Bajram Rexhepi: DUI has not been harmed by Artan Grubi's declaration of 'non grata'

In North Macedonia, one of the issues that continues to cause debate is that of the law on the use of languages, adopted in 2019.

On December 11 of last year, the Constitutional Court postponed the decision on the assessment of the constitutionality of the law, due to the absence of two Albanian judges, who boycotted the process.

The head of the court said that the preparatory session on the issue of the law will be held in March.

The law on the use of languages ​​was sent to the Constitutional Court by VMRO-DPMNE, when the latter was in opposition, while 13 other complaints were filed against it by political entities and experts.

Some of the objections relate to the expansion of the use of the Albanian language in judicial proceedings, on banknotes and police uniforms.

The issue has sparked great dissatisfaction among Albanians, but also clashes between opposition parties and those in power.

In an interview with Voice of America, the vice president of the Democratic Union for Integration Party, Bajram Rexhepi, speaks about the expectations this political force has regarding the decision-making of the Constitutional Court.

Mr. Rexhepi also spoke about the designation by the US State Department of former Deputy Prime Minister Artan Grubi, a representative of the DUI, on charges of major corruption. He said that the responsibilities are individual and that the declaration of Mr. Grubi as undesirable has not harmed the party.

On December 18, authorities in Skopje announced the international search for Mr. Grubi, on suspicion of fraud with the State Lottery, along with its former director, Përparim Bajrami.

Mr. Grubi and Mr. Bajrami have fled the country and their whereabouts are unknown.

Mr. Rexhepi adds that the former deputy prime minister must return to the country and face justice, to prove, as he said, what Mr. Grubi himself has said, that he is innocent.

Voice of America: Mr. Rexhepi, what about the Constitutional Court; do you expect any decision that could penalize the Albanian language?

Bajram Rexhepi: Nuk besoj se Gjykata (Kushtetuese) edhe pse e ka shtyrë vendimin për në pranverë… dhe do të jetë përsëri një seancë përgatitore, nuk besoj se do të ketë guximin të marrë një vendim politik. Vendimi që pritej të merrej më 11 dhjetor dhe që u shty për në pranverë, nuk ka asnjë lidhje me pajtueshmërinë kushtetuese të këtij ligji. Absolutisht, është një vendim politik; ashtu ka qenë i parashtruar nga subjektet politike, njëra prej tyre, siç përmendët edhe ju, VMRO-DPMNE-ja. Ne kemi kërkuar disa herë që ato ta tërheqin këtë parashtresë tek Gjykata Kushtetuese, që nuk ka ndodhur deri më tani. Por, ajo që është më e rëndësishme të thuhet është se ky është një realitet i ri politik në Maqedoninë e Veriut. Nuk është problemi vetëm i këtij vendimi që duhet ta marrë Gjykata Kushtetuese, por është një plan afatgjatë i ashtuquajtur deshqiptarizimi i Maqedonisë së Veriut…

Zëri i Amerikës: Ku e mbështesni ju këtë konstatim?

Bajram Rexhepi: Unë shpresoj që Gjykata Kushtetuese do të jetë racionale dhe ta kuptojë rëndësinë dhe rrezikun e marrjes së një vendimi të tillë, pasi është e kuptueshme që është një çështje thelbësore për shqiptarët e Maqedonisë së Veriut dhe kjo mund të nxisë reagime të shumta, jo vetëm të subjekteve politike, por të gjithë spektrit politik në Maqedoninë e Veriut dhe mund të shkojë deri në përshkallëzime të pakontrollueshme lidhur me vendimet e ngjashme. Pasi, nuk është vetëm kjo. Ndodhin çdo ditë veprime të tilla të partive në pushtet, sidomos nga VMRO-DPMNE-ja, e cila edhe në programin zgjedhor dhe gjatë gjithë periudhës parazgjedhore promovonte atë që ajo e quante “ta kthejmë dinjitetin maqedonas, dinjitetin e humbur” në periudhën e kaluar.

Zëri i Amerikës: Megjithatë në vitin 2019, Komisioni i Venecias ka dhënë një opinion, gjithësesi jo i detyrueshëm ku thotë ndër të tjera se në disa fusha ligji mbi përdorimin e gjuhëve mund të shkojë shumë larg, duke u imponuar institucioneve publike detyrime juridike të parealizueshme, veçanërisht në lidhje me përdorimin e gjuhës shqipe në procedurat gjyqësore. Si mund të reflektohen këto shqetësime në ligj?

Bajram Rexhepi: Unë besoj që ky mendim ka qenë lidhur me zbatimin në disa fusha. Është shumë e qartë që ato kanë sugjerime që të përmirësohet zbatueshmëria e këtyre neneve shumë të rëndësishme të ligjit, sepse po i hoqët këto nene të ligjit, ai bëhet i pazbatueshëm në shumë fusha të tjera, sidomos në gjykata dhe prokurori. Po ta shihni të gjithë mendimin e Komisionit të Venecias, aty nuk thuhet se duhet të abrogohen, por përkundrazi, që të përmirësohen dhe ajo që duhej të ndodhë është që së pari të përmirësohen para se të abrogohen këto nene shumë të rëndësishme të ligjit për përdorimin e gjuhëve.

Zëri i Amerikës: Zoti Rexhepi, së fundmi Departamenti amerikan i Shtetit përcaktoi për korrupsion madhor, ish-zëvendëskryeministër Artan Grubi dhe më herët kryetarin e Komunës së Strugës, Ramiz Merko, të dy përfaqësues të BDI-së. A e kanë dëmtuar imazhin e forcës tuaj politike këto përcaktime?

Bajram Rexhepi: Nuk do të thoja është dëmtuar, pasi që të gjitha përgjegjësitë tona të çdo individi, çdo përfaqësuesi politik që kanë qenë nëpër institucione, para së gjithash janë individuale dhe nuk mund të ketë faj kolektiv. Sigurish që ne e kemi pranuar si të tillë vendimin e Departamentit amerikan të Shtetit dhe zoti Grubi menjëherë është larguar nga skena politike, nga organet drejtuese të partisë dhe tani absolutisht që ne flasim për të si një ish-përfaqësues i Bashkimit Demokratik për Integrim. Unë besoj se nuk do të reflektojë dhe nuk do të ketë një impakt të madh në zhvillimet politike brenda BDI-së, se besoni që BDI-ja është një institucion më vete, është struktura më e organizuar politike në Maqedonin e Veriut dhe sigurisht që ka pasur, ka dhe do të ketë probleme të tilla, por në bërthamën e BDI-së këto nuk do të ndikojnë.

Zëri i Amerikës: Si mendoni a duhet të dorëzohet zotit Grubi dhe a e dini ju ku ndodhet ai?

Bajram Rexhepi: Jo nuk e di (ku ndodhet) dhe unë mendoj që po (duhet të dozërohet). Ashtu siç edhe ai në rrjetet sociale ka publikuar se ndjehet i pafajshëm, mendoj se duhet të kthehet në shtet dhe të vërtetojë pafajësinë që e thekson në rrjetet sociale. Mendimi im edhe i BDI-së është se ai duhet të kthehet dhe të dëshmojë para organeve gjyqësore, por ajo që është më e rëndësishme të thuhet është se kjo luftë nuk guxon të jetë në përmasa të tilla që të bëhet një hakmarrje politike ndaj subjektit tonë politik, sepse përgjegjësia gjithsesi është individuale dhe nuk guxon që BDI të dëmtohet si pasojë e këtyre ndodhive të së kaluarës.

Zëri i Amerikës: Zoti Rexhepi, një nga çështjet që ka mbetur pezull, dhe qe po mban peng procesin e integrimit të Maqedonise së Veriut në BE, është dhe ajo ndryshimeve kushtetuese. Sa gjasa ka që ato të miratohen dhe kur mund te ishte sipas juaj periudha me optimale që kjo të ndodhte? Sipas disa njoftimeve, duket se nje mundësi është që këto ndryshime të behen pas zgjedhjeve lokale që mbahen në vjeshtë.

Bajram Rexhepi: It should happen one day or earlier, because the entire EU integration process is being held hostage by these changes, I would say very trivial ones that should be made to the constitution of our country, since the introduction of Bulgarians into the constitution of the Republic of North Macedonia on the contrary creates division and specifies that Bulgarians are a different nation and this has been a topic that has been discussed in the opinion of North Macedonia for a very long time. I think that the current government does not intend to make these changes, as you said, perhaps after the local elections, since at every step they make special calculations, but if this is prolonged and goes on for a longer period of time, it will create a dangerous cycle around the political developments of the Republic of North Macedonia in the future, since the ethnic balances in our country are constantly being disrupted. And this could cause a very great danger for the future of our country. VOA