The economy suffers the consequences of the unstable model / Analysis: 200 VIPs of 2022. A lot of laps for nothing

Ranking of the largest companies in the country, according to annual turnover, "Monitor 200", for the year 2022. Revenue growth is fast for many enterprises, but more than the result of improved activity and investment in technology, it has come from rising prices. The slowdown of the economy after the pandemic and price crises only highlighted and deepened the weaknesses of the Albanian economy: high dependence on imports, non-competitive economy, low productivity. Businesses in the industry are suffering from high costs and the devaluation of the Euro, falling more and more out of the rankings. Even the automotive support industry, the only one that was gaining ground, is showing problems and signs of slowing down. Energy trading is the new "construction", but the latter, as always, does not stop, especially the residential one.

 If there is a good way to highlight the weaknesses of an economy it is the crisis. The Great Depression of 1929-1939, - when the globe experienced sharp declines in employment, industrial and especially agricultural production, trade and incomes, - began with a contraction in spending and exposed weaknesses in monetary policy, coordination between countries and the gold standard. The dot.com boom in the early 1990s, fueled by the massive growth in Internet usage, went into a bubble within a decade, which showed that these companies were in fact overvalued. The financial crisis of 2008, which caused a global recession, showed the weaknesses in the financial regulatory and supervisory system. The pandemic highlighted the problems of health systems, global supply chains, and so on, the examples are endless.

But, if three decades are enough to create an idea of ​​the model where it is moving, it is actually a random progress, oriented more by the intuition of the businesses themselves, than a stable development, based on clear institutional policies, that would boost competitiveness and innovation.

The two crises, that of the pandemic and the high prices caused by Russia's attack on Ukraine, only highlighted the structural weaknesses of the domestic economy:

- high dependence on imports; the low competitiveness of the manufacturing industry that became more vulnerable to imports;

-the low level of sophistication and the low added value of exporters, which made them more vulnerable to currency fluctuations;

- orientation towards unproductive industries such as construction, which does nothing to help in times of crisis;

- little investment in information technology, which could serve as a shock absorber;

- the informal economy, which is so high that it manages to balance all economic indicators!

The most obvious result of this economy is the inverse correlation between economic growth and poverty income.

Although the fall in the pandemic was lower than forecasts (-3.3%) and the recovery was one of the fastest in the region, the country still continues to have high poverty and income per capita among the lowest in Europe.

The per capita income indicator, in relation to the European average, has stagnated in years at 32-33%, the lowest in Europe, except for Kosovo, Moldova and Ukraine.

In 2022, the economy grew by 4.9%, after a rapid recovery of nearly 9% in 2021. But the growth was largely driven by booming real estate and construction activity.

The return of Albania to a tourist destination influenced the recovery of consumption, amortizing its contraction as a result of high emigration.

Viti 2022 shënoi dhe nivelin më të lartë të inflacionit, që nga 1998-a, me 6.2% mesatarisht, që kulmoi në tetor në 8.3%, një reflektim i pasojave globale të sulmeve të Rusisë ndaj Ukrainës. Të ndihmuara nga çmimet e larta, pjesa më e madhe e bizneseve të mëdha në vend raportuan rritje dyshifrore të qarkullimit vjetor. Xhiro e 200 kompanive më të mëdha në vend, në vitin 2022, në renditjen e përvitshme të “Monitor 200” ishte 1.5 trilionë lekë (rreth 13 miliardë euro), me rritje prej 24% në raport me 200 më të mëdhatë në vitin 2021.

Por, kjo rritje, më shumë se një ndihmë ishte një telash për shumë kompani, që u përballën në kahun tjetër me shtim të kostove, apo me një reagim të konsumatorëve, që ulën blerjet dhe u fokusuan në mallrat e domosdoshme.

Ekonomia vijoi të vuajë pasojat e modelit ekonomik të paqëndrueshëm, i cili ka krijuar mjedis jokonkurrues, në shumë raste favorizues për një pakicë, pak investime në teknologji e orientim nga importi, mungesë të investimeve të huaja cilësore dhe vlerë të shtuar të ulët e pagat më minimale në Europë. Emigracioni, sa vjen e po bëhet një faktor gjithnjë e më pengues. Mungesa e fuqisë punëtore, e kualifikuar dhe e pakualifikuar, po kthehet në një pengesë reale të bizneseve, si për projektet e tyre të zgjerimit, edhe në përmirësimin e produktivitetit, teksa presioni për rritjen e pagave është i lartë, duke shtuar shpenzimet, pa ndikim real tek eficienca e ndërmarrjeve.

Problematika që u thellua nga krizat

Dy krizat, ajo e pandemisë dhe e çmimeve të larta të shkaktuara nga sulmi i Rusisë ndaj Ukrainës vetëm sa nxorën më shumë në pah dobësitë strukturore të ekonomisë vendase: varësia e lartë nga importet; konkurrueshmëria e ulët e industrisë përpunuese që u bë dhe më e brishtë ndaj importeve; niveli i ulët i sofistikimit dhe vlera e ulët e shtuar e eksportuesve, që i bëri ata më të brishtë ndaj luhatjeve të monedhave; orientimi drejt industrive joproduktive si ndërtimi, që nuk bën asgjë për të ndihmuar në raste krizash; investimet e pakta në teknologjinë e informacionit, që mund të shërbenin si amortizator; si dhe ekonomia informale, që është aq e lartë saqë arrin të zhbalancojë të gjithë treguesit ekonomikë!

Qeveria, me indiferencën e vet ndaj këtij fenomeni, nuk po ndihmon aspak, madje shpesh vë shkopinj në rrota me lëvizje të pastudiuara që nuk lidhen me ekonominë reale, si rritja e pagave me urdhër administrativ.

Modeli i promovuar i koncesioneve, që po rezultojnë në pjesën më të madhe korruptive, dhe shpërdorimi i parave të taksapaguesve po “demoralizon” sipërmarrjet që përballen me konkurrencë të padrejtë dhe mjedis të vështirë për të bërë biznes, siç është deklaruar hapur së fundmi nga shoqatat e investitorëve të huaj, që janë matësi më i drejtë i potencialit ekonomik në vend.

Even in 2022, in the ranking of the 200 largest, trade and distribution enterprises that channel imports to the local consumer prevail. They only bill and artificially increase the turnover of the economy and have an extremely low profit rate. Only a dozen companies are active in the manufacturing industry. Exporters are suffering from the fall of the Euro, which has reduced their income in local currency, leaving the list of the big ones. The supporting auto parts manufacturing industry, the only one attracting investment and performing well through 2022, gave up in the first half of 2023, slowing growth./Monitor