Flash News

Njihuni me këmbimin valutor 2 tetor 2023

Me temperatura në 30 gradë, parashikimi i motit gjatë kësaj jave

Partia e Punëtorëve të Kurdistanit merr përgjegjësinë për sulmin terrorist në Ankara

Zjarr në një klub nate në Spanjë, të paktën 13 viktima

U godit nga një masiv gurësh, plagoset minatori në minierën e Bulqizës

E-TJERA

Edith Durham apo Mbretëresha e Maleve shqiptare

Politiko 24 Mars 2023, 12:48

Një takim letrar për librin e Edith Durham, "Shqipëria e Epërme, një udhëtim në Shqipërinë e Veriut të vitit 1908” u organizua dje në kuadër të muajit të Frankofonisë në ambjentet e Europe House në Tiranë me përkthyesen franceze Jacqueline Derens.

Libri i sapo ka dale nga shtypi në Paris nga shtepia botuese Non Lieu, eshte një dritare e re për lexuesin frankofon për të zbuluar një botë ende të paeksploruar, por mbi te gjitha ate qe e ben aktuale dhe sot autoren e ketij libri udhetaren angleze Edith Durham, e cila me qendrimet e saj ne fillim te shekullit te kaluar trazoi plot kancelari, tha Ilda Mara në hapje të këtij paneli diskutimi.

Edith Durham (1863-1944), shkrimtare dhe antropologe britanike, është e njohur për disa libra te cilat jane bërë referencë për ata që donin të mësonin diçka më shumë për Ballkanin dhe shqiptarët, vepra “Shqipëria e Epërme” ishte një ndër ato botime me vlerë, e zhanrit të udhëpërshkrimeve, goxha e praktikuar në atë periudhë, ndihmoi në shpërfaqjen e realitetit ballkanik, dhe veçanërisht për shqiptarët. Ky libër i udhëtimeve të saj, është një dëshmi e menyrës së jetesës në Shqipërinë e Epërme në filim të shekullit të kaluar, dhe ajo sjell të dhëna me vlerë dhe aktuale dhe sot. Ajo përshkroi peizazhet e Shqipërisë, doket, zakonet, mënyrat e të jetuarit, duke i dhënë këtij populli një vepër që i kishte munguar deri më atëherë.

Përkthyesja Jacqueline Dérens, ka theksuar rëndësinë që ka ky libër në krijimin e një imazhi sa më të saktë për shqiptarët dhe Ballkanin dhe njeqind vjet pas . Vepra e Edith Durham, ku ndër të tjera tha se ajo dhe puna e saj ishte frymëzim për të. Një nga arsyet qe e kishte shtyrë të përkthente këtë vepër prej 276 faqesh kanë qenë paragjykimet kundrejt shqiptarëve dhe popujve të tjerë ballkanas.

“Duke përkthyer Edith Durhamin kisha si qëllim që të njihej më shumë edhe Ballkani, sepse ne me të vërtetë kemi paragjykime kundrejt Ballkanit. Por vërtet ideja kishte të bënte me atë që t’i ikim këtij paragjykimi, sepse ajo vërtet duke u nisur në zbulimin e një vendi – përshkrimet e peizazheve që ajo i bën Shqipërisë Veriore janë përshkrime të mrekullueshme të këtyre peizazheve – tregon për një popull. Kjo për mua ka qenë e rëndësishme në përkthim: që ta njohim një popull siç e ka prezantuar ajo”, u shpreh Dérens, e cila për shkak të aktivitetit kundër aparteidit në Afrikë ka përkthyer më shumë vepra që kanë të bëjnë me politikën.

Derens ka qene nje militante anti aparted dhe nje luftetare për të drejtat e njeriut, dhe sidomos situata e grave. Pas perkthimit te studimit etnografik te Antonia Young, Virgjëreshat e Shqipërisë, ajo do te zhytet ne boten e udhetimeve te nje tjeter heroine, asaj te Maleve…

“Gjithmonë më ka interesuar fati i grave, por edhe roli i tyre. Edhe në luftën kundër aparteidit, pastaj çfarë bëhet me to dhe trajtimi i këtyre grave pasi përfundon lufta. Kështu që me të vërtetë jam apasionuar me fenomenin e burrneshave dhe pastaj fillova të interesohesha dhe të lexoja vazhdimisht për Ballkanin. Është e vërtetë që çdo herë që lexoj diçka për Ballkanin, përmendet Edith Durham dhe mund t’ju them që në Francë dinë shumë pak për Ballkanin, ndërsa për Edith Durham nuk dinë asgjë”, u shpreh Jacquelien Derens.

Në rolin e njohëses dhe studiueses së saj, Dérens ka përmendur edhe disa nga elementet të cilat bëjnë që vepra e Durhamit të dallojë nga veprat e tjera udhëpërshkruese të kohës. Ka vënë theksin te mënyra se si ajo i ka pasqyruar shqiptarët.

Per kontributin e Durhamit për shqiptarët dhe kulturen e tyre në përgjithësi, foli dhe Jean Arnault Derens, Kryeredaktor i Courrier des Balkans dhe njohes i mire i Ballkanit ka shkruar dhe parathenien e botimit ne frengjisht. Jean-Arnault Dérens, ka shpjeguar gjithashtu se kur Edith Durhan e shkroi këtë vepër, nëpër Ballkan pati edhe shumë udhëpërshkrues të tjerë evropianë. Megjithatë, ai thekson se ndryshe nga Durhami, nëpër veprat e tyre ekzistonte përherë një paragjykim se vendet ballkanike duhet të qytetëroheshin. Paanësia është elementi kryesor që këtë vepër e bën të dallueshme nga të tjerat. Sipas tij, Durham është më shumë një antropologe sesa udhëpërshkruese, ajo tregon për atë se si janë gjërat, si funksionojnë e nuk pyet asnjëherë se pse bëhet kështu. Durham nuk mundohet të gjejë arsye.

Aktiviteti u organizua nga shoqata franko-shqiptare Argjiro ne bashkepunim me Ambasaden Franceze dhe Aleancen Franceze ne Tirane.