
Flash News
Shkuan për ski, bllokohen pesë të rinj në Malësi të Madhe
FBI kontrollon shtëpinë e Presidentit Biden në Delaware
Ndërron jetë 4 ditë pas lindjes 30-vjeçarja në Tiranë
Protesta e 11 shkurtit, Berisha mbledh grupin parlamentar në selinë blu
I akuzuar për vrasjen e Briken Sanajt, arrestohet në Kosovë Gjelosh Krasniqi
Rëndësia e kombësisë (rasti shqiptar) dhe rreziku i utopizmit sipas Sir Roger Scruton

nga Albert Bikaj
Gjuha, territori, kultura, tradita dhe historia janë elemente që i bashkojnë individët duke i shndërruar në bashkësi që ndan interesa, të drejta dhe detyrime të përbashkëta. Kjo ndërlidhje shoqërore, e zhvilluar në koncept politik përgjatë historisë së qytetërimit njerëzor, që nga gjeneza e saj ka qenë dhe sot e kësaj dite vazhdon të mbetet e lidhur ngushtësisht me dëshirën për liri dhe vetëqeverisje të një populli. Kjo dëshirë, e transformuar përgjatë historisë në ide politike, ka qenë dhe mbetet burim i virtytit të lashtë të atdhedashurisë – virtyt i zhvilluar veçanërisht në qytetërimin greko-romak, nga antika, mesjeta e deri më sot.
Me këtë mendim pajtoheshin shumica, por mbas katastrofës së gjysmës së shekullit XX, duke vazhduar deri në kohët e sotme, pikëpamjet mbi kombin dhe atdhedashurinë kanë ndryshuar rrënjësisht.
Një pjesë e konsiderueshme e intelektualëve dhe e politikanëve me ndikim ndajnë mendime diametralisht të kundërta lidhur me konceptin e kombit. Pjesa që do frymën e re, duke e parë shtetin-komb si të mangët, si anomali dhe vazhdimisht duke promovuar ide dhe politika gjoja në emër të paqes e kozmopolitizmit, konceptin e kombit dhe veçanërisht shtetin-komb duan që ta zëvendësojnë me një sistem të ri utopik–shumëkombësh–global.
Si pasojë, sot koncepti i kombit në botën perëndimore është shumë në rrezik, e bashkë me Perëndimin, në forma të ndryshme, përballen edhe kombet e tjera të Evropës, e ndër to edhe ai yni.
Kjo është edhe arsyeja e përzgjedhjes, përkthimit dhe botimit të këtij libri në gjuhën shqipe, në të cilin Sir Roger Scruton, nga perspektiva angleze, ndonëse duke mbajtur qëndrim kritik ndaj nacionalizmit, mbron në mënyrë elokuente konceptin dhe rolin e rëndësishëm të atdhedashurisë dhe kombësisë, si dhe paralajmëron pasojat fatale në rast të shkatërrimit të këtij koncepti. Sipas tij, kozmopolitizmi utopik është po aq i rrezikshëm sa nacionalizmi shovinist.
Për filozofin konservator anglez, kombi është arritje e suksesshme e qytetërimit perëndimor të cilin e mbron si gur themel të shtetit dhe shoqërisë bashkëkohore, duke argumentuar se shteti-komb historikisht është sprovuar të jetë organizimi shoqëror më i qëndrueshëm për sa i takon rendit, lirisë, drejtësisë dhe demokracisë moderne. E vërtetuar edhe në rastin e shqiptarëve, me kombin tonë të bazuar në konceptin rilindas të shqiptarizmit – i cili mbetet gur-themel i pazëvendësueshëm i bashkimit, lirisë së kombit dhe shtetit shqiptar. Koncepti i rilindësve shqiptarë e ka impresionuar Scruton-in, i cili nuk e ka lënë pa e trajtuar duke u shprehur:
Ky është një vend ku të krishterë dhe myslimanë kanë jetuar për pjesën më të madhe të kohës në mirëkuptim, duke ndarë dashurinë e tyre për vendin dhe vullnetin për ta mbrojtur atë. Në varrezat e fshatit ata prehen pranë e pranë, me dallimet e tyre fetare të kandisura në simbole të vogla mbi gurët e varreve të tyre. Ky ishte një nga vendet e para në botë, ku identiteti kombëtar zëvendësoi fenë si burim të rendit shoqëror, një fakt i cili me siguri duhet të jetë burim udhëzimi se si t’i mbijetojmë një bote të re tensionesh fetare. Shqipëria ka vështirësitë e saj; por te të rinjtë pikasa shpresën dhe angazhimin që do ta futë këtë vend plotësisht në rrjedhën e jetës evropiane, një simbol i ‘unitetit në diversitet’, që ka qenë tipari i kulturës sonë të përbashkët që nga iluminizmi.[1]
Pikërisht koncepti i shqiptarizmit ka filluar të sulmohet dhe përbuzet, duke bërë thirrje për ndryshim apo zëvendësim te tij me koncepte të tjera eksperimentale të cilat mund të kenë pasoja të rënda jo vetëm për kulturën, identitetin apo dy shtetet shqiptare, por edhe për rendin shoqëror dhe liritë themelore. Ndër to, liria e besimit dhe harmonia fetare që janë karakteristikë dhe thesar i paçmueshëm i kombit tonë. Këto liri i kanë rrënjët te koncepti ynë tradicional i shqiptarizmit – që mbetet garantuesi më i mirë i ushtrimit të të drejtave të tyre.
Harmonia fetare dhe shqiptarizmi qëndrojnë si kundërpeshë ndaj tendencave radikale të çdo lloji. Prandaj, përgjatë leximit të këtij libri lexuesi mund të mësojë nga filozofi anglez se atdhedashuria dhe kombi, veçanërisht në rastin tonë shqiptarizmi, nuk duhet të merren si të mirëqena, aq më pak si ide të vjetruara.
Alternativa utopike që na ofrohet, si çdoherë tjetër në të kaluarën e njerëzimit, mbetet eksperiment tejet i rrezikshëm. E pikërisht, historia na mëson se gjërat e çmuara krijohen me vështirësi, por mund të humben shumë lehtë; pasojat e eksperimenteve të përmasave të tilla kushtojnë shumë shtrenjtë për qytetërimin, lirinë dhe mbi të gjitha jetët e njerëzve.
-Albert Bikaj
*shkëputur nga fjala e përkthyesit Nevoja për Kombe, Roger Scruton.
[1] Shih: Roger Scruton, Filozofia moderne: nga Aristoteli te filozofia analitike, përkth. Spartak Ngjela (Tiranë: UET Press, 2017).
Të fundit



Lapaj shënjestron politikanët: Numërojnë lekët e korrupsionit në divan para fëmijëve
1 Shkurt 2023, 22:20


Berisha: Përmes agjentit të arrestuar McGonigan, Rama mori peng kreun e opozitës
1 Shkurt 2023, 21:20


Studimi: Injeksionet e botoksit, mund të reduktojnë simptomat e ankthit
1 Shkurt 2023, 20:24

Datat më me fat për secilën shenjë horoskopi për muajin shkurt
1 Shkurt 2023, 20:02
A do të merrni pjesë në protestën e thirrur nga opozita në 11 shkurt?
1 Shkurt 2023, 19:50
Shkuan për ski, bllokohen pesë të rinj në Malësi të Madhe
1 Shkurt 2023, 19:39




U sulmua nga hakerat? Reagon Air Albania: Sistemet e të dhënave janë të paprekura
1 Shkurt 2023, 18:34
Çfarë pritet të ndodhë në 11 shkurt? Ristani tregon kauzën dhe pritshmëritë e PD-së
1 Shkurt 2023, 18:12
Beyonce njofton datat e turit të saj ndërkombëtar
1 Shkurt 2023, 17:51

"Molla fryt i krijimit", çfarë fshihet pas emrit dhe logos së Apple
1 Shkurt 2023, 17:08

Kamera e NASA-s kap fytyrën e një ariu në sipërfaqen e planetit Mars
1 Shkurt 2023, 16:25
FBI kontrollon shtëpinë e Presidentit Biden në Delaware
1 Shkurt 2023, 16:20



Amerika akuza Rusisë për shkelje të traktatit të armëve bërthamore
1 Shkurt 2023, 15:37
Inceneratorët/ Kryemadhi: SPAK të ndalojë pagesat, janë shkelur të gjitha procedurat
1 Shkurt 2023, 15:30

Shefi i TikTok do të dëshmojë para kongresit lidhur me sigurinë e aplikacionit
1 Shkurt 2023, 15:01
Kurti i prerë: Asocacioni njëetnik në Kosovë, i pamundur
1 Shkurt 2023, 14:45
Meta i bashkohet PD: Të gjithë në protestë më 11 shkurt, largimi i Ramës është jetik
1 Shkurt 2023, 14:38
Olta Gixhari shpërthen në të qara: Nuk mbaj dot më
1 Shkurt 2023, 14:33
Mësohet kur do të performojë Shqipëria në Eurovizion
1 Shkurt 2023, 14:07
Çuçi tregon nëse e ka takuar McGonigal: Hyrje-daljet e ish-zyrtarit? Nuk janë sekret
1 Shkurt 2023, 14:06

E reja ndërroi jetë 4 ditë pas lindjes, reagon materniteti në Tiranë
1 Shkurt 2023, 13:39
“Pesha elektorale është e Berishës”, Duka: Kjo është rruga si mund të fitojë opozita
1 Shkurt 2023, 13:23
Ndërron jetë 4 ditë pas lindjes 30-vjeçarja në Tiranë
1 Shkurt 2023, 13:19

Goditet me thikë 30-vjeçari në Austri, autori një zyrtar shtetëror shqiptar
1 Shkurt 2023, 12:48


Protesta e 11 shkurtit, Berisha mbledh grupin parlamentar në selinë blu
1 Shkurt 2023, 11:36
Grafiku, Shqipëria dhe Kosova me pagën minimale më të ulët në Europë
1 Shkurt 2023, 11:35
I akuzuar për vrasjen e Briken Sanajt, arrestohet në Kosovë Gjelosh Krasniqi
1 Shkurt 2023, 11:11
Zgjedhjet vendore, KQZ përcakton 3 bashkitë ku do të zhvillohet votimi elektronik
1 Shkurt 2023, 11:00
Krimineli rus kërcënon Kosovën: Vitin që vjen do të shkojmë në Prizren
1 Shkurt 2023, 10:54
Garda merr në ruajtje godinën e SPAK dhe GJKKO
1 Shkurt 2023, 10:50

Mbahet nesër në Kiev Samiti BE-Ukrainë
1 Shkurt 2023, 10:21



Kostot rriten çdo ditë, studentët nuk marrin bursat prej 4 muajsh
1 Shkurt 2023, 09:24
Hyn në fuqi harta e re gjyqësore, nga sot vetëm një Gjykatë Apeli në Tiranë
1 Shkurt 2023, 09:07


SHBA përgatit paketën e re të ndihmës për Ukrainën, 2 mld dollarë armatime
1 Shkurt 2023, 08:20
Bien ndjeshëm temperaturat, parashikimi i motit për ditën e sotme
1 Shkurt 2023, 08:10

Horoskopi, çfarë parashikojnë yjet për ditën e sotme
1 Shkurt 2023, 08:04
Posta e mëngjesit/ Me 2 rreshta: Çfarë pati rëndësi dje në Shqipëri
1 Shkurt 2023, 08:02


Rama-Mc Gonigal, Goci: Ambasada amerikane po hesht qëllimisht
31 Janar 2023, 22:21
Meta: Dorëheqja e Bashës nuk ekziston në gjykatë, është një mashtrues i rëndomtë
31 Janar 2023, 22:01
Skandali ‘McGonigal’, opozita organizon protestë kombëtare në 11 shkurt
31 Janar 2023, 21:48
Hetimi për “McGonigal”, Anila Hoxha: Procedimi penal i paregjistruar nga SPAK
31 Janar 2023, 21:39

Keanu Reevs bën premtimin publik për rolin e tij në “John Wick: Chapter 4”
31 Janar 2023, 20:53

Era Rusi pranon se është në lidhje me një artist dhe planet për t`u bërë nënë
31 Janar 2023, 20:28

Kush është aktori që do të luajë Michael Jackson në filmin biografik
31 Janar 2023, 19:54


Si do të jetë Shën Valentini për secilën shenjë horoskopi sipas Meri Shehut
31 Janar 2023, 19:28

TI për VOA: Shqipëria ka ngecur në vend në luftën ndaj korrupsionit
31 Janar 2023, 18:33
Indian Wells “shuan” shpresën e Djokovic, SHBA mban masat anti-covid deri në maj
31 Janar 2023, 18:33

Çfarë nuk duhet të bëni kur karikoni telefonin
31 Janar 2023, 17:52
Ministri Peleshi e quan qesharake çështjen “McGonigal”
31 Janar 2023, 17:40

Zbulohet një specie e rrallë maceje në malin Everest
31 Janar 2023, 16:46

Ndërron jetë ylli i kinematografisë Cindy Williams
31 Janar 2023, 16:37

SHBA jo si Gjermania, nuk pranon të furnizojë Ukrainën me avionë luftarakë
31 Janar 2023, 15:54
Eurovision 2023: Publikohet logoja dhe slogani domethënës i festivalit
31 Janar 2023, 15:41
Von Cramon ia dorëzon Parlamentit Evropian draft-raportin për Kosovën
31 Janar 2023, 15:24

Johnson shkon në SHBA për të kërkuar ndihmë për Ukrainën
31 Janar 2023, 15:06
Evropianët më ‘pijanecët’ në botë, por ku renditet Shqipëria
31 Janar 2023, 15:05
Luizi po mendon largimin nga ‘Big Brother VIP Albania’
31 Janar 2023, 14:56
Sherr mes policëve në ish-Bllok, i drejtojnë armët njëri-tjetrit. AMP nis procedimin
31 Janar 2023, 14:34