Selami Xhepa*
Parimisht ideja që një tatim çfardo, përfshirë edhe TVSH si një tatim indirekt dhe që e paguan konsumatori si hallka e fundit e zinxhirit tregtar, duhet të shtrihet njësoji tek të gjithë anëtarët e shoqërisë është mëse normale. Madje e kundërta, përjshtimet që mund të jepen për produkte, industri apo segmente të caktuara biznesi, krijojnë probleme për konkurrencën e tregut dhe bëhen burime evazioni fiskal.
Në rastin konkret, mendoj se dy janë faktorët kryesorë që duhen gjykuar për të marrë një vendim nëse duhet hequr pragu përjashtues për efekt të zbatimit të TVSH: gjendja financiare e biznesit që do përfshihet në skemë dhe, së dyti administrimi i kësaj skeme.
Nga pikëpamja e gjendjes së biznesit, futja e skemës së TVSH do të rëndonte kostot e bizneseve që nga momenti i furnizimit deri në momentin e kreditimit të TVSH. Meqë kjo kohë mund të shtrihet në disa muaj, pra koha që mund t’i duhet një tregtari të evadojë të gjithë inventarin e njësisë së tij të shitjes, kjo do të thotë që kjo kosto do të duhet të përballohet prej tyre. Nga ana tjetër, këto biznese duhet që të kontraktojnë kundrejt një pagese të rregullt mujore edhe një kontabilist, i cili do të administronte dokumentacionin tatimor dhe të mbante faturat e shitjes në përputhje me kërkesat e ligjit. Pra, një dyqani që mezi mund të nxjerrë një pagë për familjen, do t’i duhet të punësojë edhe një specialist. Në kontekstin e gjendjes ekonomike që kanë shumica e njësive të kësaj natyre, druaj se një pjesë e madhe prej tyre nuk do të arrijnë ta përballojnë një kosto të tillë dhe do të falimentojnë.
Nga ana tjetër, administrimi i sistemit tatimor është një çështje gjithashtu shumë serioze. Të shtosh menjëherë në sistem edhe 70,000 tatimpagues të rinj, siç qarkullon një shifër si kjo në media, druaj se do të kishte mundësi reale për të menaxhuar sistemin në mënyrë efektive. Edhe sot kur numri i tatimpaguesve është shumë më i vogël, administrimi është një shqetësim serioz dhe problematik. Rimbursimi i TVSH është një proces shumë burokratik dhe shpeshherë bëhet burim korrupsioni. Nëse rimbursimi i TVSH për biznese e vogla do të bëhej automatikisht pa asnjë kontroll, pra që të kryhej brenda një afati shumë të shkurtër kohor, kjo do të krijonte mundësi të forta për evazion fiskal. Pa llogaritur që shtesa e administratës me burime njerëzore dhe financiare për të menaxhuar në mënyrë efektive këtë skemë të re të zgjeruar, do ta bënte procesin shumë të kushtueshëm dhe aspak ekonomik për vendin.
Mendoj se këto janë edhe arsyet që FMN i ka bërë thirrje qeverisë ta rikonsiderojë këtë veprim të politikës fiskale. Minimalisht zbatimi i një politike të re duhet të shoqërohet me një studim të efekteve të saj, çfarë mund të ndodh me biznesin, çfarë efektesh ka në kostot dhe mundësitë e administratës për ta menaxhuar këtë politikë, etj. Reformat dhe politikat e zbatuara me nxitim dhe pa marrë në konsideratë gjendjen reale të ekonomisë dhe të administratës, kanë prirjen të krijojnë efekte bumerang, prandaj dhe do të ishte mirë që qeveria ta studiojë këtë fenomen më në detaje gjatë vitit të ardhshëm, në mënyrë që të mos kryejmë një veprim për të cilin do të pendoheshim shumë shpejt.
©Politiko.al
*President i Institutit Europian Pashko.
