
Flash News
Misteri i vrasjes së Renis Dobrës, zbardhen dy pistat kryesore të hetimit
Ultimatumi i Ramës: Të hënën, të gjithë kryetarët e njësive administrative të jenë të shkarkuar
Zjarret në vend, 4 vatra zjarri ende aktive, si paraqitet situata
Rama shënjestron sërish prokuroren Shkodrës: Gjeli hartoi ese filozofike me pafajësinë e ndërtimit pa leje
I shpallur në kërkim për vjedhje, arrestohet 26-vjeçari në Durrës

nga Besnik Mustafaj/ Panorama
Lidhur me fatin e Shqipërisë dhe të shqiptarëve, Naim Frashëri ka bërë me poezi atë që i vëllai, Samiu, ka bërë me prozën e tij filozofike dhe politike.
E kam fjalën për shtjellimin e një platforme politike dhe ideologjike, e cila kishte për synim të vetëm e madhor zgjimin e vetëdijes kombëtare të bashkatdhetarëve të tij pas pesë shekujsh nën pushtimin osman. Siç e tregon fare qartë historiografia, ky zgjim ishte jetik për ekzistencën e mëtejshme të kombit shqiptar. Do mbajtur parasysh se jemi në çerekun e fundit të shekullit XIX.
Të gjithë fqinjët tanë kishin fituar tashmë pavarësinë dhe, pasi kishin hedhur themelet e shteteve të tyre, po kalonin në një fazë të rritjes duke synuar zgjerimin e territorit. Kjo mund të bëhej vetëm në kurriz të trojeve të shqiptarëve. Perandoria osmane, brenda së cilës ishin këto troje, po jetonte fazën e fundit të degradimit të vet. Ajo, pra, nuk mund ta mbronte integritetin e territoreve shqiptare. Asnjëherë nuk e kam kuptuar pse edhe në këto rrethana politike të brendshme për Perandorinë Osmane, por edhe gjeopolitike për rajonin dhe Europën, pushteti i Portës së Lartë jo vetëm nuk bëri asgjë për t’i ndihmuar shqiptarët të organizoheshin për vetëmbrojtje, por, përkundrazi, shtoi shtypjen dhe represionin mbi ta, duke bërë njëherësh edhe shumë marrëveshje me armiqtë e vet të betuar, grekët dhe serbët, në dëm të interesit madhor të kombit shqiptar.
Gjithsesi, një fakt i tillë historik nuk ka asnjë rëndësi tashmë. Dhe as nuk është rasti të ndalemi te strategjitë politike të Sulltan Abdyl Hamitit dhe të kabineteve të tij qeveritare. Për ne sot më duket me vlerë të vëmë në pah kthjelltësinë e jashtëzakonshme të Naim Frashërit për t’i lexuar me realizëm zhvillimet e dukshme dhe ato të nëndheshmet brenda Perandorisë Osmane dhe më gjerë, lidhur gjithnjë me udhëkryqin, ku gjendej kombi shqiptar. Naim Frashëri jetonte në Stamboll, ku edhe po ndërtonte veprën e tij poetike. Ai nuk i qasej këtij realiteti gjeopolitik, i nxitur nga ndonjë kureshtje intelektuale, siç ndodhte shpesh me poetët e nivelit të tij në metropolet e tjera europiane. Ai nuk mund t’ia lejonte vetes këtë luks. Këtij realiteti, i cili në përmbajtjen e tij ishte pa asnjë lidhje me estetikën e poezisë, ai i qasej me vullnetin për të kuptuar drejt rreziqet ekzistenciale, që i kanoseshin kombit shqiptar. Ai e ka marrë tashmë vendimin për t’u vënë në shërbim të kombit të vet bashkë me armën më të fuqishme që zotëronte e që ishte poezia. Gjithë vepra e tij me temën kombëtare thekson urgjencën për t’u përballur me kurajë dhe besim në vete kohë me këto rreziqe. Pra, ai e ka kuptuar shumë drejt se vetëm shqiptarët mund t’i dilnin zot vetes dhe atdheut të tyre.
Naim Frashëri do të vinte gjithë imagjinatën e vet dhe e gjuhës poetike në shërbim të një kauze të tillë, e cila, par definition është kauza e politikanëve. A ishte kjo një lloj tradhtie ndaj poezisë simboliste, që ishte më modernia e kohës në Europë dhe së cilës do t’i kishte përkitur vepra e tij ashtu siç pati filluar?
Sigurisht që është. Studiuesit seriozë të veprës së tij, qysh ata bashkëkohës të poetit, – kam parasysh Faik Konicën, – kanë vënë në dukje se kjo pjesë e krijimtarisë së tij, për nga cilësia artistike nuk është e të njëjtit nivel me “Ëndërrimet” bie fjala.
Askush nuk e ka ditur më mirë se vetë Naimi se çfarë lëshimesh po bënte si poet. Por ai e dinte po ashtu pse po i bënte këto lëshime dhe kjo përligjte gjithçka. Në këtë kuptim, Naim Frashëri është themelues i shqiptarizmës si temë madhore në poezinë shqipe, siç është edhe themeluesi i llojit të poetit politik në letërsinë kombëtare.
Do të kisha thënë se, edhe pse me një distancë kohore të shkurtër, vetëm disa vjet, Naim Frashëri është pararendës i Gjergj Fishtës dhe mandej i Fan Nolit për sa i përket qasjes së drejtpërdrejtë, ballas, të temës politiko–patriotike. Pikërisht në sajë të kësaj pjese të veprës së tij, pra, të asaj pjese që nuk hyn te majat e arritjeve të tij artistike, Naim Frashëri i ka siguruar vetes një lavdi të pashoqe në kulturën tonë kombëtare.
Naim Frashëri me jetën e tij, të mishëruar madhërisht te kjo pjesë e veprës së tij, është bërë frymëzim për poetët e tjerë besoj si asnjë poet tjetër në mbarë historinë e letërsisë botërore. Dhe kjo ka filluar qysh në të gjallë të tij, ka arritur kulmin 120 vjet më parë, kur ai mbylli sytë, dhe ka vazhduar e vazhdon deri në ditët tona. Në bibliotekën shqiptare është një botim që meriton të kujtohet me respekt me këtë rast: “155 poetë në 150-vjetorin e lindjes së Naimit”. Është përgatitur nga Mehmet Gëzhilli dhe botuar 24 vjet më parë.
Aty gjejmë përkushtimet e Koto Hoxhit e të Lef Nosit, të Filip Shirokës e të Mihal Gramenos, të Shtejfën Gjeçovit e të Asdrenit, të Çajupit e të Josif Bagërit, të Lasgush Poradecit e të Sejfulla Malëshovës, të Petro Markos e të Perlat Rexhepit, të Dritëro Agollit e të Dhimitër Shuteriqit, të Ismail Kadaresë e të Bardhyl Londos, të Xhevahir Spahiut e të Skënder Buçpapajt, të Sabri Hamitit e të Petrit Rukës. Lista, pra, është shumë e gjatë e nuk mund t’i përmend të gjithë. Dhe janë poetë nga të gjitha trojet shqiptare e nga të gjithë brezat. Është edhe një tufë me këngë popullore.
Asnjë hero i historisë sonë, përjashtuar Skënderbeu, nuk ka kaq shumë përkushtime. Ma merr mendja se Naim Frashëri, ndryshe nga i vëllai, Avdyli, nuk ka zbrazur kurrë në jetën e tij një pushkë. Ai është ngjitur në piedestalin e heroit kombëtar vetëm përmes penës. Në këtë rast përkujtimor do të doja të përmendja edhe një aspekt. Një pjesë shumë e madhe e poezive kushtuar Naim Frashërit janë shkruar gjatë gjysmës së dytë të shekullit XX.
Bie në sy se krahas poetëve, të cilët me hir apo me pahir u integruan në histori politike të komunizmit, jetës dhe veprës së Naim Frashërit i kanë kënduar me të njëjtin adhurim edhe poetë të tjerë, të cilët e refuzuan dhe iu kundërvunë komunizmit si: Isuf Luzi, Bardhyl Pogoni apo Bilal Xhaferi. Ky është një tregues thelbësor për të treguar se drita e qiririt të Naim Frashërit është aq e fortë, aq e ngrohtë, aq universale, aq përbashkuese për të gjithë shqiptarët, përmbi të gjithë prapësitë dhe ndasitë politike apo ideologjike, sa mund të krahasohet vetëm me dritën e diellit dhe flakën e saj e mban gjallë vetëm fryma hyjnore.
Të fundit


Ironia e Dervishit: Pse 30 këshilltarë janë pak për një drejtor ujësjellësi?
11 Korrik 2025, 11:58
Paloka ironizon Ramën pas takimit me kryebashkiakët: Kujdes skllevër! Mreti ju vëzhgon
11 Korrik 2025, 11:42

Misteri i vrasjes së Renis Dobrës, zbardhen dy pistat kryesore të hetimit
11 Korrik 2025, 11:25

Zjarret në vend, 4 vatra zjarri ende aktive, si paraqitet situata
11 Korrik 2025, 10:56
Ironia qeveritare: Rama i heq pushtetin Dredhës, pastaj i kërkon rend dhe ligj
11 Korrik 2025, 10:49
Media gjermane: Aeroporti i Vlorës 'vret' një nga ligatinat më të mëdha të Evropës!
11 Korrik 2025, 10:37

Mes Alpeve në Theth, ligji ndëshkon edhe ata që përpiqen ta respektojnë
11 Korrik 2025, 10:14
I shpallur në kërkim për vjedhje, arrestohet 26-vjeçari në Durrës
11 Korrik 2025, 10:03
Pas shkarkimeve, Rama mbledh në Durrës kryebashkiakët
11 Korrik 2025, 09:42


Haxhi Qamil Rama dhe drejtorët e Bashkive!
11 Korrik 2025, 09:21
30 vite nga masakra e Srebrenicës në Bosnje – Hercegovinë
11 Korrik 2025, 09:10

Nga retorika te rakia, POLITICO: 9 gjëra që Nigel Farage mund të bëjë në Shqipëri
11 Korrik 2025, 08:53
Trump njofton 35% tarifa për mallrat kanadeze
11 Korrik 2025, 08:39
Këmbimi valutor, me sa shiten dhe blihen monedhat e huaja sot
11 Korrik 2025, 08:24

Horoskopi, çfarë kanë rezervuar yjet për ju sot
11 Korrik 2025, 07:59
Diell dhe temperatura të larta, parashikimi i motit
11 Korrik 2025, 07:41
Posta e mëngjesit/ Me 2 rreshta: Çfarë pati rëndësi dje në Shqipëri
11 Korrik 2025, 07:20
Zhupa: Në Theth, disa investitorë strategjikë austriakë e duan zonën të boshatisur
10 Korrik 2025, 22:57
Malltezi: SPAK e pranon, jemi në një proces që filloi me kallëzimin e rremë të Ballës
10 Korrik 2025, 22:34

Si të çliroheni nga bllokimet emocionale me anë të ushtrimeve
10 Korrik 2025, 21:57

Lala: Veliaj donte të rikthehej si kryebashkiak
10 Korrik 2025, 21:40
"Hajt t'i biem' se është i djathtë", Boçi: Në Theth synohen investitorët strategjikë
10 Korrik 2025, 21:33
VIDEO/ Sherr në parlamentin e Bolivisë, deputetët përplasen fizikisht
10 Korrik 2025, 21:20
Salianji: Çështja ime u nxor jashtë radhe, po goditen ata që shqetësojnë Ramën
10 Korrik 2025, 21:09
Salianji akuzon sistemin gjyqësor me emra: Më dënuan me dëshmi të rreme
10 Korrik 2025, 21:07
Shqipëria përjetoi një nga valët më të gjata të nxehtësisë së dekadës së fundit
10 Korrik 2025, 21:01

Qeveria miraton procedura të reja për deklarimin e vendbanimit në e-Albania
10 Korrik 2025, 20:39
“Mbretëresha e lumenjve të Evropës”, 7 bashki derdhin ujërat e zeza në lumin Vjosë
10 Korrik 2025, 20:21
Koka: Veriorët nuk kanë për t’ia harruar Edi Ramës operacionin racist në Theth
10 Korrik 2025, 20:18
3 shenjat e horoskopit që do të ndikohen më shumë nga ‘Hëna e Plotë’ e 10 Korrikut
10 Korrik 2025, 20:04
Emërohet drejtuesi i ri i Qendrёs Kombёtare tё Kinematografisё
10 Korrik 2025, 19:51
Korçë/ 40-vjeçari hidhet nga ballkoni i katit të pestë, në gjendje kritike
10 Korrik 2025, 19:40
‘Gruaja e lodhur’/ Sindroma që prek mijëra gra çdo ditë
10 Korrik 2025, 19:34
Çanta origjinale Hermès e Jane Birkin shitet për 10 milionë dollarë
10 Korrik 2025, 19:26

Nënshkruhet marrëveshja Britani-Ukrainë për 5 mijë raketa Thales
10 Korrik 2025, 19:00
Zjarr në Zvërnec, flakët rrezikojnë dy hotele
10 Korrik 2025, 18:57
Kroacia rikthen shërbimin e detyrueshëm ushtarak
10 Korrik 2025, 18:39
Spahia: E vërteta e madhe e akuzës së fortë të banorëve të Thethit
10 Korrik 2025, 18:35
Ndërtimet pa leje në Theth, Manja kërkon procedim disiplinor për prokuroren Elsa Gjeli
10 Korrik 2025, 18:15
Detaje nga vrasja e Renis Dobrës, autorët erdhën me 2 makina Range Rover nga Rrësheni
10 Korrik 2025, 18:10
Gjykata e Lartë e la në burg, Meta i drejtohet 'Kushtetueses'
10 Korrik 2025, 17:57
Dënim i ri me rregullore të 're'
10 Korrik 2025, 17:54
Përkthyesi i BE-së pushohet nga puna për shkak të frikës për sigurinë e Zelenskyy
10 Korrik 2025, 17:45
'Ti je polic, por jo Zot me ma marrë shpirtin', protestë për Agon Zejnullahun
10 Korrik 2025, 17:41

Ekspozimi i drejtpërdrejtë ndaj ajrit të kondicionuar mund të shkaktojë infeksion
10 Korrik 2025, 17:10
Video/ Rama përsërit skenarin, ulet sërish në gjunjë para Melonit
10 Korrik 2025, 16:56
I vuri zjarrin parcelës me ullinj, arrestohet 50-vjeçari në Shijak
10 Korrik 2025, 16:46

Rubio: SHBA-ja dhe Rusia kanë shkëmbyer ide të reja për bisedimet për paqe në Ukrainë
10 Korrik 2025, 16:36
Vdekja e 27-vjeçarit, dorëhiqet komandanti i Policisë së Lipjanit
10 Korrik 2025, 16:21
Video/ Digjet një banesë në Tiranë pranë Pazarit të Ri
10 Korrik 2025, 16:09

Trafik droge dhe grup kriminal, GJKKO lë në burg tre të pandehurit (EMRAT)
10 Korrik 2025, 15:51
Xhensila ndez rrjetin me urimin e saj për ditëlindjen e Ledrit
10 Korrik 2025, 15:42
Janë plot me pesticide! Lista me 12 produktet që duhet të kemi kujdes
10 Korrik 2025, 15:31

Aksident në Shëngjin, përfundon te Trauma 49-vjeçari
10 Korrik 2025, 15:11
Malltezi: Brenda një dite më sekuestruan llogaritë, pronat dhe aksionet
10 Korrik 2025, 15:01
BE: Izraeli është pajtuar për më shumë ndihma në Gaza
10 Korrik 2025, 14:55


Vrasja e Renis Dobrës, nxirret nga uji mjeti i 23-vjeçarit
10 Korrik 2025, 14:29
Tarifat e Trump ndaj Brazilit rrisin çmimin e kafes
10 Korrik 2025, 14:16
Ursula von der Leyen i mbijeton votëbesimit
10 Korrik 2025, 14:04
Gjyqi për "Plumbin e Artë”/ Debate të forta në GJKKO, shtyhet sërish seanca
10 Korrik 2025, 13:55
Vrau efektivin e Shqiponjave, Prokuroria e Fierit kërkon burg përjetë për Azgan Mërnicën
10 Korrik 2025, 13:46
Zjarr në Lezhë, flakët pranë nënstacionit elektrik
10 Korrik 2025, 13:32
Banorët përplasen me policinë në Theth, një gruaje i bie të fikët
10 Korrik 2025, 13:24
“Ramë i xanun”
10 Korrik 2025, 13:15

Tre shenjat e horoskopit që kanë gjasa të divorcohen në muajin korrik
10 Korrik 2025, 12:45
Kokë turku për një Republikë pa leje
10 Korrik 2025, 12:35
“Ka shkretuar kombin e vet”/ Berisha: Rama burgos kundërshtarët!
10 Korrik 2025, 12:26

Plagoset me thikë shqiptari në Itali
10 Korrik 2025, 12:08



Inaugurimi i shtatores së Josif Budos, Berisha: Frymëzim dhe dritë për mbarë shqiptarët
10 Korrik 2025, 11:33

Vijon "turi i pastrimeve"/ Drejtorët e Bashkisë së Durrësit dorëzojnë sot dorëheqjet
10 Korrik 2025, 11:11
23-vjeçari në Mat u mbyt me litar, shoqërohen 4 të dyshuar
10 Korrik 2025, 10:58
35-vjetori i rënies së dëshmorit Josif Budo, Berisha i pranishëm në ceremoni
10 Korrik 2025, 10:49
Pas shkarkimeve, komandohet drejtori i ri i Policisë së Shkodrës
10 Korrik 2025, 10:30
BIRN: Aksioni i Ramës për hapësirat publike, një shfaqje e përsëritur
10 Korrik 2025, 10:29
Aksioni në Theth, shkarkohen drejtuesit e Policisë së Shkodrës
10 Korrik 2025, 10:16