The government doubles the costs of the 'Smart City' project without any explanation

On February 23, Prime Minister Edi Rama welcomed the President of the United Arab Emirates, Mohamed bin Zayed Al Nahyan, at Tirana's "Mother Teresa" Airport, with whom he signed several cooperation agreements.

Among the signed agreements was a letter of commitment for the Albania Smart City project, which envisages the installation of an advanced network of cameras and radars in Albania's main cities with the aim of increasing public safety.

The agreement was signed between the Minister of Interior, Ervin Hoxha, and Sultan Al Jaber, chairman of "Presight AI Ltd" - a data and Artificial Intelligence company registered in Abu Dhabi.

The "Smart City" project has been included in the list of projects of national importance by the Albanian government and was expected to cost 60 million US dollars.

But after the visit of the president of the United Arab Emirates to Tirana, the project's costs have almost doubled and are expected to be covered through a loan with the Abu Dhabi Fund for Development.

Details of the agreement are revealed through a draft law filed in the Assembly to ratify the loan agreement worth $118.5 million, which will go to finance the "Camera System under the Administration of the State Police - Smart City" project.

The government does not argue the increase in cost from 60 million to 118.5 million dollars in the explanatory report, while emphasizing that the entire amount will be used to finance the project aimed at increasing the level of public safety.

But according to the document, the Albanian government expects to roll back the installation of 2,239 ANPR (automatic number plate recognition) cameras and 2,602 PTZ cameras for traffic monitoring, as well as 3,816 body cameras for the police. The project also includes the installation of 100 smart radars and the same number of sensors to monitor traffic on Albanian roads.

Asked about the reasons for the doubling of the cost, the Prime Minister's Office and the Ministry of Interior did not respond to requests for comment by the time of publication.

According to economic experts, this leaves room for doubts about the artificial inflating of the contract value.

"This increase of almost 100% has no publicly argued explanation. No detailed analysis of the factors that have influenced this increase in costs has been presented, creating great room for suspicions about the artificial inflating of the contract value," says Eduard Gjokutaj, founder of the financial education organization, "Altax."

Without competition and transparency 

Projekti “Smart City” u zyrtarizua për herë të parë gjatë një ceremonie zyrtare në Abu Dhabi në prill 2024, ku ministri i atëhershëm i Brendshëm, Taulant Balla nënshkroi një memorandum mirëkuptimi me kompaninë ‘Presight AI‘ – pjesë e grupit G42 me bazë në Emiratet e Bashkuara Arabe. Balla tha më vonë se projekti i kamerave inteligjente do të shtrihej në Tiranë dhe 19 qytete të tjera të vendit.

Projekti është pritur me shqetësime nga ekspertët e të drejtave digjitale, të cilët theksojnë se ai mbart rrisqe sa i përket ndërhyrjes së madhe në privatësinë e qytetarëve dhe sigurinë e të dhënave që do të mblidhen nga kamerat. Lidhjet kineze të kompanisë ‘Presight AI” kanë ngritur gjithashtu shqetësime në Kongresin e Shteteve të Bashkuara.

Për opozitën në Shqipëri, projekti mbart edhe probleme të tjera.

Deputetja e Partisë Demokratike, Jorida Tabaku e krahasoi marrëveshjen e projektit “Smart City” me praktikat e mëparshme të “ligjeve speciale” të qeverisë, që bien sipas saj në kundërshtim me praktikat e legjislacionit europian.

Tabaku theksoi gjithashtu se ka një errësirë informacioni për arsyet e marrjes së huave dhe për dyfishimin e vlerës së saj.

“Kjo marrëveshje është e paracaktuar dhe shkel me të dyja këmbët marrëveshjen e Stabilizim Asociimit me BE-në,” tha Tabaku.  “Socialistët interesohen vetëm të integrojnë më shumë interesa të ngushta dhe shpesh okulte në xhepin e pakicës dhe kurriz të shumicës,” shtoi ajo, duke akuzuar mazhorancën në pushtet për zbatimin e një praktike të tillë të “ligjeve me porosi” në të paktën 20 raste.

Tabaku i druhet gjithashtu përdorimit të kësaj teknologjie nga mazhoranca për qëllime politike, në kushtet kur sipas saj Policia e Shtetit është në shërbim të Partisë në pushtet dhe kur rreziku i keqpërdorimit të kapaciteteve të Inteligjencës Artificiale është gjithnjë e më i madh.

“Pikëpyetjet qëndrojnë në lidhje me mënyrën se si operon qeveria shqiptare,” shtoi Tabaku, ndërsa kujtoi rastet kur Partia Socialiste i kishte përdorur të dhënat personale të qytetarëve për qëllimet e veta politike.

Edhe Gjokutaj thekson se anashkalimi i një procesi transparent prokurimi me projektin “Smart City” shkel marrëveshjen e Stabilizim- Asocimit me Bashkimin Europian.

“Në kushtet kur një projekt i tillë i jepet pa garë një kompanie të zgjedhur në mënyrë preferenciale, dhe mungesa e një tenderi të hapur rrit dyshimet për kapjen e kontratës nga interesa të lidhura me pushtetin,” tha Gjokutaj.

“Mungesa e garës automatikisht krijon rreziqe të larta për korrupsion dhe klientelizëm,”  shtoi ai.

Kushtet e kthimit të borxhit, sipas ekspertit, rrezikojnë gjithashtu t’a kthejnë atë në një barrë për buxhetin e shtetit në dy dekadat e ardhshme. Sipas Gjokutajt, marrëveshja e huasë me fondin e Abu Dabit ka dhe problematika të tjera, të tilla si norma e interesit, 4%, që sipas tij është e lartë për një hua zhvillimi, apo zgjedhja e valutës në dollarë, çka ekspozon rreziqe nga kursi i këmbimit.

“Choosing a more expensive source of financing is inexplicable,” Gjokutaj said, while listing other financial institutions that offer loans with lower interest rates./ BIRN