Mbi zgjedhjet parapolitike të 25 prillit: në fillim analiza e tyre, pastaj përgjegjësitë e opozitës

Altin Gjeta

Zgjedhjet e 25 prillit kanë përfunduar. Partia Socialiste e Edi Ramës ka siguruar një mandat të tretë, ndërsa Partia Demokratike me Lulzim Bashën në krye nuk ia ka dalë as këtë herë të rikthehet në pushtet. Sipas maksimës së vjetër, sa jeta ndoshta, e cila na dikton se ‘në një garë gjykohet humbësi jo fituesi’, ka shpërthyer debati brenda PD mbi arsyet e humbjes së zgjedhjeve.

Sigurisht në rrethana normale, në një vend dhe rend me institucione dhe demokraci funksionale fillimi i një debati të tillë dhe përqendrimi i vëmendjes së opinionit publik rreth shkaqeve të humbjes së PD do ishte një dialektikë logjike post-zgjedhore. Por ratio na dëfton se Shqipëria nuk ka zhvilluar zgjedhje politike në një rend ku, siç theksojnë studiuesit e sistemeve politike Linz dhe Stepan ‘demokracia është bërë e vetmja lojë në qytet’.  Përpos të tjerave, mjafton të lexoni gjetjet e raportit i fundit të Freedom House për Shqipërinë sipas të cilit vendi ka rrëshqitur më tej drejt autokracisë si pasojë e përkeqësimit të qeverisjes qendrore, proceseve elektorale dhe lirisë së shtypit.

Në këto kushte, përkundër asaj që na dikton tradita e qasjes ndaj humbësit dhe fituesit, mendoj se interesi publik kërkon që analiza e zgjedhjeve të 25 prillit të nisë nga arsyet dhe faktorët që kanë çuar në fitoren e mandatit të tretë nga Rama. Kjo, besoj unë do të shtronte një taban më të shëndoshë logjik nga ku mund të nisë debati dhe analiza mbi arsyet e humbjes së PD dhe përgjegjësitë e lidershipit të saj.

Zgjedhjet e 25 prillit, përndryshe nga si duan t’i paraqesin fituesit janë zhvilluar dhe fituar në rrethana dhe me mjete parapolitike. Me parapolitikë studiuestit Cribb dhe Zaum kuptojnë tërësinë e rrjeteve dhe strukturave klandestine ku qëndron pushteti real – të lidhura, inkorporuara dhe kontrolluara nga elita sunduese, të cilat qëndrojnë të fshehura prapa fasadës së institucioneve shtetërore demokratike. Në këto kushte hapësira për të bërë politikë është tërësisht e minuar, dhe qartësish një ndërmarrje e destinuar të dështojë.

I vetëdijshëm për monstrën parapolitike që ka krijuar, kryeministri Rama nuk harxhoi as edhe një minutë të vetëm në fushatë për të bërë bilancin e punëve të qeverisë së tij, apo për të hartuar dhe shpalosur një program përpara qytetarëve. Sepse në një shoqëri parapolitike partia në pushtet, PS gjegjësisht, ka kapur shtetin dhe nëpërmjet shtetit ka kapur dhe korruptur moralisht dhe financiarisht shumicën e nevojshme të shoqërisë për të sunduar pjesën tjetër.

Kjo është jo pak, por e sigurt. Dhe provat empirike janë lehtësisht të dallueshme, jo vetëm nga mendjet e holla të hulumtuesve të politikës, por nga e gjithë shoqëria, e sjellja e deformuar e së cilës është edhe prova më flagrante. Sepse nuk ka si të shpjegohet fakti që PS u votëbesua edhe njëherë me një bilanc qeverisës katastrofik, arrogancë të hapur, e zënë gafil në skandale ndërkombëtare, korrupsionin e provuar endemik në çdo qelizë institucionale, koncensionet milionëshe për punë të pabëra, patronazhistët, Lamen që instruktonte punonjësit e shtetit si t’i mbanin me rrena shqiptarët që nuk do t’iu legalizohej shtëpia, flirtit me botën e nëndheshme dhe stanjacionin ekonomik dhe europian të Shqipërisë.

Për ata që argumentojnë se PD ishte alternativë për qytetarët, si e shpjegojnë faktin që një parti fantazëm si PSD, krytari i së cilës është sulmuar edhe nga Ambasada Amerikane në Tiranë, arriti të merrte tre mandate, ndërsa Pano Soko dhe Endri Shabani nga Nisma Thurje p.sh nuk morën dot më shumë se 2000 vota në Tiranë? Apo se herësi në Tiranë nuk u thye, le të themi për shembull nga profesorë, aktivistë dhe politikanë karriere, por nga një i ri që as emrin nuk ia di dhe as e kam dëgjuar të flasë ndokund për politikë dhe interesin publik?

E pra, kjo nuk don as mend as kalem për të kuptuar se mekanizmat parapolitikë që ka ndërtuar PS në pushtet, si kapja e institucioneve në mënyrë kapilare, përdorimi i burimeve shtetërore për të financuar fushatën, punësimi masiv në shtet, përdorimi i administratës publike dhe presioni mbi të për qëllime elektorale, koalicionet e maskuara me persona me lidhje me botën e të fortëve, si dhe deformimi i kodit zgjedhor, pothuajse ia kanë siguruar fitoren PS akoma pa hyrë në garë. Në këto kushte duket se këto zgjedhje nuk kishin histori. 25 prilli provoi se gjasat që një apo disa parti politike të fitojnë një palë zgjedhje parapolitike janë pothuajse minimale.

Prandaj, gjykoj se, pasi të kemi shterruar faktorët dhe arsyet që e mbajtën PS në pushtet, PD dhe aktorë të tjerë shoqërorë me interes publik do ta kenë më të lehtë për të kuptuar se ku kanë gabuar dhe mandej të nxjerrin përgjegjësitë. Kjo do t’i jepte mundësi PD të kuptonte më mirë se çfarë duhet të ndryshojë në strategjinë e saj elektorale, ‘arsenalin e luftës’ dhe kalorësinë.

Kontakto me Politiko në rast se: Mendoni se nuk shkruajmë Shqip Mendoni se kemi bërë shkelje etike Mendoni se kemi bërë CopyPaste Mendoni se kemi bërë FakeNews Doni të postoni nje Lajm