Një mik, pronar i agjensie udhëtimesh, as nuk e merr përsipër gjetjen e një bilete daljeje nga Shqipëria. Ka patur shumë anullime fluturimesh, thotë. Pas disa luhatjesh online mes ‘Turkish’ dhe ‘EasyJet’ fiton alternativa e dytë: fluturim direkt në Gjenevë dhe një rrugëtim katër orësh me makinë drejt Milanos.
Në aeroporte, përfshirë edhe atë të Tiranës, sundon amullia e ditës së parë të një vendimi brutal: BE ka vendosur të mbyllë kufijtë për 30 ditë, duke e futur shumicën e kontinentit të vjetër në izolim. Vende e Unionit janë tani Bashkimi i Karantinës. Një perde e murrme dhe e pasigurt ka rënë mbi një prej klubeve më të rëndësishme dhe më të joshese të historisë.
Gjë që, në pamje të parë, nuk shihet në Zvicër. Aeroporti i Gjenevës nuk e ka ngarkesën dhe shfrenimin e një dite të zakonshme të një hub-i europian, por jeta duket se rrjedh pa kufizime. Nuk sheh maska dhe doreza që mundohen të fshehin apo maskojnë një panik tashmë botëror, dhe lëvizja në rrugë, me makinat që shkasin përmbi një asfalt, që në Zvicër i ngjan dyshemesë së një farmacie, të krijojnë idenë e rrejshme të rutinës. Por Zvicra kështu ka qenë gjithmonë. Një shtet neutral, që e ka ruajtur grimasën e paqes edhe gjatë luftës së përgjakshme botërore të herës së dytë, ky vend vazhdon ta krijojë iluzionin se bota nuk është në luftë, se murtaja nuk është te dera, që me një Swiss army knife, me një kuti çokollatash dhe dijeninë se, me ‘rendin imagjinar’ të botës, paranë, mund të bësh një Arkë të Noes e të hidhesh në bregun e përtejmë të çdo Apokalipsi.
Pengesat e para e shqyejnë maskën e kësaj (zh)gjëndrre. Te një zyrë e makinave me qira të thonë se një automjet që merr në Gjenevë nuk mund ta lësh në filialin e së njëjtës kompani në Milano. Kështu ka qenë, por jo më. Janë mbyllur kufijtë dhe gjithçka ka ndryshuar, më thotë një fytyrë e rrepte ‘gjermanike’ pas banakut dhe përtej një distance prej 1 metri që mbrohet nga një rrip i zi distancues.
Mund ta lësh makinën në Milano, vazhdon ai me ftohtësinë e padepërtueshme teutonike, por kushton 2300 euro në ditë. I them se, po të kisha para të tilla do të isha para një agjensie avionësh çarter dhe jo para qymezit të tij.
Ironia nuk është një gjellë që zviceranëve mund t’u shërbehet në kohë paqeje as lufte.
***
Kjo lëvizje nëpër Europë, kur Britania ka dalë prej saj dhe virusi me kurorë tmerri ka hyrë, ngjan si jerm i një personazhi të Remarkut gjatë Luftës së Dytë. Lidhet ngushtë me luftën më të parë të njeriut, përkushtimin për njeriun e shtrenjtë. E cila gjendet në një spital të Milanos, pasi ka dalë, gjithë plagë, nga një përpjekje për shëndet dhe dinjitet, në një prej atyre strehëve të sharlatanizimit dhe babëzisë shqiptare, Spitalit “Amerikan”; një kasaphane ku të rrjepin për të të shëruar dhe me ‘mjeshtërinë e profanëve’ të vrasin.
Kjo vrasje ndërgjegjeje është me mua, më e rëndë se mundësia e infektimit me kuroravirus. Intuita e ‘mbijetesës’ më shtyn drejt vendimit se një tren mesnate nga Gjeneva në Milano ndoshta do të ishte një dredhi e përligjur për t’i shmangur kufijtë, pyetjet, autoritetet dhe bezdinë e këtij kontinentrrethimi.
Treni i fundit për Milano është nisur për sonte, më njofton me ftohtësinë e një prerjeje thike biletashitësi në stacionin qendror të qytetit. Duke shtuar: do të të kthejnë gjithsesi sepse Zvicra i ka mbyllur kufijtë. Sqaron se ka një tren që mund të më çojë në Domossodola, kufirin zvicerano-italian. Aladini i një llampe që më ndizet në mendje më thotë se ky është një rast i mirë.
Për të mbushur orën që ka mbetur deri te nisja e trenit në platformën 6, bashkë me Landin marrim nga një shishe ujë dhe një snack që i konsumojmë në një prej shkallareve të stacionit. Jo për të luajtur me pamjen shkujdesëse të dy globetrotter-ash, por se në mijëra metra katrorë nuk ka as stola dhe as tavolina e karrige. Ndoshta është një masë kundër grumbullimeve pas shpërthimit të Covid-19, ndoshta është vetëm spartanja e përditshmërisë zvicerane.
Një qen që shkon pas dorës së një burri na sheh në sy. A mund t’i jap dicka? e pyes të zotin. Miraton me një tundje koke. Pas pak e kuptova se qentë zviceranë nuk e parapëlqejnë pretzel-in. Edhe unë do e kisha preferuar me pak mustardë dhe një birrë, por nuk ke c’bën.
Frëngjishtja është interlingua e kësaj pjese të Zvicrës, e cila si çdo gjë që lidhet me ish-perandorinë e Napoleonit bën çmos për ta fshehur çdo prani të anglishtes. Kjo ‘luftë e gjuhëve imperiale’ bëhet e padurueshme kur e kupton se të duhet ‘të kapësh’ pak frëngjisht ‘on the go’ për të marrë vesh se çfarë dreqin thuhet në fortafolësit e stacionit dhe të trenit. Aq pak sa për të mos humbur në këtë natë të bekuar europiane plot me viruse, frikë, kufij të mbyllur. Të gjitha pjesë e një ‘luftë të ftohtë’ me një armik tinzar.
Kur kuptojmë diçka nga ‘skema’ e lëvizjes së trenave, diku pas nja 5 stacionesh, anglishtja fillon ta spërkasë natën kufitare si një bekim. Tingulli i diçkaje të njohur fillon dhe e bën izolimin më të durueshëm. Mjaftueshëm sa për të bërë sikur nuk e vë re një ‘bombë të heshtur’, që ka hedhur në erë imagjinaren e trenave: plot me njerëz dhe cit me gëzimin e atyre që shkojnë e vijnë nëpër një Europë, që duhet të ishte diçka e afërt me një ‘dhe të premtuar’.
Lehtësia e dhjetëra vagonave thuajse bosh nuk e pengon trenin e parafundit që të na arrijë 7 minuta me vonëse, por fiks në 23.30, kur do të merrnim binjakun e tij nga Brig në Domossodola. Do të thotë, jemi të ngecur në tokë zvicerane, 30 minuta larg kufirit italian, në një orë të papërshtatshme, në një muaj dhe vit të papërshtatshëm. Kufijtë mund të jenë të bllokuar, por pamundësia për t’u takuar me Jo-në e fundit të izolimit bëhet thuajse një çmërs.
Një nënshtetase italiane dhe një qytetar amerikan janë në anën italiane të kufirit duke u përpjekur ta kalojnë në tokë zvicerane për të marrë me makinë një qytetar amerikan dhe mbajtësin e një green card-e. Të gjithë janë shqiptarë dhe pjesëtarë të një familjeje. Përpjekja e atyre në anën italiane të kufirit dështon te pika e kalimit zviceran. Oficerët zviceranë u sugjerojnë që, ‘të ngecurit’ në tokën e tyre të marrin një taksi. Eshtë ora 2 e mesnatës, e marta ia ka lënë radhën të mërkurës në kalendarin e Europës që nuk është më Gregorian, por viruskoronian.
***
Brig nuk është një nga ato qytetet që baret, hotelet dhe taksitë i ka gëluese në këtë orë të natës. Aq më pak në këtë stinë dhe aq më pak në këtë kolerë. Një burrë që po ngarkon një furgon mallrash na thotë se nuk flet anglisht, por e shquan të verdhën e urgjencës që gjendet te fjala ‘taxi’ dhe na sugjeron ‘train station’. Një sanitar atje na udhëzon të bëjmë majtas te hyrja kryesore dhe do të dallojmë një tabelë ku është një numër telefoni. Merreni dhe ata vijnë në çdo orë. Na ngrohet gjaku. Si atyre që panë heroin e mitologjisë zvicerane Vilhelm Tel të qëllonte një mollë me shigjetë mbi kokën e një fëmije pa e dëmtuar të voglin.
Dikush, habitshëm pa shenja përgjumjeje, na përgjigjet dhe na thotë se do na dërgojë një taksi. 40 minuta më vonë jemi në Gondo, në piën e kalimit kufitar Zvicër-Itali. Cka pason është bizare. Taksisti na lë 50 metra pa shkuar te trau kufitar. Nuk na e shpjegon dot këtë ngurrim, por 5 euro shtesë i mjaftojnë për të na premtuar se do na priste 5 minuta. Nëse nuk kalojmë, të paktën dikush do të na merrte mbrapsht drejt një pike prej së cilës mund të lëvizësh. Alpet, me shpate që zbresin si thika mbi një lumë dhe mbi pikëkalimin kufitar, nuk na e premtojnë këtë.
Dy oficerët zviceranë janë të sjellshëm. U themi se çfarë bëjmë aty në këtë orë, që do të ishte e çuditshme edhe në mungesë të koprifuokos kontinentale. Lidhen me kolegët italianë dhe njëri prej tyre, në një italishte perfekte të veriut, u flet për dy ‘pelegrinët’ e kuroravirusit. Taksia nuk shquhet dhe oficerët na pyesin se si erdhëm deri aty. Ua shpjegojmë. Po si do kaloni në pikën italiane, ngulmojnë. Nëse na lini, më këmbë. Qeshin. Është katër kilometra nga këtu.
Në atë distancë që ndan Zvicrën nga Italia; Europën nga vetja; katër shqiptarë, me tre identitete të reja, nga njëri-tjetri; dhe një familje nga njeriu i shtrenjtë, që vuan mbi një shtrat, dhe pas një perdeje që Europa ka hedhur mbi kontinent, si gjatë Luftës së Dytë, shtrihet ndarja, bashkimi, lëvizja e lirë, kërcënimi i një virusi të ri, të panjohurat që vijnë me të, dhe fakti se bota ka ndryshuar brenda një dite. Ajo ka marrë një masë të re, por është bërë e vjetër. Të sfilitur nga padurimi i një pengese që, si shqiptarë të vjetër dhe euro-amerikanë të rinj, e kishim harruar, në 5.30 të mëngjesit mbërrijmë në Milano.
Kjo ishte dita 1/2 e udhëtimit në Itali, në zemër të kuroravirusit.
Financuar Nga Bashkimi Europian
