
Flash News
Aksident në Lushnje, përfshihen katër makina dhe një motoçikletë
SPAK mbylli hetimet, reagon Meta: U firmos me urdhër të Edi Ramës
U mor e pandehur nga SPAK, Kryemadhi: Kryeprokuror i BKH është Edi Rama
Pastroi paratë e Çopjave, arrestohet në Dubai Armis Stafa
Partia Demokratike ankimon rezultatin e zgjedhjeve në Korçë
Arkiva PRINT/ Dollia e Lasgushit më 1979: Mos e pifshim këtë gotë në mos u bashkofshim me Kosovën!

Nga Petraq Kolevica
Ky shkrim është pjesë e rubrikës së re “Arkiva PRINT” që hap Politiko.al me materiale të nxjerrë nga fondet e Periodikut dhe të Librit të Biblikotekës Kombëtare. Botuar në Gazeta “RD” datë 6 korrik 1991, fq. 4, nr. 50.
Kushdo që ka mbaruar shkollën 12-vjeçare, ka marrë disa njohuri biografike mbi poetin Lasgush Poradeci dhe është njohur me poezinë e tij, ndërsa unë sot do të shkruaj për atë Lasgush, që bota nuk e njeh.
Lasgushi hynte në atë pjesë të inteligjencës shqiptare që ishte me kulturë të plotë, talent e shpirt të pastër patriotik. Qysh në vitet e para të pasluftës, kjo shtresë shoqërore iu nënvu një persekutimi të gjithanshëm e të shumëllojshëm. Për të shpjeguar diçka prej asaj atmosfere po shënoj ç’më ka thënë Lasgushi: “Ti e di bibliotekën time. Ty të duken ndofta shumë këto libra, që kam, po ti nuk e di se sa kam pasur. Dhe çfarë libra kam pasur! Ato s’gjenden më... Po, ç’u bënë – do më thuash. Ç’u bënë! Këtë e dimë unë dhe Nafija.. Kur erdhi kjo kohë – që i thanë çlirim – doli një listë me emrat e librave, të cilat duhet të hiqeshin nga bibliotekat private, d.m.th. të zhdukeshin. Po bashkë me to unë zhduka dhe shumë të tjera. Pse? Nga frika! Se të shkonte koka po të thoshte ndonjëri në Sigurim se filani ka filan libër. I nxora të tëra, bëra një kapicë me libra në mes të dhomës. Një javë të tërë kemi punuar me Nafijen. (Nafija, gruaja e Lasgushit, që dëgjonte në heshtje, tundte kokën e miratonte me dëshpërim).
Atje, në vatrat e bodrumit, që ti e di, një javë të tërë kam djegur libra. Kjo m’i sillte, unë i shfletoja për të fundit herë, lexoja ndonjë gjë e pastaj, i fusja në zjarr. Një javë të tërë, siç të thashë, dogja libra dhe një mot isha si i çmendur për atë që bëra. E bëra! Nuk desha të hy në burg”.
Për më se tridhjetë vjet Lasgushi u mor me përkthime të kulmeve të poezisë botërore.
Sot dua të tregoj për kushtet materiale, në të cilat janë bërë këto përkthime nga Lasgushi. Ai punonte me normë, si argat, në Ndërmarrjen e Botimeve dhe merrte 5021 lekë (të vjetra) në muaj. Ja, me këtë rrogë janë përkthyer gjithë ato kryevepra. Duke pasur një pagë kaq të vogël është e natyrshme që ai të ishte vazhdimisht në vështirësi materiale deri për bukën e gojës të dy fëmijëve të vegjël. Për këtë do t’ju bindë (apo do t’ju tmerrojë?) një copë letër, që më pati lënë dikur në shtëpi:
“Tiranë 14.2.’61. I dashur Petraq: Të lutem të më gjesh 500 lekë (të vjetra) dhe të m’i sjellësh sot në shtëpi, meqenëse jam në shtrëngim të madh: Nesër nuk kam asnjë lek në xhep. Do të t’i kthej (bashkë me të tjerat) më dt. 18.2.’61 ora 2 ose 3. Të përqafon Lasgushi”:
Ja dhe një letër tjetër:
“Pogradec 17.8.’61. I dashur Petraq: Në mënyrën më urgjente që të jetë e mundur, dërgoni të përkthyera shqip fjalë për fjalë prej rusishtes këto vjersha, sepse ti e di, po të mos kem unë material për punë, mbetem pa bukë, d.m.th. më mbeten të dy fëmijët e mi të vegjël pa bukë: Më fal që po të shkruaj kaq me nerva; kaq i dëshpëruar, i demoralizuar.
Yti Lasgush”.
Po dhimbjet nuk mbarojnë me kaq: Për t’u tmerruar vërtet është një letër shumë e dhimbshme, prej së cilës po shënoj vetëm disa radhë:
“Pogradec, 3.10.’72.
I dashur Petraq: Në pyetsh për mua, megjithëqë prej kohës i shtyrë e i pështyrë, mirë jam: Kam nevojë të më bësh një nder: duke më gjetur 5000 lekë, (të vjetra) që të mund të paguaj unë doganën e një paketi me plaçka prej Amerike; prej 21 vjetësh s’kam bërë dot rroba dhe prej 16 vjetësh s’kam blerë tjetër kapelë.
Yti, me dashuri, Lasgushi.
Puna e vështirë e përkthimeve, e keqpaguar dhe shpeshherë e urryer prej tij, del e qartë te këto shënime që kam mbajtur nga bisedat me Lasgushin. Ja ç’tregon ai:
Ishim një herë në Ndërmarrjen e Botimeve. Na kishin mbledhur neve, hamejtë, përkthyesit dhe na thanë: Propozoni çfarë libra mendoni të përkthehen.
Më thotë i shkreti Mitrush: Lasgush! Do të propozoj ta përkthesh ti Emineskun, se më mirë nga ti nuk e përkthen dot njeri. Aman! – i thashë – të dija se të kisha shok; po ti qenke armiku im më i madh. Po pse, o Pasko, përkthehet Eminesku me normë; me shtatë lekë (të vjetra) vargun?
-S’ka gjë Lasgush, bëje për Emineskun.
-Nuk e bëj dot; se humbas bukën e kalamajve.”
Edhe më tronditëse janë këto fjalë që më tha në fillim të vitit 1979:
“Dua të punoj për pjesën e dytë të Kamadevas. Konceptimin e kam bërë; e kam gati në kokë; vetëm se s’kam pasur kohë dhe nuk di a do ta kem se unë, ndoshta, qysh nesër mund të mos jem ndër të gjallët: Më lejo mua; i thashë të të lutem për hir të të poezisë shqipe, të merresh vetëm me Kamadevan.
Edhe unë dua – më tha – po s’kam as kohë, as kushte.
Gëtja e shkroi “Kuzhinën e shtrigave” në Vila Borgeze, Dantja “Divinën Komedi” e shkroi në oborrin e princit, unë ku?”.
Për t’i mbyllur këto biseda të hidhura po përmend edhe këtë:
Ishte prilli i vitit 1979 një prill i paqëndrueshëm, me pak diell e me shumë shi e të ftohta.
Çdo ditë, afër drekës, kur ishte pak më ngrohtë, i mbështjellë me pallto e me shall, Lasgushi rrinte në verandë i shtrirë në shezlong dhe lexonte. Qeni, i lidhur aty pranë. Unë, isha ulur në një taburet të vjetër dhe po bisedonim. Ndërkohë filloi të frynte një erë e ftohtë. I them: Më mirë të hymë brenda, se mos ftohemi. Kam kohë të hy për të parë tavanin – tha. Rrimë edhe pak. Kam dhimbje koke. I kam të përhershme. E di, vjen nga ezaurimenti nervor dhe mungesa e ushqimit. Kam më shumë se njëzet e pesë vjet që s’kam ngrënë gjalpë. Vetëm vaj hamë. Dhe atë me pika...
Tani do t’ju tregoj për një çast sublim nga bisedat me të:
Ishte fillimi i pranverës të vitit 1979. Shkova nga Lasgushi disa ditë pas takimit të tij me zotin Sabri Hamiti të ardhur nga Kosova enkas për t’u takuar me të. Biseda jonë atë mbrëmje u zhvillua rreth botimeve të shumta të veprave të rilindësve tonë, që po bëheshin në Kosovë. Biseda u mbyll, kur Lasgushi tha: Mirë bëjnë; Kosova e ka shumë të nevojshme të shohë dritën e Rilindjes, atë dritë që bëri Shqipërinë. Po kjo e di se ku do të na shpjerë? Nuk u përgjigja. As ai nuk foli, por u ngrit nga shtrati, shkoi te dollapi në anën tjetër të dhomës, e hapi, mori diçka dhe me lëvizjet e tij të shkathëta m’u afrua në çast. Në dorë kishte një gotë rakie dhe një filxhan kafeje. Merre – më tha – dhe më dha gotën e rakisë bosh, e vazhdoi:
Nuk kam as dy gota njëlloj, as raki që t’i mbush, por kjo nuk më ndalon të them atë, që dua të them.
Do të vijë një ditë kur do të vemi në dasmë dhe të urojmë: Mos e pifshim këtë gotë, po të mos bashkohemi me Kosovën: Dhe do të vemi në vdekje dhe do të ngushëllojmë: Mos e pifshim këtë gotë, në mos qofshim tok me Kosovën: Dhe sytë i shkëlqenin dhe i përpiqte gotën e filxhanin bosh dhe prapë përsëriste: Do të vijë një ditë kur dollia do të fillojë me këto fjalë: Mos e pifshim këtë gotë në mos u bashkofshim me Kosovën: Një çast tjetër i rëndësishëm i fjalës së poetit është edhe ky:
Kishte kaluar java e zisë emfatike, pas vdekjes së E. Hoxhës, kur shkova te Lasgushi. E gjeta si gjithmonë shtrirë, por se si ishte, si ndryshe, i vrenjtur, i shqetësuar. Pas një heshtje të gjatë foli: “O shok i dashur, dua të të pyes për një gjë. Si do të bëhet Shqipëria tani që vdiq, ky që ngordhi?”. Heshta. Ç’t’i thosha?
I dashur lexues! Lasgushi tani ka mbetur larg. S’mundi të jetonte dhe pak e të shikonte gjithë sa ndodhën. Bashkë me dhimbjen për të kam gëzimin që ia arritëm kësaj dite, kur mund t’ju tregoj dhe anën tjetër të hënës, Lasgushin e panjohur...
Të fundit




PD sërish ankim në KAS, kërkon të përsëriten zgjedhjet në qarkun e Shkodrës
27 Maj 2025, 20:26

Akuzat e SPAK ndaj Metës, AP: Ish-presidenti kritik i hapur i Ramës
27 Maj 2025, 20:09
Aksident në Lushnje, përfshihen katër makina dhe një motoçikletë
27 Maj 2025, 19:44
SPAK mbylli hetimet, reagon Meta: U firmos me urdhër të Edi Ramës
27 Maj 2025, 19:33


Mishi me salmonelë ende në treg? AKU reagon: Lajme të pavërteta
27 Maj 2025, 19:03
Shkeljet e 11 majit, Lela: Gati 'databaze', ndërkombëtarët po informohen
27 Maj 2025, 18:47

Urime... popullit shqiptar
27 Maj 2025, 18:20

"PS na vodhi 2 mandate", Lapaj: Qarku Fier dhe Vlorë duhen rinumëruar
27 Maj 2025, 17:42

Kosova merr nën kontroll edhe një objekt tjetër në Leposaviç
27 Maj 2025, 17:25



PD kërkon përsëritjen e zgjedhjeve edhe në Gjirokastër e Vlorë
27 Maj 2025, 16:37
A duhet të japë dorëheqjen Berisha? Alimehmeti: Nuk mund të digjen etapat
27 Maj 2025, 16:18


Kremi kundër diellit, pesë mite që rrezikojnë shëndetin tuaj
27 Maj 2025, 15:52

Shefja e KE-së dënon sulmet izraelite në Gazë: Janë të neveritshme
27 Maj 2025, 15:23



U mor e pandehur nga SPAK, Kryemadhi: Kryeprokuror i BKH është Edi Rama
27 Maj 2025, 14:47
Devijohet qarkullimi pranë mbikalimit të Rinasit
27 Maj 2025, 14:46
Policia bastis Ministrinë e Bujqësisë së Kosovës
27 Maj 2025, 14:31
Pastroi paratë e Çopjave, arrestohet në Dubai Armis Stafa
27 Maj 2025, 14:22



Përqendrimi i shërbimeve në QSUT u rrit, spitalet rajonale dalin jashtë loje
27 Maj 2025, 13:42
Goditet rrjeti i pr*stitucionit, shpallet në kërkim braziliania
27 Maj 2025, 13:31

SPAK e mori të pandehur, reagon Meta: Pres me padurim nisjen e gjykimit
27 Maj 2025, 13:11

Një festë me akëmort brenda
27 Maj 2025, 12:51





Dështon për herë të 22 seanca për konstituimin e Kuvendit të Kosovës
27 Maj 2025, 11:53
U nda nga jeta pak ditë më parë, zhvillohen homazhe në nder të Artan Lames
27 Maj 2025, 11:44
Reagime për shpullën e Macron
27 Maj 2025, 11:32

Vranë noteren greke me qëllim për ta grabitur, arrestohen 3 shqiptarët
27 Maj 2025, 11:11
Aulon Kalaja paraqitet në SPAK, depoziton kallëzim për faljen e gjobave
27 Maj 2025, 10:58

Meta do të përdorë postimet e evropianëve për trajnimin e IA-së
27 Maj 2025, 10:42

Partia Demokratike ankimon rezultatin e zgjedhjeve në Korçë
27 Maj 2025, 10:23

Igli Tare emërohet Drejtor Sportiv i Milan
27 Maj 2025, 10:03
Shqiptari kapet me kokainë me vlerë rreth 14 mln euro
27 Maj 2025, 10:00

Këmbimi valutor/ Me sa blihen e shiten monedhat e huaja sot
27 Maj 2025, 09:40



P*rdhunoi vajzën e tij të mitur, arrestohet 60-vjeçari (EMRI)
27 Maj 2025, 08:57

Etapa e dytë e turit çiklistik të Shqipërisë, rrugët që bllokohen sot
27 Maj 2025, 08:41
Përcillet sot në banesën e fundit Artan Lame
27 Maj 2025, 08:26
Horoskopi, çfarë kanë rezervuar yjet për ju sot
27 Maj 2025, 08:15
Parashikimi i motit, diell dhe temperatura deri në 29 gradë gjatë ditës
27 Maj 2025, 08:01
Posta e mëngjesit/ Me 2 rreshta: Çfarë pati rëndësi dje në Shqipëri
27 Maj 2025, 07:47
Bido debat me Xhaferrin: Dorëzoj mandatin nëse më gjen një person që...
26 Maj 2025, 22:59




OBSH-ja kërkon të lejohet hyrja e kamionëve me ndihma mjekësore në Gazë
26 Maj 2025, 21:46

Kapet në Dubai Dritan Gjika, Lala: Lidhje deri te ish-presidenti i Ekuadorit
26 Maj 2025, 21:34





Milan njofton zyrtarisht emërimin e Igli Tares si Drejtor Sportiv
26 Maj 2025, 19:43

U ndalua në kufi nga autoritetet serbe, lirohet ish-deputeti i Kosovës
26 Maj 2025, 19:24
Shuplakë madhështore në Hanoi
26 Maj 2025, 19:03





OKB: Gaza në kolaps bujqësor, vetëm 5% e tokës mbetet e punueshme
26 Maj 2025, 17:42
Ish-ambasadori: SHBA do të reagojë për farsën, do prishë shumë ekuilibra!
26 Maj 2025, 17:34
