Flash News

Përplasja mes agjentit të BKH, efektivëve dhe njerëzve të Agron Kapllanaj, reagon Policia: Disa të shoqëruar

Përfshihet nga flakët një banesë në Kolonjë

CNN: Trump mund të mbyllë rreth 30 ambasada dhe konsullata të huaja, prek edhe Ballkanin

Trump vendos më shumë tarifa për çipat kompjuterikë dhe produktet farmaceutike

E rëndë në Fier, 53-vjeçarja gjendet e pajetë në garazh

OPINEWS

EkonoBlog/ Eksperti Artan Gjergji: Ç’duhet të bëjmë me kursimet në periudhë inflacioni të lartë?

Politiko 10 Tetor 2022, 17:52

EkonoBlog/ Eksperti Artan Gjergji: Ç’duhet të bëjmë

nga Artan Gjergji*

Kjo pyetje mundon shumë njerëz kohët e fundit. Shpesh herë miq e familjarë telefonojnë e pyesin se ç’duhet të bëjnë me kursimet e tyre të cilat “flenë” nëpër depozita bankare me norma interesi dhe përfitime qesharake, ndërkohë që jeta e tyre është shtrenjtuar pafundësisht. Në fakt, pyetjet e tyre, edhe pse të artikuluara thjeshtë, janë me shumë vend, por përgjigja e një teknicieni ndaj tyre nuk është aq e thjeshtë.

Pyetja me të cilën përballem më së shumti kohët e fundit është se ç’duhet të bëjnë me kursimet e tyre në kushtet kur niveli i inflacionit ka kapërcyer tashmë nivelin e 8%. Shumë prej tyre madje janë aq radikalë sa thonë që do i tërheqin fare e t’i mbjanë në shtëpi, por kjo absolutisht është një zgjidhje jo racionale sepse ky veprim përfshin, jo vetëm rrezikun financiar (norma e kthimit të munguar), por edhe rreziqe të tjera fizike si vjedhja, zjarri, apo tërmeti.

Po cilat mund të jenë disa zgjidhje të rekomanduara thjeshtë? Personalisht mendoj (dhe s’jam i vetmi) që çdo produkt financiar në treg ka shumë vlera dhe si i tillë, duhet përdorur në mënyre sa më masive nga popullata. Sa më shumë njerëzit të fillojnë t’i përdorin produktet financiare, aq më shumë do të fillojnë të mësojnë e të kenë informacion në lidhje me ndikimin e tyre financiar, e aq më shumë do arrijnë të menaxhojnë burimet e tyre financiare në mënyrë më efektive.

Nëse përgjigjen e pyetjes së më sipërme e shohim në spektrin afatshkurtër, çdo investim, norma e kthimit të të cilit është më poshtë se norma e inflacionit (8%), përbën një ekspozim (investim) me humbje. Aktualisht asnjë instrument financiar nuk ka një normë kthimi kaq të lartë (përveç obligacioneve të thesarit 15 vjeçare, por aty i bie që investitori “bllokon” kursimet në fonde shumë afatgjatë). Me fjalë të tjera, as depozitat bankare, as fondet e pensionit, as fondet e investimit, as pasuritë e patundshme e asnjë instrument apo aset tjetër nuk na sjell këtë normë kthimi.

Parë në këtë këndvështrim, i bie që paratë të gjitha duhen hedhur vetëm në biznes, në mënyrë që të na japin mundësinë të kemi normë kthimi më të lartë, por edhe këtu vlen rregulli “kthimi i lartë, rreziku i lartë” (pra as këtu nuk ka garanci në kthim). Kështu që, zgjedhjet dhe prioritetet janë të individit. E megjithatë, duhet thënë që investimi në instrumentet aktuale, me të vërtetë nuk na siguron norma më të larta se inflacioni, por nëse e zgjedhim (për shkak të mungesës së alternativave) na redukton humbjen. P.sh. në bazë vjetore humbasim nga inflacioni 8%, por fitojmë nga një instrument financiar 5%, kështu që i bie që reduktojme humbjen, e në vetvete edhe ky nuk është një veprim i keq.

Një tjetër element alternativ për të përfituar sa më shumë nga situata inflacioniste mund të jetë vendimi që me paratë e pa-angazhuara (kursime) që kemi në zotërim, të mbyllim kreditë që kemi në sistem. Qytetarët duhet të kuptojnë se bankat apo institucionet e kredidhënies janë të mbrojtur nga pikëpamja kontraktuale kundrejt rritjes së normave të interesit. Kjo dmth që këto institucione e kanë parashikuar nëpër kontrata të drejtën e tyre për të ndryshuar normat e interesit në përputhje me kushtet e reja të luhatshmërisë së tregut. Për rrjedhojë kostot e kredive që qytetarët kanë individualisht apo si biznese, të shtrenjtohen në vijimësi për shkak të rritjes së normave të interesit. Kjo është arsyeja që nëse keni kursime në këto kohë (nuk ka rëndësia vlera, apo sasia), të cilat nuk i mbroni dot nga inflacioni apo nuk i investoni dot në norma të kënaqshme kthimi, atëherë paguani një pjesë të principalit tuaj të kredisë dhe reduktoni në mënyrë të ndjeshme kostot e tuaja të kredisë duke lehtësuar dukshëm detyrimet tuaja.

Parë në këndvështrimin afatgjatë të përfitimeve personale, duhet thënë që i vetmi instrument që rekomandohet, pavarësisht çdo lloj krize apo situate financiare, është përfshirja në një skemë pensionesh alternative (private) si një investim afatgjatë për veten tuaj, pais ju mundëson një pension shtesë nga ai shtetëror në të ardhmen. Këto skema janë shumë të ngjashme me një depozitë bankare, pasi paratë që kontribuon çdo individ, shkojnë vetëm në llogarinë e tij personale, dhe përveç principalit të investuar nga vetë individi, shtohen edhe fitimet që vijnë nga investimet që bën fondi me këto para. Bazuar në legjislacionin shqiptar, vlera minimale ligjore për të blerë kuotat e një fondi privat pensionesh është 1.000 lekë të reja në një muaj, një vlerë kjo simbolike, aq sa një individ i harxhon në mënyrë modeste për shpenzime kafeje në vetëm 2-3 ditë. Përveç kësaj, investimi në një fond pensioni ju ndihmon të shmangni tatimin mbi të ardhurat, duke e shumëfishuar përftimin e individëve që bëhen pjesë e skemave të pensionit privat. Sipas legjislacionit aktual në fuqi, çdo vlerë e përafërt deri në 16.500 lekë në muaj apo 200.000 lekë në vit, përjashtohet nga detyrimi për pagimin e tatimit mbi të ardhura duke i kursyer çdo qytetari maksimumi një vlerë prej 30.000 lekë në vit. Gjithashtu, investimi në këto fonde i sjell qytetarit shumë përfitime të tjera, duke filluar nga përfitimi i normave më të larta të kthimit krahasuar me instrumentet aktuale në treg, investimi me vlera të vogla, përfitimi nga një administrim profesional i fondeve, e kështu me radhë. Sido që të jetë inflacioni apo çdo lloj situate, përfshirja në një skeme pensionesh është një investim me shtrirje kohore afatgjatë, dhe si e tillë i jep mundësinë fondeve që të amortizojnë çdo lloj luhatjeje, duke u sjellë mjaft përfitime qytetarëve që kanë investuar me kursimet e tyre.

*Shkruar për Politiko.al