BIRN: Veliaj and Ajola Xoxa accused of building a 'corrupt mechanism' for a life of luxury

When officers from the National Bureau of Investigation escorted Tirana Mayor Erion Veliaj into custody on Monday at noon, based on a detention order from the Anti-Corruption and Organized Crime Court, television stations were broadcasting one of their usual news stories, showing him smiling with children in a kindergarten in the Yzberisht neighborhood of Tirana.

During a decade at the head of Tirana Municipality, Veliaj, 45, had fabricated the image of a hardworking official, who with rolled up sleeves every day planted trees, inaugurated kindergartens and schools or played with children, while his supporters often called him 'Lali Eri' - a popular nickname intended to emphasize his closeness to the citizens.

But under this carefully curated facade, through propaganda and influence over the audiovisual media, there was also, according to SPAK, a well-thought-out and complex scheme of corruption and money laundering, to obtain bribes, travel or real estate from contracting companies and NGOs benefiting from Tirana Municipality funds, as well as companies that received construction permits.

These bribes were transferred to the mayor's family mainly through a network of NGOs and companies controlled by his wife, Ajola Xoxa, and her family members, obscuring their origin through fictitious invoices.

According to SPAK, Xoxa spent part of the illegal proceeds on luxury spending on the internet. She is also accused of having helped the chairwoman of the Laws Committee in the Assembly, Klotilda Busha, attempt to 'poison' evidence and influence witnesses, in an attempt to hide the truth. The GJKKO imposed house arrest on Ajola Xoxa.

"The evidence collected up to this stage of the investigation exposes the existence of a well-thought-out mechanism, created and put into operation by the citizens under investigation with the aim of benefiting from public funds and personal enrichment through camouflaged and illegal actions," the Special Court (GJKKO) writes in the decision on the security measure for Veliaj.

"Regarding the practices followed by these citizens, as will be presented below, based on the evidence administered in the dossier, in at least 10 cases reasonable suspicion is created for the commission of acts of a corrupt nature by the local elected official, as well as for the laundering of the proceeds of crime at the highest level of local government," the decision adds.

Përveç kryebashkiakut dhe bashkëshortes së tij, GJKKO ka vendosur masën arrest me burg për biznesmenin Elman Abule dhe masën ‘detyrim paraqitje’ për pesë biznesmenë të tjerë – mes tyre Gentian Sula, Shkëlqim Fusha dhe Fatmir Bektashi, kompanitë e të cilëve janë përfituese të mëdha të fondeve të bashkisë ose lejeve të ndërtimit në Tiranë.

Nëpërmjet një deklarate nga burgu,  të postuar në rrjetin sociale ‘Facebook’, Erion Veliaj i mohoi akuzat e SPAK, të cilat i cilësoi si tragjikomike.

“Nuk kemi asnjë lidhje unë dhe familja ime me fjalën korrupsion,” shkroi Veliaj, ndërsa sulmoi prokurorin e çështjes si një  ‘individ pervers’.

Edhe kryeministri Edi Rama e mbrojti Erion Veliajn, duke e cilësuar arrestimin e tij si antikushtetues dhe akuzat si ‘roman policesk’.

“Pra, në thelb jemi përballë një rasti që krijon dyshimin e arsyeshëm të një hetimi jashtë shinave kushtetuese dhe një ndalimi në shkelje të standardeve demokratike,” tha Rama.

Ndërkohë, kryetarja e Komisionit të Ligjeve, Klotilda Bushka u ankua se po përgojohej dhe baltosej nga SPAK.

“Pyetja ime është ku hyj unë në këtë mes dhe pse duhet të më takonte, sipas SPAK-ut, balta që i shoqëron këto goditje të tij,” shkruan ajo ne Facebook. “Jam krenare edhe për miqësinë me Erjonin dhe për gjithçka ai ka bërë për Tiranën,” shtoi ajo.

Si funksiononte skema e korrupsionit?

Veliaj e nisi karrierën në vitet 2000 si drejtues i Lëvizjes Mjaft – një grup aktivistësh të mbështetur nga fonde të ofruara nga donatorët për të rritur ndërgjegjësimin e publikut të gjerë mbi problemet e shkaktuara nga korrupsioni i perceptuar si i gjithëpërhapur në kohën kur Fatos Nano udhëhiqte qeverinë dhe socialistët.

Nga aktivist kundër korrupsionit, ai bëri kapërcimin në politikë, duke u zgjedhur fillimisht deputet, ministër dhe në vitin 2015, kryebashkiak i Tiranës. Ajola Xoxa është një juriste e specializuar në sektorin e energjisë. Veliaj dhe Xoxa u martuan në vitin 2014 në një dasmë me qindra të ftuar në kështjellën e Gjirokastrës dhe janë prindër të një djali.

Sipas vendimit për masë sigurie, Prokuroria e Posaçme argumenton se ka zbuluar një mekanizëm të organizuar korruptiv, që ka lejuar kryetarin e Bashkisë Tiranë, Erion Veliaj dhe bashkëshorten e tij, Ajola Xoxa që të përfitojnë nga fondet publike për pasurim personal, përmes veprimeve të paligjshme dhe të kamufluara.

Skema e dyshuar korruptive e ngritur nga shtetasit nën hetim, Erion Veliaj dhe bashkëshortja e tij, Ajola Xoxa, është realizuar përmes një sërë përfitimesh të parregullta që lidhen me funksionin publik dhe favorizimin e subjekteve të ndryshme në kontrata dhe leje ndërtimi. Kjo skemë është konkretizuar në të paktën nëntë episode kryesore.

SPAK thekson se skema përfshin përveç AGI KONS, edhe kompanitë të tjera si Fusha, Rametal, One, Palushi, Kontakt, Vienna Insurance Group dhe Gerard-A“, të cilat kanë përfituara tenderë dhe leje ndërtimi nga bashkia e Tiranës, të cilat më pas kanë transferuar fonde ose pasuri tek Ajola Xoxa, familjarët e saj dhe një rrjet individësh e entitetesh të kontrolluara prej saj.

Këto fonde janë transferuar në kompani dhe organizata jofitimprurëse si “Partners Law,” “Arts Lab,” “Ava Studio,” “Nan Gallery,” “Byl-A,” “Harabel,” “Eventus” dhe “Muza.” Të ardhurat e gjeneruara nga këto subjekte kapin shifrën e rreth 110 milionë lekëve.

Një nga rastet kryesore lidhet me dhënien e përfitimeve nga kompania “Agi Kons” Shpk, përmes përfaqësuesit të saj Gentian Sula, në favor të Veliajt dhe Xoxës. Kjo kompani, gjatë kohës që dhuronte këto fonde, siguroi një kontratë të majme me Bashkinë e Tiranës për ndërtimin e shkollës “Qazim Turdiu” me vlerë mbi 362 milionë lekë, si dhe një leje ndërtimi për një kompleks banimi, e nënshkruar nga vetë kryebashkiaku Veliaj. Një tjetër rast përfshin sponsorizime dhe mbulim të shpenzimeve të udhëtimit për Veliajn dhe Xoxën nga kompania “Kontakt” Shpk e Fatmir Bektashit, pikërisht në periudhën kur kjo kompani kërkonte leje ndërtimi për një projekt në Tiranë.

Sipas SPAK, bashkëshortja e kryetarit të bashkisë ka përfitur në mënyrë të paligjshme, nëpërmjet OFJ-ve të kontrolluara prej saj, edhe nga fondet e Bashkisë së Tiranës, Ministrisë së Kulturës, Bashkimit Evropian dhe Ambasadës Amerikane.

Prokuroria argumenton se kemi të bëjmë me një sistem të organizuar korrupsioni, ku roli kyç i Veliajt ka qenë vendimtar në miratimin e kontratave publike, fondeve apo lejeve të ndërtimit.

Hetimi i SPAK ka zbuluar se shuma e përfituar përmes këtyre praktikave arrin në qindra milionë lekë, ndërsa një pjesë e këtyre fondeve janë përdorur për blerje luksi të realizuara online për një periudhë prej të paktën gjashtë vitesh. Sipas SPAK, Ajola Xoxa ka kryer blerje online në vlerën e 86.7 milionë lekëve për veshje luksoze, produkte kozmetike dhe aksesorë, duke përfshirë fustane, çanta, pallto dhe bizhuteri nga platformat e modës luksoze si Net-a-Porter, Moda Operandi, Smythson.

Vila ‘e fshehur’ në Qerret  

Hetimet dhe verifikimet e pasurive të deklaruara nga Erion Veliaj dhe familjarët e tij, duke përfshirë Ajola Xoxën, Arbër Veliajn, Valbona Xoxën dhe Shqiponjë Veliaj, kanë identifikuar disa pasuri të patundshme në emër të këtyre individëve, duke përfshirë apartamente dhe vila në Tiranë, Kavajë dhe Fier.

Erion Veliaj zotëron një apartament në rrugën “Hoxha Tahsim” në Tiranë, i blerë në vitin 2013 me një vlerë të deklaruar prej 5,1 milionë lekë, por pa dokumente që provojnë pagesën. Arbër Veliaj rezulton të ketë blerë një truall dhe vilë në Qerret për 164,000 euro, me një pjesë të pagesës të financuar përmes një kredie. Ai gjithashtu disponon dy apartamente në Selitë, të blera në vitin 2022 për një vlerë totale prej 97,407 euro.

Ajola Xoxa ka në pronësi një apartament në “Kodrën e Diellit” në Tiranë, të cilin e ka blerë në vitin 2016 për 88,641 euro, si dhe një apartament tjetër në rrugën “Brigada VIII” për 105,000 euro, të blerë në vitin 2018. Në dokumentet e pronësisë, figuron se Valbona Xoxa ka blerë një apartament në vitin 2016 për 85,232 euro, ndërsa gjithashtu ka përfituar disa pasuri me trashëgimi nga familja.

Hetimet gjithashtu kanë zbuluar një vilë vilë në Marea Resort, Qerret, e cila rezulton të jetë në pronësi të kompanisë ndërtuese Agi Kons, por që dyshohet se është pasuri e fshehur e Erion Veliaj dhe Ajola Xoxa. Këto dyshime bazohen në pagesat e kryera nga Veliaj për mirëmbajtjen e kësaj prone dhe nga analizat e tabulateve telefonike që tregojnë praninë e tyre të shpeshtë në këtë zonë, si dhe deklaratat e personave të ndryshëm, përfshirë administratorin e resortit, punonjës të familjes Veliaj-Xoxa dhe të ish-shoferit të Ajola Xoxës.

Përveç pasurive të paluajtshme, Xoxa ka një balancë bankare totale prej 618,394 euro, e cila sipas deklarimeve është krijuar nga të ardhurat nga bizneset e saj, qiradhëniet dhe trashëgimia.

SPAK ka zbuluar dhe një apartament në Sky Tower që përdorej nga Ajola Xoxa me dy dhoma të mbushura me piktura, që sipas dëshmive të një bashkëpunëtorjeje, një pjesë i përkasin bashkëshortes së kryebashkiakut dhe kapin vlera nga 600 euro në 5000 euro secila.

Hetimi i SPAK

Hetimi kundër Veliajt nisi më 19 korrik 2023, pas një denoncimi që aludonte për lidhjet e kryebashkiakut me biznesmenin Gentjan Sula, pronar i kompanisë së ndërtimit ‘Agi Kons’, e cila ka fituar disa tenderë publikë të rëndësishëm nga Bashkia Tiranë, përfshirë rehabilitimin e Parkut Rinia, ndërtimin e Teatrit të Kombëtar dhe një PPP për ndërtimin e shkollave në kryeqytet.

Nga veprimet paraprake, SPAK ka konstatuar se lidhejt e Veliajt me biznesmenin janë të vjetra dhe se ata kishin udhëtuar së bashku me avion ‘charter’ nga aeroporti i Rinasit që në vitin 2004. Hetimet paraprake gjithashtu kanë tregur se vëllai i kryebashkiakut, Arbër Veliaj, posedon një vilë në Qerret të ndërtuar nga “AGI KONS”, ndërsa bashkëshortja e Veliajt, Ajola Xoxa, ka deklaruar një apartament në rezidencën “Kodra e Diellit”, gjithashtu e ndërtuar nga e njëjta kompani.

Pas hetimeve paraprake dhe grumbullimit të provave, më 8 shkurt 2024, Prokuroria e Posaçme regjistroi procedimin penal për veprën e “Korrupsionit pasiv të funksionarëve të lartë shtetërorë ose të zgjedhurve vendorë”, ndërsa më 27 dhjetor 2024 hetimi u zgjerua duke përfshirë edhe akuzat për “Korrupsion aktiv”, “Pastrimin e produkteve të veprës penale” dhe “Fshehjen ose deklarimin e rremë të pasurisë”.

Në vijim, më 16 janar 2025, në regjistrin e veprave penale u shtua edhe akuza për “Deklarata të rreme para oficerit të policisë gjyqësore”, ndërsa më 24 janar 2025 u shtua vepra penale “Veprime që pengojnë zbulimin e së vërtetës”.

As part of the investigation, SPAK has documented a long series of transactions that show the flow of money from the Municipality of Tirana, through contracting companies and sponsorships, to NGOs and companies controlled by Ajola Xoxa. SPAK has also collected testimonies from many individuals who worked and were leaders in these NGOs and companies, who have shown that they were controlled by Xoxa and that every action was taken with her approval.

To prove the ownership of the villa in the Marea resort, in addition to payments and testimonies of related persons, the Special Prosecution Office has also used the mayor's cell phone records. Among the key evidence of SPAK is the testimony of citizen Adela Kondakçiu - who managed the finances of several non-profit entities, as well as her communications on the WhatsApp application.

Also important for SPAK were the statements of citizen Ina Goxhaj, which testify to the coordinated effort of Ajola Xoxa and Klotilda Bushka to influence her testimony and hide the facts during the investigation.

According to SPAK, Ajola Xoxa's statements to the Prosecutor's Office were untrue and contradicted the evidence provided by investigators, while Mayor Erion Veliaj gave general answers and often expressed himself with "I don't know" or "I have no knowledge", avoiding details about issues related to organizations and public funding connected to his wife and her family.

Why was Veliaj arrested?

The Special Prosecution Office assesses that there is a real and ongoing risk of manipulation or concealment of evidence if Erion Veliaj and Ajola Xoxa are not subject to restrictions of liberty.

This risk stems from Veliaj's function as mayor of Tirana, his strong influence in the administration, as well as his behavior during the investigations, including threatening messages addressed to BKH investigators.

According to SPAK, he interfered in the process, trying to stop his wife from being called to testify, using his subordinates to influence witnesses.

"The behavior of the citizen under investigation, Erion Veliaj, when it comes to the communication used with the BKH investigators and the "courage" shown by this citizen to leave his intimidating messages written down to the proceeding body, clearly testifies to the personality of the latter," SPAK states.

The sentencing measures for the criminal offenses charged against citizen Erion Veliaj also played a role in the Court's decision.

Article 260 of the Criminal Code provides for a sentence of imprisonment from four to twelve years, while Article 287, paragraph 2 of the Criminal Code provides for a sentence of imprisonment from seven to fifteen years. Reporter.al