
Flash News
Në kërkim ndërkombëtar për drogë, kapet në Durrës 36-vjeçari (EMRI)
Shqyrtohet sot në Gjykatën e Lartë rekursi i Veliajt
Sot seanca në Gjykatën e Fierit, Salianji kërkon lirimin me kusht
Taksia përplaset me kamionin në aksin Lezhë-Shkodër, drejtuesi niset në gjendje të rëndë te Trauma
Të paktën 91 të vdekur nga përmbytjet në Teksas

Ana Otasheviç/ Demostat
Mali i Zi u bë shteti i parë europian që ra në kurthin e investimeve kineze. Është fjala për projektin e autostradës që nis nga Tivari deri në Boljare në kufi me Serbinë, në kuadër të iniciativës kineze “Një shteg, një rrugë”, për ndërtimin e së cilës pushteti në Podgoricë ka marrë kredi prej afro një miliard dollarësh nga banka shtetërore kineze të cilën tani nuk është në gjendje ta shlyejë. Qeveria e re e Malit të Zi e cila mori detyrën në muajin dhjetor të vitit të kaluar nuk është përgjegjëse për këtë kredi, por gjithsesi i duhet ta paguajë. Autostrada ende nuk ka përfunduar, por ka ardhur koha për të paguar këstin e parë. Nëse borxhi nuk kthehet në kohë, sipas marrëveshjes, një pjesë e territorit malazez do të mund të bëhet pronë e kinezëve.
Për këtë Mali i Zi i kërkoi ndihmë Bashkimit Europian në mënyrë që të paguajë kredinë. Ministri i financave Millojko Spajiç, në një intervistë për “Financial Times”-in britanik shpjegoi se rifinancimi i borxhit malazez do të ishte “diçka e vogël, por fitore e lehtë për Brukselin”. Megjithëse Spajiçi deklaroi më vonë për mediat malazeze se çështja e ndërtimit të autostradës për Malin e Zi “nuk është gjeopolitike”, por ekonomike, pushteti malazez po luan me kartën e ndasive gjeopolitike dhe ndikimin në rritje të Kinës në Ballkan të cilin Bashkimi Europian e konsideron të rrezikshëm për interesat e tij. Zëvendëskryeministri Dritan Abazoviç në muajin mars të këtij viti deklaroi se Brukseli duhet të ndihmojë në mënyrë që Mali i Zi, kandidat për antarsim në BE, të mos bëhet i varur nga Kina.
Nga Brukseli u përgjigjën se nuk financojnë kreditë e vendeve të treta. “Nuk do të paguajmë një kredi që është marrë te vendet e treta”, tha zëdhënësi i Bashkimit Europian Peter Stanó. Ministri malazez shpjegoi se Podgorica nuk ka kërkuar nga Unioni t’i paguajë borxhin por kanë biseduar për refinancimin. Problemi që paraqitën përfaqësuesit europianë është për shkallën e madhe të borxhit në raport me ekonominë malazeze dhe në faktin se projekti nuk përmbush standardet europiane.
Gjithsesi vullneti politik ekziston. Komisioni Europian i ofroi Malit të Zi ta ndihmojë për përfundimin e autostradës nga mjetet e Planit ekonomik dhe investues për Ballkanin Perëndimor, gjë që nënkupton financimin me “kushte shumë të përshtatshme”. Ky Plan është përgjigje ndaj zgjerimit të ndikimit kinez në Ballkan, të cilin Brukseli e konsideron territor jo të qëndrueshëm dhe në të cilin përplasen interesa të ndryshme gjeopolitike. Po ashtu është i motivuar edhe me idenë e “perspektivës europiane” për vendet e Ballkanit Perëndimor. Në Bashkimin Europian ekziston frika se këto vende në fqinjësinë e tij mund të bien nën ndikimin e fuqive të mëdha si puna e Kinës, Rusisë apo Turqisë dhe kësisoj të kërcënojnë interesat e tij.
Një rrugë, disa interesa
Investimi për infrastrukturën në Ballkan për Kinën ka rëndësi sepse hyn në territorin e Bashkimit Europian, pra në tregun e tij. Megjithatë, ekspansioni eonomik i Kinës ka shenjat e një kolonializmit të ri. Kina ndërton infrastrukturë nëpër Rrugën e re të Mëndafshit duke u ofruar shteteve kredi të mëdha me kushte të papërshtatshme, të cilat kërkojnë edhe vënien nën hipotekë, si garanci, edhe pjesë të territorit. Kjo po ndodh në Azi, Afrikë dhe Amerikën e Jugut, e tani edhe në Europë. Një sërë vendesh kohët e fundit kanë kërkuar ndihmë financiare nga organizatat ndërkombëtare për shkak të borxheve që i kanë Kinës, ndër të cilët janë Ekuadori, Kenia, Etiopia dhe Pakistani.
Në vitin 2012 Pekini organizoi mekanizmin “17 plus 1” në të cilin Kina është 1-shi, ndërsa 17 janë vendet e Europës Qendrore dhe Lindore, si Hungaria, Greqia dhe vendet e Ballkanit Perëndimor, ndër të cilët është edhe Serbia. Kina ka investuar miliarda dollarë në ndërtimin e infrastrukturës së këtyre vendeve, nga të cilët një pjesë të rëndësishme në Ballkan. Duke shfrytëzuar krizën e borxheve në të cilën u gjend Greqia, kinezët blenë portin e Pireut dhe miratuan kredi për financimin e projekteve në Ballkan për të cilët nuk ishte e mundur të gjendeshin tjetërkund mjete të tilla financiare. Bashkimi Europian sheh te këto mjete financiare “Kalin e Trojës” që kërcënon interesat e tij.
Janë interesante mesazhet e shkëmbyera në rrjetet shoqërore mes politikanëve dhe analistëve në Europë që ndjekin investimet kineze në Ballkan dhe që shfaqin një mosbesim të madh ndaj këtyre investimeve. Analisti amerikan Noa Barkin nga Fondi Marshall në Berlin, shkruan në Twitter se Bashkimi Europian e ka paralajmëruar Malin e Zi që të mos e pranojë një borxh kaq të madh nga Kina i cili nuk është shumë i nevojshëm. “Ata, megjithatë e bënë dhe tani kërkojnë ndihmë nga Bashkimi Europian”, komenton Barkini. Fransua Ejzburg, ish diplomat dhe analist në Institutin për studime strategjike në Paris, shkroi se kjo ngjarje ishte e parashikueshme dhe se Bashkimi Europian duhet ta paguajë borxhin vetëm nëse Podgorica pranon t’i nënshtrohet kontrollit financiar dhe të kryejë hetime kundër korrupsionit. Një komentator vërejti se kjo do të ishte një “precedent i rrezikshëm” dhe shtron pyetjen se ku do ta marrë faturën Bashkimi Europian për mospagimin e borxhit kinez. Deputetja europiane dhe antarja e partisë Ekologjike gjermane, Viola fon Kramon, kritikoi vendimin e Bashkimit Europian. Fon Kramoni që është edhe raportuese e Parlamentit Europian për Kosovën shkroi në Twitter se “liderë të korruptuar siç është Milo Gjukanoviçi për vite të tëra kanë shfrytëzuar shtetin. Tani qeveria e re duhet të zgjidhë problemin e financimit të borxheve. BE e ka bërë njëherë një gabim me Greqinë dhe Kina mori portin e Pireut.Tani një gjë e tillë mund të ndodhë me pjesën më të madhe të bregdetit malazez”.
Katastrofë ekologjike
Marrëveshjen për ndërtimin e njërës nga tri pjesët e autostradës qeveria malazeze e nënshkroi në vitin 2014 me Korporatën kineze për ndërtimin e rrugëve dhe urave (CRBC). Pjesa më e madhe e mjeteve fianciare, 85% e tyre, është siguruar nga kredia e Eksim, bankës kineze, nëpërmjet programit të qeverisë kineze për investimet në Europën Qendrore dhe Lindore. Shuma e kredisë është 940 milionë dollarë- një kilometër autostradë të pjesës prej 41 Km është paguar kësisoj rreth 20 milion euro. Pra, Mali i Zi i cili bën pjesë ndër shtetet më të varfëra të Europës paguan një autostradë që është ndër më të shtrenjtat në botë.
Punimet filluan në muajin maj të vitit 2015, dhe afati i parashikuar për përfundimin ishte katër vjet. Afati u shty me një vit, deri në muajin shtator të vitit 2020, por punimet shtynë për shkak të pandemisë. Ndërkohë doli se nevojiteshin edhe disa punime shtesë që nuk ishin parashikuar në marrëveshje dhe që kushtonin njëqind milionë euro. Kësaj i shtohen edhe kamatat dhe borxhi shtohet në madhësinë prej 140 milionë euro, sipas të dhënave të Mansa- organizatë joqeveritare malazeze e cila merret me luftën kundër korrupsionit. Në raportin e tyre nënvizohet se autostradën e ndërtojnë kryesisht të huajt, për fitimin e të cilëve nga vendi janë larguar 295 milionë euro, ndërsa punëtorëve vendas u kanë mbetur afro pesë milion euro. Punëtorët e huaj në mesatare kanë rrogë gjashtë herë më të lartë se ata vendas.
Me marrëveshje është parashikuar që banka shtetërore kineze mund të kërkojë menjëherë pagesën e tërë kredisë me gjithë kamata, nëse konstaton se kanë ndodhur ndryshime në projekt ose nëse shteti nuk mund ta paguajë kredinë. “Marrësi i kredisë me këtë heq dorë në mënyrë të pakthyeshme nga imuniteti mbi bazën e sovranitetit ose në ndonjë mënyrë tjetër, për veten dhe pronën e tij, përveç pronës që ka të bëjë me përfaqësitë diplomatiko-konsullore dhe pronën ushtarake me cilindo procedurë arbitrazhi”, shkruhet në marrëveshje. Problem shtesë është gjithashtu fakti se qeveria malazeze ka pranuar që marrëveshjen ta interpretojë në përputhje me ligjet kineze dhe se në rast konflikti arbitrazhi të zhvillohet në Pekin.
Projekti i autostradës i ka kushtuar Malit të Zi edhe burimet natyrore. Dëmi më i madh është bërë në shtratin e lumit Tara, në një territor që është nën mbrojtjen e UNESCO-s. Në raportin e kësaj organizate për vitin 2019, nënvizohet se punimet në autostradë, ndërtimi i urave dhe largimi i rërave dhe zhavorreve i kanë bërë një dëm të madh shtratit të lumit dhe kanë dëmtuar seriozisht ekosistemin.
Ku të shpie kjo rrugë
Pjesa e autostradës deri në Boljare, në kufi me Serbinë, është ideuar si pjesë e korridorit 11 që duhet të lidhë Tivarin me Beogradin dhe në një kontekst më të gjërë të lidhë Rumaninë, Serbinë, Malin e Zi dhe Italinë. Serbia dhe Mali i Zi kanë interesin e lidhjes së Beogradit me Adriatikun Jugor, ndërsa për Kinën kjo autostradë është hyrje anësore për në Bashkimin Europian.
Në ndërtimin e autostradës në Serbi punon kompania CRBC e cila ndërton edhe pjesën e autostradës që kalon nëpër Mal të Zi. Deri tani është ndërtuar pjesa nga Obrenovaci deri në Çaçak dhe pjesa Surçin-Obrenovac, ndërsa po punohet në pjesën Preljinë-Pozhegë. Marrëveshja për pjesën Pozhegë-Boljare ende nuk është nënshkruar, megjithëse presidenti Vuçiç në vitin 2014 pati thënë se autostrada nga Beogradi deri në Boljare do të përfundojë deri në vitin 2018.
Autostradën në Mal të Zi tani e quajnë me ironi “rruga që nuk të shpie askund”.
*Përktheu për Politiko.al: Xhelal Fejza
Të fundit


Gjeli i Thethit dhe gjeli i plehut
8 Korrik 2025, 10:24

Zjarri në Dukat rrezikon Parkun Kombëtar të Llogarasë
8 Korrik 2025, 10:01
Në kërkim ndërkombëtar për drogë, kapet në Durrës 36-vjeçari (EMRI)
8 Korrik 2025, 09:50
Thethi, turistët “kritikojë” tendencën moderne
8 Korrik 2025, 09:39
Zjarri në malin e Dukatit ende aktiv, rrezikohet parku kombëtar i Llogarasë
8 Korrik 2025, 09:28
Shqyrtohet sot në Gjykatën e Lartë rekursi i Veliajt
8 Korrik 2025, 09:16
“Shenjë e keqe për demokracinë”/ Kuvendi neglizhon raportimin e institucioneve
8 Korrik 2025, 09:04
Sot seanca në Gjykatën e Fierit, Salianji kërkon lirimin me kusht
8 Korrik 2025, 08:56


Horosokopi, çfarë kanë rezervuar yjet për ju sot
8 Korrik 2025, 08:16
Parashikimi i motit/ Si do variojnë temperaturat përgjatë ditës
8 Korrik 2025, 08:02
Posta e mëngjesit/ Me 2 rreshta: Çfarë pati rëndësi dje në Shqipëri
8 Korrik 2025, 07:48

Hetimi për 16 ton kanabis: Si u zbeh dosja që mund të ishte “trofe karriere”
7 Korrik 2025, 22:44


Berisha: 40 oficerë u morën në pyetje për dosjen ‘Partizani’ si dëshmitarë të rremë
7 Korrik 2025, 21:41
Marrëdhënia që s’është romancë, por s’është as thjesht kolegiale
7 Korrik 2025, 21:39
Qytetarit i kërkohet të paguajë 2 milionë e gjysmë, për një matës inekzistent
7 Korrik 2025, 21:28




Sa është temperatura ideale e kondicionerit në verë?
7 Korrik 2025, 20:53
GJKKO e la në burg, Meta apelon vendimin
7 Korrik 2025, 20:38
Ku ndodhet Ronaldo pasi mungoi në funeralin e Diogo Jotas
7 Korrik 2025, 20:38
Nga shalqiri, te pjeshkët dhe pjepri, ja cili është fruti i verës me më pak kalori
7 Korrik 2025, 20:28
Zbulohen mesazhet e autorit që vrau Ilaria Sulën në Romë
7 Korrik 2025, 20:20
Të paktën 91 të vdekur nga përmbytjet në Teksas
7 Korrik 2025, 20:12
Elbasan, të mbytur nga tymi, të shkrumbuar nga ndërgjegja
7 Korrik 2025, 19:48

Tufa me bletë sulmon qytetarët në Francë, përfundojnë në spital 24 persona
7 Korrik 2025, 19:32
Demenca/ Humbja e dëgjimit mund të jetë një shenjë paralajmëruese
7 Korrik 2025, 19:13
Vendimi për Malltezin, Gjokutaj: Bumerang për SPAK dhe Gjykatën
7 Korrik 2025, 19:01

Ish-anëtari i Gjykatës së Lartë shpallet i pafajshëm për fshehje pasurie
7 Korrik 2025, 18:36


Shëndeti i zemrës rrezikohet nga vapa e madhe, ja çfarë duhet të keni kujdes
7 Korrik 2025, 18:10
Sot Gert Bogdani do të festonte ditëlindjen, Edlira Çepani dedikim prekës
7 Korrik 2025, 17:40






Sulmuesi akuzon rëndë klubin e Fenerbahches: U përpoqën të më drogonin
7 Korrik 2025, 16:21
Gjendet një trup i dekompozuar në Kolonjë, dyshimet e para
7 Korrik 2025, 16:03
Aksident në Sarandë, makina përplas motorin, një i plagosur
7 Korrik 2025, 15:58
Berisha me gazetarë nga diaspora:Vota vdes pa hyrë në kuti
7 Korrik 2025, 15:58
Mosha më pjellore për mashkullin dhe femrën
7 Korrik 2025, 15:40
Vendoret, Rama kandidat në 5 bashki
7 Korrik 2025, 15:32
Blushi: Rrëmbimi kriminal i Metës, i pakrahasueshëm as me të Navalnit në Rusi
7 Korrik 2025, 15:20
Njihuni me iPhone 17 Pro, risitë kryesore në dizajn dhe teknologji
7 Korrik 2025, 15:09
Pse lirimi i Abi Malltezit nuk e çliron atë; aq më pak Shqipërinë
7 Korrik 2025, 15:00
‘Lidhjet klienteliste’ të mjekëve mbushin recetat e pacientëve
7 Korrik 2025, 14:57
Polonia vendos kontrolle kufitare me Gjermaninë dhe Lituaninë
7 Korrik 2025, 14:48
Djersitja gjatë verës/ Këto janë 3 pije me të cilat mund ta mbani nën kontroll
7 Korrik 2025, 14:42
Kapet duke transportuar armë zjarri nga Kosova në Shqipëri, arrestohet i riu (EMRI)
7 Korrik 2025, 14:37
Theo Hernandez fluturon drejt Arabisë për vizitat mjekësore
7 Korrik 2025, 14:26
Zjarret ne vend/ Ministria e Mbrojtjes:19 vatra në 24 orë! Gjashtë janë ende aktive
7 Korrik 2025, 14:17

I nxehti përvëlues, Greqia urdhëron pushime të detyrueshme nga puna
7 Korrik 2025, 13:54

Deklaratat e Kryemadhit, reagon Meta: Një përgjigje për "Zeqinenë" e SPAK-ut!
7 Korrik 2025, 13:34


Trump pret Netanyahun për të biseduar për armëpushimin në Gazë
7 Korrik 2025, 12:54

GJKKO liron nga arresti shtëpiak Jamarbër Malltezin
7 Korrik 2025, 12:35
Turizmi, vera 2025, një hap pas
7 Korrik 2025, 12:31
IKMT aksion në Theth, nis shembjen e ndërtimeve pa leje
7 Korrik 2025, 12:24
Konstituimi i Kuvendit dështon prapë: Mandati i deputetëve në rrezik?
7 Korrik 2025, 12:06
Shkrumbohet nga zjarri urbani i linjës Tiranë-Kamëz
7 Korrik 2025, 12:00


Në kërkim ndërkombëtar për trafik droge, arrestohet në Kroaci i riu shqiptar (EMRI)
7 Korrik 2025, 11:32

Drejtimi i paduhur!
7 Korrik 2025, 11:16
Video/ Qytetarja kërkon ta takojë, Rama i kthehet: Ça ke që bërtet
7 Korrik 2025, 11:01

Rama mbledh më 9 korrik kryebashkiakët e vendit
7 Korrik 2025, 10:43
Berisha del nga SPAK, lexon mesazhin që i la Dumanit (FOTO)
7 Korrik 2025, 10:28
Parkut Natyror i Ohrit drejt “listës së zezë’” të UNESCO-s
7 Korrik 2025, 10:25
Në zbatim të masës "detyrim paraqitje", Berisha mbërrin në SPAK
7 Korrik 2025, 10:16
Nisin regjistrimet në e-Albania për vitin e ri shkollor
7 Korrik 2025, 09:59
KAS vendos sot “fatin” e zgjedhjeve në katër qarqe të vendit
7 Korrik 2025, 09:50
Rama nuk i ndahet Vlorës, sërish vizitë në bashki
7 Korrik 2025, 09:39
Konispol/ Hyri për t'i vjedhur shtëpinë, pronari qëllon me çifte 44-vjeçarin (EMRI)
7 Korrik 2025, 09:34

Zjarret në Gjirokastër, flakët shumë pranë monumenteve të kulturës
7 Korrik 2025, 09:12

Këmbimi valutor, me sa shiten dhe blihen monedhat e huaja
7 Korrik 2025, 08:39
Sa shpenzojnë turistët europianë në një natë, në Shqipëri vijnë më “koprracët”
7 Korrik 2025, 08:25
Horoskopi, çfarë kanë rezervuar yjet për ju sot
7 Korrik 2025, 08:14
Java nis me temperatura përvëluese, termometri shënon deri në 37°C
7 Korrik 2025, 07:58