

Nga Genc Pollo
Në debatin shqiptar mbi konfliktin e armatosur midis Izraelit e Iranit ka qenë i pranishëm koncepti se Izraeli është një demokraci, ku pushteti kufizohet e është llogaridhënës para popullit e të zgjedhurve të tij, ndërsa Irani është një teokraci ku lideri suprem dhe kasta rreth tij sundon plotësisht mbi shtetasit dhe sistematikisht i keqtrajton ata; për këtë arsye Shqipëria duhet të jetë në krahun e.
Vërtet Shqipëria u pozicionua në favor të Izraelit duke përsëritur formulën e BE të ditës së sulmit izraelit (e premte, 13/06) se Irani nuk mund të ketë armë bërthamore, se Izraeli ka të drejtën e vetëmbrojtjes dhe se preferohet një zgjidhje përmes diplomacisë. Por u vu re se ky prononcim i përfaqësuesve qeveritarë erdhi me shumë vonesë: ditën e katërt nga fillimit i konfliktit dhe mbasi u prononcua opozita, si dhe qeveritë në rajon si psh., Prishtina e Shkupi.
Por të kthehemi te motivet pse përkrahet Izraeli: është thënë e përsëritur se Europa (dhe Perëndimi) janë tok me Izraelin në një komunitet vlerash si demokracia, shteti ligjor e respekti për liritë e të drejtat e njeriut (në zhargonin e BE njihen si Kriteret e Kopenhagenit). Këto ngjashmëri përcaktojnë edhe solidaritetin e përkrahjen për Izraelin në këtë moment kritik. Në pjesën tjetër të botës, shumica e demokracive janë në krahun e Izraelit, por ka edhe përjashtime. Po kështu, regjimet autoritare e satrapike janë në përgjithësi me Iranin, por jo pa përjashtime.
Për të venë gjerat në perspektivë lipset të konsiderojmë edhe kriterin e interesit shtetëror dhe atë të ligjit ndërkombëtar.
Interesi shtetëror në këtë çështje është në radhë të parë ai i sigurisë (interesi ekonomik meriton një shqyrtim veças). Që me ardhjen në fuqi të Ajatollah Komenit pra 46 vjetësh, Irani deklaron gati përditë se synon të asgjësojë Izraelin. Pasi të mbarojë punë me Shejtanin e Vogël, siç e quajnë Izraelin udhëheqësit e ajatullahëve, thonë se do të merren me Shejtanin e Madh, ose Amerikën. Për Europën nuk flasin hapur me këtë gjuhë, por kuptohet se e konsiderojnë një shejtan të mesëm. Për shqiptarët, lideri suprem Khamenei tha para 5 vitesh se janë një popull i mbrapshtë.
Ky regjim prej 30 vitesh synon të prodhojë bombën bërthamore. Kë do të asgjësojë me bombë bërthamore? Kuptohet, të parin shejtanin e vogël, Izraelin; pastaj si t’i volisë: Europën, Amerikën, rivalët arabë si Saudia, Irakun, apo edhe Turqinë.Nëse nuk i asgjëson, atëherë i kërcënon e shantazhon. Për këtë i nevojitet bomba bërthamore. Prej njëzet vjetësh bashkësia ndërkombëtare, të tërë pa përjashtim, Europa, Amerika, madje edhe Rusia e Kina në këtë rast, tentojnë që ta pengojnë armatosjen bërthamore të Iranit. Herë me sanksione, herë me marrëveshje e kontrolle, e herë duke e ryshfetuar me miliarda dollarë. Dhe kanë dështuar gjithmonë. Amerika, Europa, Izraeli dhe së fundmi Agjencia Atomike e OKB thonë se Teherani është çerek hapi larg prodhimit të bombës. Maksimumi dy javë i duhen. Raketat për ta lëshuar bombën atomike drejt Tel-Avivit apo Europës i ka bë gati me kohë. Sulmi parandalues i Izraelit synon të asgjësojë këtë kërcënim kapital.
Duke eliminuar përveç komandantëve të gardës së ajatollahëve, edhe teknikët bërthamorë terroristë, si dhe centrifugat ku prodhohet bomba atomike. Izraeli po heq këtë sëpatë varur mbi kokën e popullit izraelit në radhë të parë. Por edhe të popujve në Lindjen e Mesme dhe Europë. Siç u shpreh sot kancelari gjerman: “Izraeli po bën ‘punën e pisët’ për të mirën tonë kolektive”.
Ky sulm ka edhe risqe. Ajatullahët mund të mbyllin Ngushticën e Hormuzit e të bllokojnë 25% të furnizimit botëror me naftë; apo të nxisin terrorizmin në Europë. Çfarëdo që të tentojnë ata, alternativa ndaj mosveprimit është Teherani me pultin e bombës atomike në dorë. Nuk është thjesht alternativa më e keqe, por një makth ekzistencial.
Respekti për ligjin ndërkombëtar është një tjetër kriter për të gjetur se në cilin krah qëndron e drejta në këtë konflikt. Irani ka shkelur vazhdimisht Traktatin e Mospërhapjes së armëve bërthamore, ku është palë që nga viti 1970. Së fundmi, ishte Agjencia Atomike e OKB (IAEA) që konkludoi se programi bërthamor iranian nuk është për qëllime civile.
Gjithashtu Irani ka instaluar, armatosur e trajnuar milici në rajon (Irak, Jemen, Siri, Liban, Gaza) për të kërcënuar e sulmuar çdo shtet rival në Lindjen e Mesme, madje përmes Huthëve në Jemen për disa muaj bllokoi korridorin detar të Detit të Kuq, që është arterie vitale për ekonominë europiane (40% e mallrave). Këto e të tjera e bëjnë Iranin shkelës sistemik e të rrezikshëm të ligjit ndërkombëtar.
Nga ana tjetër, ka zëra në Europë që edhe pse e shohin sulmin izraelit të 13 qershorit si në thelb të justifikuar, insistojnë se duke goditur i pari, Izraeli shkeli ligjin ndërkombëtar. Në fakt, agresioni ndërshtetëror apo edhe kërcënimi me të është ndaluar nga konventat e OKB mbas L2B. Shkelëse të kësaj norme në Europë janë Rusia me agresionin ndaj Ukrainës, apo Serbia e Vuçiçit me kërcënimin e përsëritur ushtarak ndaj Kosovës. Por, në rastin e Izraelit, kemi një goditje parandaluese të një agresioni madhor, në këtë rast atomik. Është “rregulli Caroline” i formuluar në shekullin e 19 dhe i riafirmuar mbas L2B, që lejon të godasësh fort i pari kur je dukshëm i kërcënuar.
Skenari ideal në Iran do të ishte përmbysja e regjimit të ajatollahëve dhe vendosja e një sistemi demokratik e miqësor me fqinjët. Ky është një komb me kulturë të lashtë e të pasur që ne e njohim nga Omar Kajami, Firdusi e të tjerë. Iranianët meritojnë çlirimin nga një regjim gjakatar, që vret e burgos gratë vetëm për shaminë e kokës. Skenari pozitiv do të ishte eliminimi tërësor i potencialit bërthamor në Iranin e ajatullahëve me hir apo me pahir. Dhe me verifikim ndërkombëtar në terren. Ndoshta liria e demokracia do të duhet të presin ende, por të paktën të kemi paqe pa një Hiroshima në shekullin 21.
Të fundit


A mund ta mbrosh Velinë duke i shërbyer Edi Ramës
9 Korrik 2025, 15:37
Gjykata e Bosnjës heq masën e paraburgimit për liderët e Republikës Sërpska
9 Korrik 2025, 15:23

Prodhimi i qumështit ndjek rënien e blegtorisë
9 Korrik 2025, 14:59
I vuri zjarrin banesës së hallës, arrestohet vlonjati
9 Korrik 2025, 14:54
Prona, gjyqet dhe krimi i organizuar: Ksamili, ana e errët e “Maldive të Evropës”
9 Korrik 2025, 14:46
3 në 4 persona që shkojnë në party rregullisht do të mbeten beqarë për gjithë jetën
9 Korrik 2025, 14:29
Trump kërcënon se do të bombardojë Moskën nëse sulmon Ukrainën
9 Korrik 2025, 14:28
Përleshje në Mal të Zi pasi çmimi prestigjioz iu nda një mohuesi të kombit malazez
9 Korrik 2025, 14:15
Tiranë/ 59-vjeçari bie nga kati i dytë i banesës
9 Korrik 2025, 14:05



Qendër pro*titucioni në Tiranë, procedohen 7 shtetase të huaja, pranga 20-vjeçarit
9 Korrik 2025, 13:24


Edi, jerm
9 Korrik 2025, 13:05
Në kërkim nga Italia, kapet në Durrës trafikanti i drogës (EMRI)
9 Korrik 2025, 12:50
Parlamenti Evropian miraton raportin për Shqipërinë
9 Korrik 2025, 12:44
EMRI/ Gjendet i vdekur në lumin Devoll i moshuari, pistat e hetimit
9 Korrik 2025, 12:24

Ndryshimet klimatike trefishuan vdekjet nga i nxehti në Evropë
9 Korrik 2025, 12:10
Nga terreni në letër, Rama paralajmëron reformë të re për "tokat e xanuna"
9 Korrik 2025, 11:58
Dështon edhe përpjekja e 44-t për ta bërë Kosovën me Kuvend të ri
9 Korrik 2025, 11:45

Rikonfimohet në detyrë shefi i komisariatit të Rinasit
9 Korrik 2025, 11:25

Tabaku: Pengesa kryesore për integrimin europian vazhdon të mbetet qeverisja
9 Korrik 2025, 10:59
U gjet i vdekur në liqenin e Shkopetit, 23-vjeçari ka dëmtime në pjesën e fytit
9 Korrik 2025, 10:41


Hoxha: Do kemi një parlament që do ja kalojë çdo programi humoristik!
9 Korrik 2025, 10:10

Drejtorët në shënjestër! Pas Fierit dhe Durrësit, Rama mbërrin në Elbasan
9 Korrik 2025, 09:53
Emri/ Identifikohet 23-vjeçari që u gjet i pajetë pranë liqenit të Shkopetit
9 Korrik 2025, 09:42
Aksioni i IKM-së në Theth, banorët dalin në protestë
9 Korrik 2025, 09:34
Arsyet pse BE-ja nuk ka vendosur sanksione të reja kundër Rusisë
9 Korrik 2025, 09:18
DW: Mashtrimet online rrisin trafikimin e qenieve njerëzore
9 Korrik 2025, 09:01
“Nuk pi ujë diploma”, rritet papunësia tek të rinjtë me arsim të lartë më 2025
9 Korrik 2025, 08:56


Horoskopi, çfarë kanë rezervuar yjet për ju sot
9 Korrik 2025, 08:25
Diell dhe reshje shiu, e mërkura me mot të paqëndrueshëm
9 Korrik 2025, 08:06
Posta e mëngjesit/ Me 2 rreshta: Çfarë pati rëndësi dje në Shqipëri
9 Korrik 2025, 07:52

Tabaku: Salianji mbajti një kosto politike që nuk e ka mbajtur askush në Shqipëri
8 Korrik 2025, 22:36


Sekretet për të shijuar verën si një ‘profesionist’
8 Korrik 2025, 21:45


Kriza e mbetjeve në Shqipëri: Tym toksik dhe probleme të thella qeverisjeje
8 Korrik 2025, 21:13
Ndotje alarmante në Fushë-Arrëz, mbetjet e fabrikës së bakrit 'skuqin' lumin Fan
8 Korrik 2025, 21:07

Sondazh/ Si e vlerësoni ndërhyrjen e kryeministrit në pushtetin vendor?
8 Korrik 2025, 20:40
28 të arrestuar në Itali e Spanjë për trafik droge, mes tyre një shqiptar
8 Korrik 2025, 20:24
Banorët përplasen me policinë në Theth: Jemi në tokën tonë
8 Korrik 2025, 20:11
Vdekja e 27-vjeçarit në Lipjan, Osmani: Të hetohet në mënyrë të pavarur!
8 Korrik 2025, 20:06
Trump premton se SHBA-të do të dërgojnë më shumë armë në Ukrainë
8 Korrik 2025, 19:54

BE shënjestron shëndetësinë, arsimin, policinë dhe kadastrat si zona korrupsioni
8 Korrik 2025, 19:23
Rama akuzon qeverinë për bllokim të buxhetit: Janë prekur të gjitha shërbimet jetike
8 Korrik 2025, 19:10

Rihapet çështja e vrasjes së mësueses italiane, e dyshuar një 47-vjeçare shqiptare
8 Korrik 2025, 18:40

Salianji pas rikthimit: Nuk kam bërë opozitë për funksione, por për vokacion
8 Korrik 2025, 18:23
A do kandidojë në zgjedhjet e 2029? Ja si përgjigjet Salianji
8 Korrik 2025, 18:16
Hyri në ujë për të shpëtuar dy turistë, mbytet kapiteni i anijes në Shkodër
8 Korrik 2025, 18:05
Salianji nga selia e PD: Çova para drejtësisë një trafikant droge
8 Korrik 2025, 18:03
Pas Fierit, Rama “zbarkon” në Durrës, priten shkarkime (video)
8 Korrik 2025, 17:53
VIDEO/ Ervin Salianji mbërrin në selinë blu, pritet nga mbështetësit
8 Korrik 2025, 17:45

BE-ja miraton hapat përfundimtarë për anëtarësimin e Bullgarisë në Eurozonë
8 Korrik 2025, 17:43

Zhupa pas lirimit të Salianjit: Frymëzim për çdo opozitar
8 Korrik 2025, 17:19
Ndahet nga jeta aktori David Killick
8 Korrik 2025, 17:09
Rama nuk i kursen as drejtorët e bashkisë së Fierit, kërkon shkarkimin e tyre
8 Korrik 2025, 17:01


I kërcënoi me shkarkime, Rama mbërrin në bashkinë e Fierit
8 Korrik 2025, 16:39
Temperaturat ekstreme, mbyllet përkohësisht Akropoli në Greqi
8 Korrik 2025, 16:30

Zbulohet parcela me kan*bis në Mazhë të Krujës
8 Korrik 2025, 16:13

Republika Sërpska ndan 22 milionë euro shtesë për lobim në SHBA
8 Korrik 2025, 15:52

Erëzat që ju mbrojnë nga mushkonjat!
8 Korrik 2025, 15:30

Aksident në aksin Vlorë-Qeparo, një i plagosur
8 Korrik 2025, 15:11
Berati, 17 vjet pjesë e trashëgimisë botërore të UNESCO-s
8 Korrik 2025, 15:03


Shtrenjtohet jetesa, inflacioni rritet në 2.4% në qershor, nga ushqimet
8 Korrik 2025, 14:29
VIDEO/ Shembet çatia e restorantit në Itali, një viktimë dhe dhjetë të plagosur
8 Korrik 2025, 14:18
Kërkoi lirimin nga qelia, Gjykata e Lartë lë në burg Veliajn
8 Korrik 2025, 14:07

Akropoli mbyllet përkohësisht për shkak të të nxehtit
8 Korrik 2025, 13:31
