Analiza: Shqipëria çeli grupkapitullin e parë me BE, por ç'do ndodhë me luftën kundër korrupsionit?

Në tetor, Shqipëria hapi Cluster 1, i përbërë nga pesë kapituj negociues, me Bashkimin Evropian, duke iu bashkuar Malit të Zi dhe Serbisë si vendi i tretë kandidat i Ballkanit Perëndimor për të hapur kapitujt e negociatave, shkruan EWB. Ajo hapi zyrtarisht bisedimet e pranimit së bashku me Maqedoninë e Veriut në korrik 2022.

Këshilli i Bashkimit Evropian, i kryesuar aktualisht nga Hungaria, miratoi Qëndrimin e Përbashkët të Bashkimit Evropian, duke përcaktuar kushtet që Shqipëria duhet të përmbushë në fushat e mbuluara nga grupi 1, ndërkohë që Komisioni Evropian njohu disa arritje që Shqipëria bëri në këtë zonë. të luftës kundër korrupsionit.

Në raportin e fundit të KE-së për Shqipërinë, ky vend është mes nivelit të përgatitjes dhe nivelit mesatar të përgatitjes – që korrespondon me notën 2,5 në shkallën nga 1 deri në 5 – dhe ka treguar njëfarë progresi në luftën kundër korrupsionit. Raporti vlerëson se zbatimi i procesit të vetingut ka ndikuar pozitivisht në luftën kundër korrupsionit në gjyqësor. Sipas Komisionit Evropian, përfundimi i verifikimit të të gjithë gjyqtarëve dhe prokurorëve është i pashmangshëm në shkallën e parë me 794 çështje të mbyllura nga 805.

Struktura e Specializuar Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar (SPAK) ka vazhduar të japë rezultate të mira duke avancuar më tej ndjekjen dhe hetimin e rasteve komplekse antikorrupsion, përfshirë ato që përfshijnë politikanë dhe zyrtarë të nivelit të lartë, si dhe çështjet që kanë të bëjnë me mbrojtjen e interesave financiare të BE-së, deklaroi Komisioni Evropian.

Zef Preci, Drejtor Ekzekutiv i Qendrës Shqiptare për Kërkime Ekonomike (ACER), vlerëson se është i njohur fakti se në Shqipëri, si dhe në vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor, ka pasur një rritje të ndjeshme të vëmendjes ndaj lufta kundër korrupsionit në vitet e fundit, ku korrupsioni është identifikuar si një nga shkaqet kryesore të stagnimit ekonomik dhe jostabilitetit politik të vendit.

Ai vlerëson se raporti i Komisionit Evropian ofron një vlerësim gjithëpërfshirës dhe të thelluar të përpjekjeve të Shqipërisë kundër korrupsionit, duke paraqitur një pamje të nuancuar të gjendjes aktuale të luftës kundër korrupsionit në vend.

Megjithatë, ai beson se korrupsioni mbetet një nga format më të përhapura të krimit, veçanërisht brenda elitës politike, kriminelëve "jakë të bardhë" dhe bizneseve të lidhura me to.

“Minon qeverisjen e mirë, devijon burimet publike në favor të oligarkisë dhe kontribuon në emigrimin e qytetarëve, i cili nga ana tjetër forcon tendencat autoritare dhe minon vetë demokracinë. Kjo situatë është reflektuar realisht në raportin e fundit të Komisionit Evropian, i cili jep një vlerësim të kthjellët të çështjes”, thotë Preçi.

Ai nënvizon se për suksesin e luftës kundër korrupsionit, ka ende disa sfida që Shqipëria duhet të adresojë, siç është identifikimi i vazhdueshëm i akteve korruptive nga politikanë dhe zyrtarë të lartë dhe vënia në përgjegjësi e autorëve.

“Kjo është e mundur vetëm kur agjencitë qeveritare të zbatimit të ligjit kanë një shkallë të caktuar integriteti dhe profesionalizmi, janë të lira nga politizimi dhe kontrolli partiak, dhe kur qytetarët kanë besim dhe mbështesin aktivitetet e tyre. Në këtë proces, si masat parandaluese për të frenuar korrupsionin dhe për të zbutur efektet negative të tij, ashtu edhe mbështetja e palëkundur për Agjencinë e Posaçme Kundër Korrupsionit (SPAK), janë të një rëndësie kritike”, shpjegon Preçi.

Krahas kësaj, ai shton se ka nevojë për forcimin e njëkohshëm të llogaridhënies dhe transparencës së qeverisë, zgjerimin e pjesëmarrjes së publikut në vendimmarrje, përmirësimin e administratës së sektorit publik dhe angazhimin e institucioneve të shoqërisë civile.

Preçi nënvizon rëndësinë e respektimit rigoroz të ndarjes së pushteteve për të arritur rezultate të qëndrueshme dhe për të zbutur ndikimin e korrupsionit në aspektet ekonomike dhe sociale të shoqërisë.

“Programet dhe strategjitë kundër korrupsionit nuk duhet të përfshijnë vetëm sektorin qeveritar, por edhe të kërkojnë pjesëmarrjen aktive të sektorit të biznesit privat dhe publikut. Përfshirja e sektorit privat duhet parë si një mjet për të reduktuar ekonominë informale dhe për të kufizuar hapësirat në të cilat janë aktiv pjesëtarët e krimit të organizuar kombëtar dhe ndërkombëtar”, shton ai.

Sipas Preçit, hapja e kapitujve të parë është një moment historik i madh për suksesin e luftës së Shqipërisë kundër korrupsionit dhe promovimin e qeverisjes së mirë.

“Shpresohet që kjo të shënojë fundin e “fasadave të Potemkinit” të reformave kundër korrupsionit, të cilat, për fat të keq, kanë qenë tepër të përhapura në dekadën e fundit”, përfundon Preçi.