
Flash News
Përfaqësues të ‘Rithemelimit’ në PPE, Berisha: Nuk ka pasur ftesë, do shkojnë 4 deputetë
Nesër zgjidhet Kryesia, Berisha mbledh sot ‘Rithemelimin’: Shqyrtojmë kandidaturat
Grekët bëjnë ‘kurban’ çamët për integrimin, për detin ‘heqin qafe’ Metën. Rama aprovon në heshtje
Konflikti në familje përfundon në vrasje, ndërrojnë jetë babë e bir në Kosovë
Ndeshjet e qershorit/ Reja zyrtarizon listën e 26 lojtarëve të ftuar në tre sfidat e Kombëtares
Arkiva PRINT/ Dollia e Lasgushit më 1979: Mos e pifshim këtë gotë në mos u bashkofshim me Kosovën!

Nga Petraq Kolevica
Ky shkrim është pjesë e rubrikës së re “Arkiva PRINT” që hap Politiko.al me materiale të nxjerrë nga fondet e Periodikut dhe të Librit të Biblikotekës Kombëtare. Botuar në Gazeta “RD” datë 6 korrik 1991, fq. 4, nr. 50.
Kushdo që ka mbaruar shkollën 12-vjeçare, ka marrë disa njohuri biografike mbi poetin Lasgush Poradeci dhe është njohur me poezinë e tij, ndërsa unë sot do të shkruaj për atë Lasgush, që bota nuk e njeh.
Lasgushi hynte në atë pjesë të inteligjencës shqiptare që ishte me kulturë të plotë, talent e shpirt të pastër patriotik. Qysh në vitet e para të pasluftës, kjo shtresë shoqërore iu nënvu një persekutimi të gjithanshëm e të shumëllojshëm. Për të shpjeguar diçka prej asaj atmosfere po shënoj ç’më ka thënë Lasgushi: “Ti e di bibliotekën time. Ty të duken ndofta shumë këto libra, që kam, po ti nuk e di se sa kam pasur. Dhe çfarë libra kam pasur! Ato s’gjenden më... Po, ç’u bënë – do më thuash. Ç’u bënë! Këtë e dimë unë dhe Nafija.. Kur erdhi kjo kohë – që i thanë çlirim – doli një listë me emrat e librave, të cilat duhet të hiqeshin nga bibliotekat private, d.m.th. të zhdukeshin. Po bashkë me to unë zhduka dhe shumë të tjera. Pse? Nga frika! Se të shkonte koka po të thoshte ndonjëri në Sigurim se filani ka filan libër. I nxora të tëra, bëra një kapicë me libra në mes të dhomës. Një javë të tërë kemi punuar me Nafijen. (Nafija, gruaja e Lasgushit, që dëgjonte në heshtje, tundte kokën e miratonte me dëshpërim).
Atje, në vatrat e bodrumit, që ti e di, një javë të tërë kam djegur libra. Kjo m’i sillte, unë i shfletoja për të fundit herë, lexoja ndonjë gjë e pastaj, i fusja në zjarr. Një javë të tërë, siç të thashë, dogja libra dhe një mot isha si i çmendur për atë që bëra. E bëra! Nuk desha të hy në burg”.
Për më se tridhjetë vjet Lasgushi u mor me përkthime të kulmeve të poezisë botërore.
Sot dua të tregoj për kushtet materiale, në të cilat janë bërë këto përkthime nga Lasgushi. Ai punonte me normë, si argat, në Ndërmarrjen e Botimeve dhe merrte 5021 lekë (të vjetra) në muaj. Ja, me këtë rrogë janë përkthyer gjithë ato kryevepra. Duke pasur një pagë kaq të vogël është e natyrshme që ai të ishte vazhdimisht në vështirësi materiale deri për bukën e gojës të dy fëmijëve të vegjël. Për këtë do t’ju bindë (apo do t’ju tmerrojë?) një copë letër, që më pati lënë dikur në shtëpi:
“Tiranë 14.2.’61. I dashur Petraq: Të lutem të më gjesh 500 lekë (të vjetra) dhe të m’i sjellësh sot në shtëpi, meqenëse jam në shtrëngim të madh: Nesër nuk kam asnjë lek në xhep. Do të t’i kthej (bashkë me të tjerat) më dt. 18.2.’61 ora 2 ose 3. Të përqafon Lasgushi”:
Ja dhe një letër tjetër:
“Pogradec 17.8.’61. I dashur Petraq: Në mënyrën më urgjente që të jetë e mundur, dërgoni të përkthyera shqip fjalë për fjalë prej rusishtes këto vjersha, sepse ti e di, po të mos kem unë material për punë, mbetem pa bukë, d.m.th. më mbeten të dy fëmijët e mi të vegjël pa bukë: Më fal që po të shkruaj kaq me nerva; kaq i dëshpëruar, i demoralizuar.
Yti Lasgush”.
Po dhimbjet nuk mbarojnë me kaq: Për t’u tmerruar vërtet është një letër shumë e dhimbshme, prej së cilës po shënoj vetëm disa radhë:
“Pogradec, 3.10.’72.
I dashur Petraq: Në pyetsh për mua, megjithëqë prej kohës i shtyrë e i pështyrë, mirë jam: Kam nevojë të më bësh një nder: duke më gjetur 5000 lekë, (të vjetra) që të mund të paguaj unë doganën e një paketi me plaçka prej Amerike; prej 21 vjetësh s’kam bërë dot rroba dhe prej 16 vjetësh s’kam blerë tjetër kapelë.
Yti, me dashuri, Lasgushi.
Puna e vështirë e përkthimeve, e keqpaguar dhe shpeshherë e urryer prej tij, del e qartë te këto shënime që kam mbajtur nga bisedat me Lasgushin. Ja ç’tregon ai:
Ishim një herë në Ndërmarrjen e Botimeve. Na kishin mbledhur neve, hamejtë, përkthyesit dhe na thanë: Propozoni çfarë libra mendoni të përkthehen.
Më thotë i shkreti Mitrush: Lasgush! Do të propozoj ta përkthesh ti Emineskun, se më mirë nga ti nuk e përkthen dot njeri. Aman! – i thashë – të dija se të kisha shok; po ti qenke armiku im më i madh. Po pse, o Pasko, përkthehet Eminesku me normë; me shtatë lekë (të vjetra) vargun?
-S’ka gjë Lasgush, bëje për Emineskun.
-Nuk e bëj dot; se humbas bukën e kalamajve.”
Edhe më tronditëse janë këto fjalë që më tha në fillim të vitit 1979:
“Dua të punoj për pjesën e dytë të Kamadevas. Konceptimin e kam bërë; e kam gati në kokë; vetëm se s’kam pasur kohë dhe nuk di a do ta kem se unë, ndoshta, qysh nesër mund të mos jem ndër të gjallët: Më lejo mua; i thashë të të lutem për hir të të poezisë shqipe, të merresh vetëm me Kamadevan.
Edhe unë dua – më tha – po s’kam as kohë, as kushte.
Gëtja e shkroi “Kuzhinën e shtrigave” në Vila Borgeze, Dantja “Divinën Komedi” e shkroi në oborrin e princit, unë ku?”.
Për t’i mbyllur këto biseda të hidhura po përmend edhe këtë:
Ishte prilli i vitit 1979 një prill i paqëndrueshëm, me pak diell e me shumë shi e të ftohta.
Çdo ditë, afër drekës, kur ishte pak më ngrohtë, i mbështjellë me pallto e me shall, Lasgushi rrinte në verandë i shtrirë në shezlong dhe lexonte. Qeni, i lidhur aty pranë. Unë, isha ulur në një taburet të vjetër dhe po bisedonim. Ndërkohë filloi të frynte një erë e ftohtë. I them: Më mirë të hymë brenda, se mos ftohemi. Kam kohë të hy për të parë tavanin – tha. Rrimë edhe pak. Kam dhimbje koke. I kam të përhershme. E di, vjen nga ezaurimenti nervor dhe mungesa e ushqimit. Kam më shumë se njëzet e pesë vjet që s’kam ngrënë gjalpë. Vetëm vaj hamë. Dhe atë me pika...
Tani do t’ju tregoj për një çast sublim nga bisedat me të:
Ishte fillimi i pranverës të vitit 1979. Shkova nga Lasgushi disa ditë pas takimit të tij me zotin Sabri Hamiti të ardhur nga Kosova enkas për t’u takuar me të. Biseda jonë atë mbrëmje u zhvillua rreth botimeve të shumta të veprave të rilindësve tonë, që po bëheshin në Kosovë. Biseda u mbyll, kur Lasgushi tha: Mirë bëjnë; Kosova e ka shumë të nevojshme të shohë dritën e Rilindjes, atë dritë që bëri Shqipërinë. Po kjo e di se ku do të na shpjerë? Nuk u përgjigja. As ai nuk foli, por u ngrit nga shtrati, shkoi te dollapi në anën tjetër të dhomës, e hapi, mori diçka dhe me lëvizjet e tij të shkathëta m’u afrua në çast. Në dorë kishte një gotë rakie dhe një filxhan kafeje. Merre – më tha – dhe më dha gotën e rakisë bosh, e vazhdoi:
Nuk kam as dy gota njëlloj, as raki që t’i mbush, por kjo nuk më ndalon të them atë, që dua të them.
Do të vijë një ditë kur do të vemi në dasmë dhe të urojmë: Mos e pifshim këtë gotë, po të mos bashkohemi me Kosovën: Dhe do të vemi në vdekje dhe do të ngushëllojmë: Mos e pifshim këtë gotë, në mos qofshim tok me Kosovën: Dhe sytë i shkëlqenin dhe i përpiqte gotën e filxhanin bosh dhe prapë përsëriste: Do të vijë një ditë kur dollia do të fillojë me këto fjalë: Mos e pifshim këtë gotë në mos u bashkofshim me Kosovën: Një çast tjetër i rëndësishëm i fjalës së poetit është edhe ky:
Kishte kaluar java e zisë emfatike, pas vdekjes së E. Hoxhës, kur shkova te Lasgushi. E gjeta si gjithmonë shtrirë, por se si ishte, si ndryshe, i vrenjtur, i shqetësuar. Pas një heshtje të gjatë foli: “O shok i dashur, dua të të pyes për një gjë. Si do të bëhet Shqipëria tani që vdiq, ky që ngordhi?”. Heshta. Ç’t’i thosha?
I dashur lexues! Lasgushi tani ka mbetur larg. S’mundi të jetonte dhe pak e të shikonte gjithë sa ndodhën. Bashkë me dhimbjen për të kam gëzimin që ia arritëm kësaj dite, kur mund t’ju tregoj dhe anën tjetër të hënës, Lasgushin e panjohur...
Të fundit






Rriten sërish çmimet e karburanteve, sa do të kushtojë nafta
27 Maj 2022, 12:48





Pezullohen nga detyra dy prokurorët e SPAK-ut
27 Maj 2022, 11:34

Ukraina: Rusia ka vendosur deri në 500 mina në Detin e Zi
27 Maj 2022, 11:11





Shkullaku: Alibeaj me probleme mendore, sillet në delir si kryetar i PD
27 Maj 2022, 09:49





Zelensky: Rusia po kryen gjenocid në lindje, rajoni mund të bëhet i pabanuar
27 Maj 2022, 08:22
Kredia për shtëpi arriti rekord të ri në tremujorin e parë të vitit
27 Maj 2022, 08:14
Temperatura të larta, parashikimi i motit për ditën e sotme
27 Maj 2022, 08:13
Horoskopi, çfarë parashikojnë yjet për ditën e sotme
27 Maj 2022, 08:04
Posta e mëngjesit/ Me 2 rreshta: Çfarë pati rëndësi dje në botë
27 Maj 2022, 07:12
Posta e mëngjesit/ Me 2 rreshta: Çfarë pati rëndësi dje në Shqipëri
27 Maj 2022, 07:05
Sa i pranojnë shqiptarët besimet e ndryshme fetare?
26 Maj 2022, 23:00




Andi Bushati: Berisha e shpëtoi opozitën nga të qenit kukull
26 Maj 2022, 21:53

Anëtarësimi në BE, Milo: Me propozimin e Macron kthehemi mbrapa në proces
26 Maj 2022, 21:37

Sa shqiptarë e praktikojnë besimin e tyre fetar?
26 Maj 2022, 21:20

Bylykbashi: Do garoj për nënkryetar të Partisë Demokratike
26 Maj 2022, 21:11
Presidenti i ri, Vokshi: Nuk e bojkotojmë, do marrim pjesë në votim
26 Maj 2022, 20:43
Tirana shpallet kampione e Shqipërisë, ‘rrëmben’ trofeun për herë të 26-të
26 Maj 2022, 20:43



Ristani: Kriza në PD drejt fundit, Alibeaj është vënë në shërbim të Ramës
26 Maj 2022, 20:00

Ndërron jetë në moshën 67-vjeçare, ylli i “Goodfellas” Ray Liotta
26 Maj 2022, 19:37






Konventa e BE-së dënon gjuhën ofenduese të Vulin ndaj shqiptarëve
26 Maj 2022, 17:19



Plagoset me armë zjarri një 11-vjeçar në Pukë
26 Maj 2022, 16:40





Fituesi i "Sanremos" në Tiranë, Blanco ndoqi dje ndeshjen nga "Air Albania"
26 Maj 2022, 15:13
Balla-Alibeajt: Kemi legjitimitet ta zgjedhim vetë Presidentin
26 Maj 2022, 15:06
Vrasja e nxënësve në Amerikë, Dalina Buzi: Çfarë më tmerron mua nga ai vend
26 Maj 2022, 14:44
Smith: NATO e shqetësuar për paqen dhe stabilitetin e Ballkanit
26 Maj 2022, 14:43


Qeveria ul mesataren për disa degë, a preket mësuesia
26 Maj 2022, 14:23
Billie Eilish flet për sindromën e rrallë nga e cila vuan
26 Maj 2022, 14:04
Goditën me sende të forta shqiptarin, arrestohen dy të rinj holandezë
26 Maj 2022, 13:36
E dashura e re shpreh publikisht dashurinë për Robertin
26 Maj 2022, 13:12

Flor Binaj flet për largimin nga Portokallia: Duhet të ruaja dinjitetin tim
26 Maj 2022, 12:30
Marjana Kondi shpërthen në lot: Pse ma bëtë këtë pyetje
26 Maj 2022, 11:55

Mungesa e urimeve nga ambasadorët, si përgjigjet këtë herë Berisha
26 Maj 2022, 11:41
Vrau kolegun me armën e shërbimit, lihet në burg efektivi Ludian Zaimi
26 Maj 2022, 11:35

José Mourinho, trajneri i parë në histori që fiton të gjitha garat evropiane
26 Maj 2022, 11:16
Bie prodhimi vendas dhe eksporti i energjisë, me sa përqind rritet importi
26 Maj 2022, 11:03
Ndërron jetë ish-kryeministri italian Muere Ciriaco de Mita
26 Maj 2022, 10:54
Lufta në Ukrainë, Banka Botërore paralajmëron recesion global
26 Maj 2022, 10:44


Humbja e Feyenoord shkakton trazira në Roterdam, dhjetëra të arrestuar
26 Maj 2022, 10:14
Thyen rekorde me “One Kiss”, Dua Lipa dhe Calvin Harris sërish bashkë
26 Maj 2022, 10:07
"Pushime gocash", Rudina Dembacaj në Venecia me vajzën e saj dhe të Markut
26 Maj 2022, 09:25
BE “shuplakë” Ramës: Pagat s’mund të deklarohen, Shqipëria synon integrimin
26 Maj 2022, 09:21



Temperaturat rriten në 35°C, parashikimi i motit për ditën e sotme
26 Maj 2022, 08:16
Horoskopi, çfarë parashikojnë yjet për ditën e sotme
26 Maj 2022, 08:04