Linas Linkevičius
Pas disa muajsh, udhëheqësit e Bashkimit Europian do t’i rikthehen çështjes së hapjes së negociatave për anëtarësimin në BE të Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut. Mos kini iluzione: ndërsa diskutojmë këtë çështje, në pikëpyetje është vetë kredibiliteti ynë. Tashmë e kemi humbur një mundësi në tetor të këtij viti. Vonesa e mëtejshme mund të çojë në një spirale në rënie që ndryshon reformën dhe përparimin e integrimit të arritur në Ballkanin Perëndimor. Një kthesë e tillë e ngjarjeve do të ishte kundër interesit tonë të përbashkët për një Europë të përparuar, të sigurt dhe të bashkuar.
Ndërsa shohim drejt kësaj faze tjetër të diskutimeve, ne nuk mund dhe nuk duhet të humbasim mendjemprehtësinëë e liderëve të BE-së të dekadave të mëparshme. Ata udhëheqës e dinin saktësisht se çfarë po bënin për promovimin e projektit Europian. Në vitin 2003, vendimet e Selanikut e hapën Bashkimin Europian drejt demokracive aspiruese të gjashtë vendeve të Ballkanit Perëndimor. Që atëherë, janë zbatuar reforma të dhimbshme, u forcuan rregullat e ligjit, u hapën ekonomitë, shoqëritë dhe kufijtë. Maqedonia e Veriut shkoi deri te ndryshimi i emrit dhe firmosja e Marrëveshjes së Prespës me Greqinë për të siguruar të ardhmen e saj në tryezën e bisedimeve me BE. Shqipëria, Mali i Zi dhe Maqedonia e Veriut kanë bërë përparime në përafrimin e politikave të tyre të jashtme me ato të Bashkimit Europian. Nacionalizmi dhe populizmi u mbajtën në margjina. Çka është me rëndësi, Komisioni i BE-së arriti në përfundimin se Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut kishin përmbushur kushtet për fillimin e bisedimeve.
“Pa prit njëherë”, mund të argumentohet, “projekti i Bashkimit Europian është në vetvete i shoqëruar nga një mori sfidash të brendshme.” Epo mirë. Po, procesi i pranimit në BE ka nevojë për ndryshim dhe kjo do të marrë kohë. Po, një Europë pas Brexit-it duhet të ripërcaktojë ekuilibrin e saj. Pasë thënë këtë, pikëpamjet Eurosceptike që refizojnë rrugën e kombeve të Ballkanit Perëndimor drejt anëtarësimit në BE nuk është se si duhet të zhvendosemi përpara. Dritarja e mundësive nuk do të jetë aty për një kohë të gjatë. Ndërsa i shtyjmë vendimet relevante për më tej, ne rrezikojmë të humbasim përparimin e rëndësishëm në Ballkanin Perëndimor që e ka shndërruar administratën publike, politikën, gjyqësorin dhe shoqëritë. Shpërfillja e shenjave paralajmëruese, siç është Kryeministri i Maqedonisë së Veriut Zoran Zaev që bëri thirrje për zgjedhje të parakohshme pas dështimit nga BE për të filluar bisedimet e pranimit, mund të ketë një kosto të rëndë.
Serbia gjithnjë e më shumë po shikon drejt Kinës dhe Rusisë. Vetëm muajin e kaluar, Serbia nënshkroi një marrëveshje me Bashkimin Ekonomik Euroaziatik të udhëhequr nga Rusia. Moska i ka kërkuar edhe Maqedonisë së Veriut dhe Shqipërisë të bëjnë të njëjtën gjë. Kina është duke u bërë investitori i vetëm më i madh në disa nga vendet e Europës Jugore. Nacionalizmi i fjetur mund të shpërthejë në Ballkanin Perëndimor. Le të kemi parasysh se aty ku ne nuk veprojmë dhe demonstrojmë udhëheqje, të tjerët do të hyjnë për të mbushur boshllëkun, dhe pasojat mund të rezultojnë të jenë larg nga ato që dëshirojmë.
Ndërsa ne shkojmë drejt fazës tjetër të diskutimeve për hapjen e negociatave me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut, parimi kryesor udhëzues duhet të jetë Europa non delenda est – Europa nuk mund të shkatërrohet. Le të shkojmë përpara në Samitin BE-Ballkan Perëndimor të majit 2020 me një vizion të qartë për një Europë të bashkuar. Le të kemi të gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor në tryezën e bisedimeve në rrugën e tyre drejt Bashkimit Europian. Hapja e negociatave të pranimit do t’i mundësonte BE-së të forcojë dhe riafirmojë rolin e saj si forcë e një transformimi pozitiv. Fillimi i procesit të pranimit në BE nuk është një privilegj. Eshtë një përgjegjësi dhe përfitim i ndërsjellë për të dy, vendet aspiruese, të etur për të siguruar qëndrueshmërinë e reformave të tyre, dhe besueshmërinë e BE-së.
Në qershor 2019, liderët europianë ranë dakord për një Axhendë të Re Strategjike për 2019-2024, duke riafirmuar praninë e BE-së në skenën globale. Edhe për këtë, ne kemi nevojë për një BE të bashkuar, të fortë dhe gjithëpërfshirëse, që udhëheq nëpërmjet shembullit dhe e vërtetë ndaj angazhimeve që merr.
BE duhet të qëndrojë pranë aleatëve dhe të mbështesë miqtë e saj. Ne kemi fqinjë të cilët ndajnë vlerat tona të përbashkëta europiane dhe vazhdojnë të demonstrojnë përparim në zbatimin e reformave të dakorduara. Respektimi i angazhimeve tona ndaj tyre është thelbësor. Nëse nuk mund t’i respektojmë angazhimet tona pranë shtëpisë, besueshmëria jonë si aktor global do të ndikohet gjithashtu.
Ne e kemi zgjedhjen. Sytë e mbyllur fort (eyes wide shut) për të cituar një titull filmi të njohur, nuk është opsion. Përkundrazi, le t’i bëjmë dyert të hapura për ata që aspirojnë të jenë, të veprojnë dhe të besojnë me ne.
*Ministër i Punëve të Jashtme i Lituanisë që nga viti 2012.
*Marrë nga European Western Balkans. Përkthimi: Politiko.al
