhe integritetit territorial të Ukrainës, të cilin Rusia premtoi ta respektonte kur nënshkroi Memorandumin e Budapestit në vitin 1994 gjatë administratës së Clinton.
Për të siguruar mbështetje publike për një kompromis të pakëndshëm, z. Zelensky do të ketë nevojë për garanci të forta për furnizime të vazhdueshme me armë për të penguar agresionin rus, si dhe një prani ushtarake evropiane në terren, e mbështetur nga SHBA. Për më tepër, Ukrainës do t’i duhet ndihmë e madhe financiare për rindërtim, veçanërisht nga vendet e pasura të Evropës që kanë interesin më të madh në këtë çështje. Populli amerikan duhet të shohë se barra e ruajtjes së paqes po ndahet.
Në fund të fundit, ukrainasit duhet ta shohin fitoren jo në terma të rimarrjes së territoreve të humbura, por në rindërtimin dhe forcimin e Ukrainës perëndimore si një komb i lirë, sovran, i pavarur dhe i lulëzuar, ashtu si Koreja e Jugut. Edhe pse koreanët në veri të vijës së armëpushimit vuajnë rëndë nën një nga diktaturat më tiranike në botë, Koreja e Jugut mund të pretendojë me të drejtë se e ka fituar atë luftë duke ndaluar në kohën e duhur dhe duke shpëtuar mijëra jetë.
Nga jashtë, ne nuk mund ta dimë me siguri nëse z. Trump po ndjek modelin e Chamberlain. Nëse po, ai ende ka kohë të ndryshojë kurs. Ai ka ende mundësinë të ndjekë shembullin e Eisenhower, lideri i guximshëm por i matur që dinte kur dhe si të ndalte një luftë të përgjakshme dhe të kushtueshme.
*Wolfowitz është një studiues i shquar në Institutin Hoover. Ai ka shërbyer si ambasador i SHBA në Indonezi (1986-89) dhe si zëvendës sekretar i Mbrojtjes (2001-05).
Të fundit





Fushatë brenda shkollës, Zegjineja e Roskovecit kallëzohet në KQZ
23 Prill 2025, 19:13

SPAK regjistron 23 procedime për krime zgjedhore
23 Prill 2025, 19:00
Meta i përgjigjet Ramës: U argëtova me ‘ufon’, Skrapari do ketë 3 deputetë të sigurt
23 Prill 2025, 18:27


U kap me mbi 65 kg marijuanë në furgon, arrestohet 66-vjeçari shqiptar në Spanjë
23 Prill 2025, 17:52

BIRN: Aleanca e pashpallur PS-PSD bëhet aleancë e kushtëzuar
23 Prill 2025, 17:23




Krimet zgjedhore, Prokuroria nis dy procedime penale në Gjirokastër
23 Prill 2025, 16:19
Tërmeti i fuqishëm në Turqi/ 151 të plagosur pasi u hodhën nga lartësitë
23 Prill 2025, 16:13
Kaosi në SHBA është një mundësi që Europa duhet ta shfrytëzojë
23 Prill 2025, 15:52
Shenjat më me fat të zodiakut të javës
23 Prill 2025, 15:40

Apeli i GJKKO lë në burg Erion Veliajn, SPAK: 114 veprime hetimore në dy muaj
23 Prill 2025, 15:22


Veliaj i tradhëtuar/ Çfarë tregon Facebook-u i Lalit?
23 Prill 2025, 14:40
Efektet e patates së ëmbël në organizëm
23 Prill 2025, 14:32
Berisha: Kodi aktual ndoshta është kodi më absurd i planetit
23 Prill 2025, 14:17

Gjendet celulari i Ilaria Sulës në banesën e ish të dashurit Filipinas
23 Prill 2025, 13:58


Të rinjtë shqiptarë, të sabotuar nga sistemi arsimor dhe tregu i lirë
23 Prill 2025, 13:24




23 prilli, Dita Botërore e Librit
23 Prill 2025, 12:43
Tërmeti i fortë godet Turqinë
23 Prill 2025, 12:32

Humb vula e KZAZ në Bularat, Prokuroria nis hetimet
23 Prill 2025, 12:09

Berisha: Do falim çdo gjobë dhe kamatë të vendosur që nga viti 1992 deri më 11 maj
23 Prill 2025, 11:47

Berisha me gratë: Mediat po e censurojnë opozitën, katër TVSH-të janë njësoj
23 Prill 2025, 11:26
“Metamorfoza”, shtyhet seanca për Pëllumb Gjokën dhe të tjerët
23 Prill 2025, 11:18
Kuvendi i Kosovës rrëzon për herë të tretë Haxhiun si kryeparlamentare
23 Prill 2025, 11:04

Vrau vajzën e tij në Tiranë dhe më pas u arratis, arrestohet 49-vjeçari palestinez
23 Prill 2025, 10:43

Arrestohet 23-vjeçari në ‘Don Bosko’, u kap me pistoletë gati për ta shitur
23 Prill 2025, 10:19
FBI arreston shqiptarin për kontrabandë të emigrantëve/ Emri
23 Prill 2025, 10:12
Rrëmbimi dhe vrasja e Jan Prengës, dëshmon për herë të parë në GJKKO Dritan Rexhepi
23 Prill 2025, 09:57
Veliaj kërkon lirinë, sot mbahet seanca në GJKKO
23 Prill 2025, 09:54



Këmbimi valutor, me sa shiten dhe blihen monedhat e huaja sot
23 Prill 2025, 09:01


Horoskopi, çfarë kanë rezervuar yjet për ju sot
23 Prill 2025, 08:13
Vranësira dhe intervale kthjellimesh, ja si do të jetë moti këtë të mërkurë
23 Prill 2025, 08:00
Posta e mëngjesit/ Me 2 rreshta: Çfarë pati rëndësi dje në Shqipëri
23 Prill 2025, 07:48
"Ka një frymë fantastike fitoreje", Noka: Berisha po pritet si shpëtimtar
22 Prill 2025, 22:54



Ish-kreu i PS-së në Mamurras i merr 2 mijë euro qytetarit për ta punësuar
22 Prill 2025, 21:37

Op-Ed | Korça po zbrazet. Kush e ka fajin?
22 Prill 2025, 20:56


Ky është delegacioni shqiptar që do të marrë pjesë në varrimin e Papa Franceskut
22 Prill 2025, 20:23
Berisha thirrje diasporës: Mos e fotografoni votën, qëndroni qytetarë të lirë
22 Prill 2025, 20:06


BE-ja propozon t’i kthejë më shpejt në Kosovë: Ç'thonë të dhënat për azilkërkuesit?
22 Prill 2025, 18:58
Kërkohet në KPA shkarkimi i prokurorit Afrim Shehu
22 Prill 2025, 18:35




Tre ushqime që përmbajnë më shumë hekur se mishi
22 Prill 2025, 16:52

SPAK hap garën për Drejtorin e ri të Byrosë Kombëtare të Hetimit
22 Prill 2025, 16:38
Kërcënuan punonjësit e Policisë rrugore, e pësojnë dy vëllezërit në Korçë
22 Prill 2025, 16:23

Qumësht, kanellë dhe mjaltë, kura natyrale kundër dhimbjeve të kokës
22 Prill 2025, 16:02
Gjuha bullizuese e Ramës/ ISP thirrje partive politike: Jepini fund fyerjeve!
22 Prill 2025, 15:49

Dollari amerikan në pikiatë, shënon vlerën më të ulët në tre vitet e fundit
22 Prill 2025, 15:14
Jola Hysaj: Shën Vlash meriton rrugë, pastërti dhe dinjitet
22 Prill 2025, 15:00
U vra nga babai, trupi i pajetë i palestinezes tërhiqet nga familjarët
22 Prill 2025, 14:48

Si emërohet papa i ri?
22 Prill 2025, 14:31
PD: Pse shteti shqiptar u mohon pronësinë që u takon qytetarëve
22 Prill 2025, 14:26


Të shtëna me armë zjarri, policia gjen tre gëzhoja në Fushë Krujë
22 Prill 2025, 13:53