
Flash News
Evropa nuk do të jetë pjesë e bisedimeve të paqes Rusi-Ukrainë, thotë i dërguari i SHBA
Në vendin ku proteston qeveria
Konflikt me sende të forta mes të rinjve në Tiranë, dy prej tyre përfundojnë në spital
'Kasaphana' e fondeve nga bashkia, ja pse VIP-at shqiptarë u bënë avokatë të Veliajt
Përplasje fatale në aksin Prrenjas-Librazhd, një grua humb jetën, një i plagosur rëndë
Arkiva PRINT/ Dollia e Lasgushit më 1979: Mos e pifshim këtë gotë në mos u bashkofshim me Kosovën!

Nga Petraq Kolevica
Ky shkrim është pjesë e rubrikës së re “Arkiva PRINT” që hap Politiko.al me materiale të nxjerrë nga fondet e Periodikut dhe të Librit të Biblikotekës Kombëtare. Botuar në Gazeta “RD” datë 6 korrik 1991, fq. 4, nr. 50.
Kushdo që ka mbaruar shkollën 12-vjeçare, ka marrë disa njohuri biografike mbi poetin Lasgush Poradeci dhe është njohur me poezinë e tij, ndërsa unë sot do të shkruaj për atë Lasgush, që bota nuk e njeh.
Lasgushi hynte në atë pjesë të inteligjencës shqiptare që ishte me kulturë të plotë, talent e shpirt të pastër patriotik. Qysh në vitet e para të pasluftës, kjo shtresë shoqërore iu nënvu një persekutimi të gjithanshëm e të shumëllojshëm. Për të shpjeguar diçka prej asaj atmosfere po shënoj ç’më ka thënë Lasgushi: “Ti e di bibliotekën time. Ty të duken ndofta shumë këto libra, që kam, po ti nuk e di se sa kam pasur. Dhe çfarë libra kam pasur! Ato s’gjenden më... Po, ç’u bënë – do më thuash. Ç’u bënë! Këtë e dimë unë dhe Nafija.. Kur erdhi kjo kohë – që i thanë çlirim – doli një listë me emrat e librave, të cilat duhet të hiqeshin nga bibliotekat private, d.m.th. të zhdukeshin. Po bashkë me to unë zhduka dhe shumë të tjera. Pse? Nga frika! Se të shkonte koka po të thoshte ndonjëri në Sigurim se filani ka filan libër. I nxora të tëra, bëra një kapicë me libra në mes të dhomës. Një javë të tërë kemi punuar me Nafijen. (Nafija, gruaja e Lasgushit, që dëgjonte në heshtje, tundte kokën e miratonte me dëshpërim).
Atje, në vatrat e bodrumit, që ti e di, një javë të tërë kam djegur libra. Kjo m’i sillte, unë i shfletoja për të fundit herë, lexoja ndonjë gjë e pastaj, i fusja në zjarr. Një javë të tërë, siç të thashë, dogja libra dhe një mot isha si i çmendur për atë që bëra. E bëra! Nuk desha të hy në burg”.
Për më se tridhjetë vjet Lasgushi u mor me përkthime të kulmeve të poezisë botërore.
Sot dua të tregoj për kushtet materiale, në të cilat janë bërë këto përkthime nga Lasgushi. Ai punonte me normë, si argat, në Ndërmarrjen e Botimeve dhe merrte 5021 lekë (të vjetra) në muaj. Ja, me këtë rrogë janë përkthyer gjithë ato kryevepra. Duke pasur një pagë kaq të vogël është e natyrshme që ai të ishte vazhdimisht në vështirësi materiale deri për bukën e gojës të dy fëmijëve të vegjël. Për këtë do t’ju bindë (apo do t’ju tmerrojë?) një copë letër, që më pati lënë dikur në shtëpi:
“Tiranë 14.2.’61. I dashur Petraq: Të lutem të më gjesh 500 lekë (të vjetra) dhe të m’i sjellësh sot në shtëpi, meqenëse jam në shtrëngim të madh: Nesër nuk kam asnjë lek në xhep. Do të t’i kthej (bashkë me të tjerat) më dt. 18.2.’61 ora 2 ose 3. Të përqafon Lasgushi”:
Ja dhe një letër tjetër:
“Pogradec 17.8.’61. I dashur Petraq: Në mënyrën më urgjente që të jetë e mundur, dërgoni të përkthyera shqip fjalë për fjalë prej rusishtes këto vjersha, sepse ti e di, po të mos kem unë material për punë, mbetem pa bukë, d.m.th. më mbeten të dy fëmijët e mi të vegjël pa bukë: Më fal që po të shkruaj kaq me nerva; kaq i dëshpëruar, i demoralizuar.
Yti Lasgush”.
Po dhimbjet nuk mbarojnë me kaq: Për t’u tmerruar vërtet është një letër shumë e dhimbshme, prej së cilës po shënoj vetëm disa radhë:
“Pogradec, 3.10.’72.
I dashur Petraq: Në pyetsh për mua, megjithëqë prej kohës i shtyrë e i pështyrë, mirë jam: Kam nevojë të më bësh një nder: duke më gjetur 5000 lekë, (të vjetra) që të mund të paguaj unë doganën e një paketi me plaçka prej Amerike; prej 21 vjetësh s’kam bërë dot rroba dhe prej 16 vjetësh s’kam blerë tjetër kapelë.
Yti, me dashuri, Lasgushi.
Puna e vështirë e përkthimeve, e keqpaguar dhe shpeshherë e urryer prej tij, del e qartë te këto shënime që kam mbajtur nga bisedat me Lasgushin. Ja ç’tregon ai:
Ishim një herë në Ndërmarrjen e Botimeve. Na kishin mbledhur neve, hamejtë, përkthyesit dhe na thanë: Propozoni çfarë libra mendoni të përkthehen.
Më thotë i shkreti Mitrush: Lasgush! Do të propozoj ta përkthesh ti Emineskun, se më mirë nga ti nuk e përkthen dot njeri. Aman! – i thashë – të dija se të kisha shok; po ti qenke armiku im më i madh. Po pse, o Pasko, përkthehet Eminesku me normë; me shtatë lekë (të vjetra) vargun?
-S’ka gjë Lasgush, bëje për Emineskun.
-Nuk e bëj dot; se humbas bukën e kalamajve.”
Edhe më tronditëse janë këto fjalë që më tha në fillim të vitit 1979:
“Dua të punoj për pjesën e dytë të Kamadevas. Konceptimin e kam bërë; e kam gati në kokë; vetëm se s’kam pasur kohë dhe nuk di a do ta kem se unë, ndoshta, qysh nesër mund të mos jem ndër të gjallët: Më lejo mua; i thashë të të lutem për hir të të poezisë shqipe, të merresh vetëm me Kamadevan.
Edhe unë dua – më tha – po s’kam as kohë, as kushte.
Gëtja e shkroi “Kuzhinën e shtrigave” në Vila Borgeze, Dantja “Divinën Komedi” e shkroi në oborrin e princit, unë ku?”.
Për t’i mbyllur këto biseda të hidhura po përmend edhe këtë:
Ishte prilli i vitit 1979 një prill i paqëndrueshëm, me pak diell e me shumë shi e të ftohta.
Çdo ditë, afër drekës, kur ishte pak më ngrohtë, i mbështjellë me pallto e me shall, Lasgushi rrinte në verandë i shtrirë në shezlong dhe lexonte. Qeni, i lidhur aty pranë. Unë, isha ulur në një taburet të vjetër dhe po bisedonim. Ndërkohë filloi të frynte një erë e ftohtë. I them: Më mirë të hymë brenda, se mos ftohemi. Kam kohë të hy për të parë tavanin – tha. Rrimë edhe pak. Kam dhimbje koke. I kam të përhershme. E di, vjen nga ezaurimenti nervor dhe mungesa e ushqimit. Kam më shumë se njëzet e pesë vjet që s’kam ngrënë gjalpë. Vetëm vaj hamë. Dhe atë me pika...
Tani do t’ju tregoj për një çast sublim nga bisedat me të:
Ishte fillimi i pranverës të vitit 1979. Shkova nga Lasgushi disa ditë pas takimit të tij me zotin Sabri Hamiti të ardhur nga Kosova enkas për t’u takuar me të. Biseda jonë atë mbrëmje u zhvillua rreth botimeve të shumta të veprave të rilindësve tonë, që po bëheshin në Kosovë. Biseda u mbyll, kur Lasgushi tha: Mirë bëjnë; Kosova e ka shumë të nevojshme të shohë dritën e Rilindjes, atë dritë që bëri Shqipërinë. Po kjo e di se ku do të na shpjerë? Nuk u përgjigja. As ai nuk foli, por u ngrit nga shtrati, shkoi te dollapi në anën tjetër të dhomës, e hapi, mori diçka dhe me lëvizjet e tij të shkathëta m’u afrua në çast. Në dorë kishte një gotë rakie dhe një filxhan kafeje. Merre – më tha – dhe më dha gotën e rakisë bosh, e vazhdoi:
Nuk kam as dy gota njëlloj, as raki që t’i mbush, por kjo nuk më ndalon të them atë, që dua të them.
Do të vijë një ditë kur do të vemi në dasmë dhe të urojmë: Mos e pifshim këtë gotë, po të mos bashkohemi me Kosovën: Dhe do të vemi në vdekje dhe do të ngushëllojmë: Mos e pifshim këtë gotë, në mos qofshim tok me Kosovën: Dhe sytë i shkëlqenin dhe i përpiqte gotën e filxhanin bosh dhe prapë përsëriste: Do të vijë një ditë kur dollia do të fillojë me këto fjalë: Mos e pifshim këtë gotë në mos u bashkofshim me Kosovën: Një çast tjetër i rëndësishëm i fjalës së poetit është edhe ky:
Kishte kaluar java e zisë emfatike, pas vdekjes së E. Hoxhës, kur shkova te Lasgushi. E gjeta si gjithmonë shtrirë, por se si ishte, si ndryshe, i vrenjtur, i shqetësuar. Pas një heshtje të gjatë foli: “O shok i dashur, dua të të pyes për një gjë. Si do të bëhet Shqipëria tani që vdiq, ky që ngordhi?”. Heshta. Ç’t’i thosha?
I dashur lexues! Lasgushi tani ka mbetur larg. S’mundi të jetonte dhe pak e të shikonte gjithë sa ndodhën. Bashkë me dhimbjen për të kam gëzimin që ia arritëm kësaj dite, kur mund t’ju tregoj dhe anën tjetër të hënës, Lasgushin e panjohur...
Të fundit


Për larot e Lalit dhe portalet
15 Shkurt 2025, 21:28
Në vendin ku proteston qeveria
15 Shkurt 2025, 21:14

Akuzohet për korrupsion, deputeti i PS: Veliaj nuk duhej arrestuar, ka cilësi të tjera
15 Shkurt 2025, 20:46
Autoritetet maqedonase arrestojnë një person nga Kosova me kërkesë të Serbisë
15 Shkurt 2025, 20:26




"Tha do flas”, Paloka: Rama po i dërgon Veliajt mesazhe, ai s’e mban burgun
15 Shkurt 2025, 18:21


Konflikt me sende të forta mes të rinjve në Tiranë, dy prej tyre përfundojnë në spital
15 Shkurt 2025, 17:23

Biznesmeni financoi udhëtimin ‘luksoz’ të Veliajt për të siguruar lejen e ndërtimit
15 Shkurt 2025, 16:39

A do kandidojë në Bashkinë e Tiranës? Tabaku: Beteja ime është diku tjetër
15 Shkurt 2025, 15:54
Aksidentohet autobusi në Kosovë, 17 të plagosur
15 Shkurt 2025, 15:30



'Kasaphana' e fondeve nga bashkia, ja pse VIP-at shqiptarë u bënë avokatë të Veliajt
15 Shkurt 2025, 14:17
Arrestohet taksisti që shpërndante kokainë në Tiranë
15 Shkurt 2025, 14:02
Vonohen pagesat e BE-së për vendet e Ballkanit Perëndimor
15 Shkurt 2025, 13:19



Fier: Arrestohet 67-vjeçari për mashtrim, shiti të njëjtin apartament dy herë
15 Shkurt 2025, 12:15
REL: Hamasi i liron tri pengje izraelite, teksa armëpushimi në Gazë vazhdon
15 Shkurt 2025, 11:52
Dhunuan gazetarin Gjergj Zefi, Prokuroria e Tiranës çon për gjykim Renato Bodurrin
15 Shkurt 2025, 11:23

I dënuar në Itali për grup kriminal dhe trafik droge, arrestohet 39-vjeçari në Gramsh
15 Shkurt 2025, 10:51
Hovenier: Kosova dhe Serbia nuk i trajtuan me seriozitet detyrimet e tyre!
15 Shkurt 2025, 10:45
Identifikohet 20-vjeçarja që humbi jetën në aksidentin tragjik në Pishkash
15 Shkurt 2025, 10:26

Dënohet me 11 vite burg shqiptari në Kretë për pë*dhunim në grup dhe vjedhje
15 Shkurt 2025, 09:51
Biseda Trump-Putin shënon kthesë në luftën e Ukrainës, hapen negociatat për paqen
15 Shkurt 2025, 09:23
Ekonomia e romancës dixhitale, gati 100 mijë shqiptarë përdorues të Tinder
15 Shkurt 2025, 09:12
Vranësira dhe reshje të herëpashershme shiu, moti për sot
15 Shkurt 2025, 09:00

Këmbimi valutor 15 Shkurt/ Me sa blihen e shiten monedhat e huaja ditën e sotme
15 Shkurt 2025, 08:33
Përplasje fatale në aksin Prrenjas-Librazhd, një grua humb jetën, një i plagosur rëndë
15 Shkurt 2025, 08:22
Posta e mëngjesit/ Me 2 rreshta: Çfarë pati rëndësi dje në Shqipëri
15 Shkurt 2025, 08:02
Mediu: LaCivita pyeti administratën e Trump nëse duhet të vinte në Tiranë
14 Shkurt 2025, 22:55
Vance i krahason liderët evropianë me tiranët e Luftës së Ftohtë
14 Shkurt 2025, 22:33

Dëbimet masive nga SHBA, rritet numri i emigrantëve që mbahen në burgun e Guantanamos!
14 Shkurt 2025, 21:48



Rrjeti elektrik i amortizuar rrezikon banorët e Gjadrit
14 Shkurt 2025, 21:12
Zelensky: Takimi me Putin, vetëm pasi të diskutohet një plan i përbashkët me Trump
14 Shkurt 2025, 20:53
Shefja e diplomacisë evropiane paralajmëron qasje të re për dialogun Kosovë-Serbi
14 Shkurt 2025, 20:52

Tentoi të shmangte burgun me identitet të rremë, arrestohet shqiptari në Gjermani
14 Shkurt 2025, 20:16
Mijëra punonjës federalë humbin vendet e punës, shkarkime të tjera pritet të vijojnë
14 Shkurt 2025, 19:54
Një shpjegim për "Bufin e Kenetës" dhe një këshillë për z.Kryeministër
14 Shkurt 2025, 19:42
VOA: Lufta kundër pasurive të krimit të organizuar në Shqipëri përballet me pengesa
14 Shkurt 2025, 19:17


SHELL largohet nga Shqipëria/ Fondi Sovran me Shpiragun mbeti ëndërr për Ramën
14 Shkurt 2025, 18:52
Analiza: Protestuesit në Serbi shndërrojnë tragjedinë në lëvizje për ndryshim
14 Shkurt 2025, 18:33

Këlliçi: Edi Rama do të dërgohet në SHBA për të vuajtur dënimin me McGonigal
14 Shkurt 2025, 18:12
Komisioni Rregullator në KQZ miraton modelin e fletës së votimit për emigrantët
14 Shkurt 2025, 18:00
Fëmija diagnostikohet me dizenteri, mbyllet kopshti në Laç
14 Shkurt 2025, 17:57

Analisti: Pasi burgosi Veliajn, Rama po kërkon t’i mbivendoset Bashkisë së Tiranës
14 Shkurt 2025, 17:38
GJKKO rrëzon kërkesën e Altin Kodrës, mbetet në regjimin e posaçëm “41-bis”
14 Shkurt 2025, 17:23




Dhunuan një polic, arrestohen dy vëllezër në Pogradec
14 Shkurt 2025, 16:29

Dhunoi shefin e financës, shkarkohet drejtoresha e Spitalit Rajonal Dibër
14 Shkurt 2025, 16:04
The Economist: Çfarë ndodhi më pas me USAID
14 Shkurt 2025, 15:50
Telefonata që nuk ndodhi, si e injoroi Rama-Veliajn në çastet e fundit në zyrë
14 Shkurt 2025, 15:44
Shkurtim mijëra punonjësve të qeverisë amerikane në periudhë prove
14 Shkurt 2025, 15:36
Korçë/ Dhunuan punonjësin e policisë, arrestohen 2 persona
14 Shkurt 2025, 15:28
Parashikimi i motit për fundjavën, zonat ku do të ketë reshje shiu
14 Shkurt 2025, 15:21
Fëmija i mitur shfaq shenja të dizenterisë në kopsht, mobilizohen autoritetet
14 Shkurt 2025, 15:16
Si reagon truri ndaj dashurisë, fakte Interesante
14 Shkurt 2025, 15:05

Shtrohet në spital Papa Françesku
14 Shkurt 2025, 14:45

BE-ja do të kundërpërgjigjet “ashpër” ndaj rritjes së tarifave reciproke të SHBA-së
14 Shkurt 2025, 14:16


Sekretari amerikan i Mbrojtjes: Prania ushtarake në Evropë nuk do të zgjasë përgjithmonë
14 Shkurt 2025, 13:39
Fotoja Beci-Kraja, Berisha: Xhelati i sigurimit të shtetit, nuk duhej të ishte në SPAK
14 Shkurt 2025, 13:33
Pensionet kundrejt të ardhurave: Shqiptarët më të varfrit në Europë
14 Shkurt 2025, 13:24

Një 'SPAKtakël' nën kujdesin e veçantë të korrupto-krimit
14 Shkurt 2025, 13:06
Berisha: PD do padisë ministrin e Brendshëm dhe drejtorin e policisë
14 Shkurt 2025, 12:57
Meta nga qelia: Politikat e qeverisë Rama kanë dështuar
14 Shkurt 2025, 12:44

