Flash News
Nasip Naço leaves SPAK: I was asked about the CEZ-DIA case
The trial for Berisha is postponed again, due to the lack of prosecutors
Why is a national tender not announced for Sazan? Rama: We choose the offers, the proposal will be examined
Former minister and Socialist MP, Nasip Naço, appears in SPAK
Morning mail/ With 2 lines: What was important yesterday in Albania
'Everything turns into buildings': Albania's lost battle with dirty money
When Skënder Methasani took over the management of the seized company "Rens 2015" in Shkodra, the debts were a mess, the stressed workers and the chickens were so old that they no longer produced eggs.
Methasani from the Agency for the Administration of Sequestered and Confiscated Assets was appointed as an administrator by the court in November 2019. Almost a year later, he decided to lease the business, as he told BIRN in an interview, it was the only way to the state to collect money from it.
"The amount of rent is 3 million old lekë per month, including liabilities," said Methasani, adding that the company is already run by a former manager.
Built about 600 meters from the Bërdica Arch in the northern city of Shkodra, the poultry recognized golden financial years before being seized by the Prosecution as a product of money generated by international cocaine trafficking.
Court documents obtained by BIRN show that hundreds of millions of leks were invested in land acquisitions and systems, construction of silos and roads, and the purchase of birds, before the business was placed under the radar of the Albanian authorities.
Such investments financed by money from criminal activities are not uncommon in Albania - one of the countries with the highest risk of money laundering in Europe.
According to the General Directorate for the Prevention of Money Laundering, drug trafficking is the largest source of 'dirty money' identified in the Albanian economy, while their laundering methods range from the simplest to the most complex.
The most common methods are the use of third parties without a visible link to criminal activity for investment and purchase as well as real estate investments in the name of an existing company. However, the financial intelligence unit also lists cash deposits with banks or the use of bank loans as a way to justify money laundering investments.
For economic experts, "dirty" money circulates in almost all arteries of the fragile Albanian economy and even finances political corruption.
“Asnjë individ, famije, biznes dhe shtet nuk mund të pasurohet ekonomikisht dhe në mënyrë të qëndrueshme, duke toleruar paranë kriminale në ekonomi dhe politikë,” thotë Arben Malaj, ish-ministër i Financave dhe pedagog i Ekonomisë.
“Ndikimi i tyre kriminal në ekonomi ecën ose ndalet në raport me aksesin e tyre në korrupsionin politik dhe në disa raste, deri në kapjen e shtetit,” shtoi ai.
Tregues në rënie
Departamenti amerikan i Shtetit vlerësoi se qeveria e Shqipërisë nuk ka bërë asnjë përparim të dukshëm në luftën kundër pastrimit të parave dhe krimeve financiare gjatë vitit 2020.
Në raportin e Strategjisë Ndërkombëtare të Kontrollit të Narkotikëve të publikuar më 3 mars, DASH thekson se rrjetet shqiptare të krimit të organizuar në Europën Perëndimore dhe Amerikën Latine targetojnë tregun e pasurive të patundshme dhe projektet e biznesit në Shqipëri.
Tregu i lojërave të fatit vazhdon gjithashtu të mbetet shqetësues, sa kohë që ndryshimet ligjore të vitit 2019 e lanë hapur shtegun për kazinotë në hotelet me 5 yje si dhe në destinacionet turistike.
“Shqipëria mbetet e dobët ndaj pastrimit të parave për shkak të korrupsionit, rrjeteve të krimit të organizuar dhe institucioneve të dobëta ligjore dhe qeveritare,” thuhet në raport.
Të dhënat statistikore të siguruara nga BIRN tregojnë një përkeqësim të treguesve të luftës kundër pastrimit të parave në vitet e fundit, pavarësisht rrezikut të lartë dhe rritjes së sinjalizimeve nga institucionet e inteligjencës.
Kreu i Drejtorisë së Parandalimit të Pastrimit të Parave, Elvis Koçi i tha BIRN se institucioni që ai drejton i kishte referuar Policisë 1426 raste të dyshuara gjatë viteve 2015-2019, por vetëm 429 raste ose 30% e totalit ishin dërguar më pas në Prokurori.
Bashkë me referimet në Prokurori, institucioni i inteligjencës financiare numëron 1855 raste të raportuara në 5 vjet.
“Nga këto raste rezulton se kemi një dominim të veprës penale ‘trafikim/prodhimit të lëndëve narkotike” me 28% të rasteve [ndërsa] 13% lidhen me veprën penale të ‘evazionit fiskal,” tha Koçi.
Ndërsa rrjedhja e parave të identifikuara me burim nga shpërdorimi i detyrës dhe korrupsioni, mashtrimi apo trafikimi i qënieve njerëzore është në nivele më të vogla.
Beteja kundër pastrimit të parave ka shënuar humbje të tjera në rrugëtimin nga Prokuroria në Gjykatë.
Numri i procedimeve të regjistruara nga Prokuroritë për pastrim të produkteve penale u përgjysmuan nga 269 raste në vitin 2018 në 131 raste në vitin 2020. Numri i të dënuarve nga gjykatat është rrudhur gjithashtu nga viti në vit dhe arriti nivelin më të ulët në vitin 2020 me vetëm 3 të dënuar për pastrim parash, sipas raportit të DASH.
Efektet e një sistemi të dobët të drejtësisë vërehen edhe në stokun e pasurive të sekuestruara dhe konfiskuara, që administrohen aktualisht nga Agjencia e Administrimit të Pasurive të Sekuestruara dhe Konfiskuara, AAPSK.
Në fund të vitit 2020, AAPSK kishte nën administrim 466 pasuri me vlerë të llogaritur në 6 miliardë lekë [rreth 50 milionë euro]. Megjithatë, numri i pasurive të konfiskuara me vendim gjykate është në nivelin e 15 përqindëshit, ndërsa për pjesën tjetër vazhdojnë procedurat ligjore.
Kreu i AAPSK, Artur Kala e konsideron zvarritjen e proceseve gjyqësore një ndër problemet kryesore për institucionin që ai drejton.
“Zgjatja e proceseve nga 2-5 vite është një problem për Agjencinë, pasi ka dhe prona që administrimi është i vështirë ose që nuk sjellin të ardhura, por kërkojnë shpenzime,” tha Kala, duke iu referuar shpenzimeve për ruajtjen dhe sigurimin, taksat apo ujin dhe energjinë.
“Dua publicitet të mirë”
Më 14 dhjetor 2018, autoritetet daneze po ndiqnin një grup shqiptarësh të përfshirë në trafikun e sasive të mëdha të kokainës, kur përgjuan një bisedë interesante mbi lehtësinë e pastrimit të parave në Shqipëri.
Objekti i përgjimit ishte Jetmir Kastrati, një 42-vjeçar nga Shkodra, që në Danimarkë njihej me emrin e rremë Sokol Krasnici, i identifikuar nga Prokuroria e Posaçme kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar si pronari i vërtetë i kompanisë “Rens 2015”.
Në bisedën me një tjetër të dyshuar, Kastrati mburrej se kishte blerë tre apartamente në zonën turistike të Velipojës dhe pasi kishte ndërtuar nga një kat shtesë mbi to, i kishte legalizuar pa problem objektet dhe i kishte pajisur ato me hipotekë.
Përballë habisë së bashkëbiseduesit për legalizimin e objekteve, Kastrati përgjigjet se e gjitha zona ishte në ndërtim e sipër.
“Përsa kohë që lejohet, gjithçka shndërrohet në ndërtesa, ndërtesa…,” thotë Kastrati në përgjimin ambiental. “Është vërtet bukur. Mund të ndodhë që unë e blej të gjithin [kompleksin]”!
Jetmir Kastrati u arrestua në Danimarkë gjatë operacionit të koduar “Goldfinger” më 26 qershor 2019 së bashku me 30 persona të tjerë, të cilët akuzohen për trafikimin e së paku 1650 kilogramëve kokainë nga Holanda në Danimarkë dhe më pas në Suedi.
Në Shqipëri, Prokuroria e Krimeve të Rënda dhe më pas SPAK nisën në të njëjtën kohë një procedim penal për pastrimit të produkteve të veprës penale ndaj kunatit të tij, Astrit Beqiri si dhe Dhimitër Shkodranit – i përfshirë kryesisht në transportin e parave.
Sipas dokumenteve gjyqësore, Jetmir Kastrati kontrabandoi në Shqipëri së paku 4 milionë euro të dokumentuara nga viti 2013 deri në vitin 2019, duke përdorur një linjë të transportit të pasagjerëve që udhëtonte çdo javë nga Kopenhageni deri në Tetovë në Maqedoninë e Veriut.
Paratë u investuan në blerjen e pronave të patundshme në Velipojë, në ndërtime dhe legalizime si dhe në ngritjen e biznesit të kushtueshëm të pularisë “Rens 2015” në Bërdicë nga kunati i Kastratit, Astrit Beqiri, nëna pensioniste dhe motra në skemën e ndihmës ekonomike.
Në përgjimin ambiental të 14 dhjetorit 2018, Kastrati thotë se kishte shpenzuar shumë para për ngritjen e kompanisë dhe se e kishte bërë këtë për të fituar reputacion. Ai po planifikonte gjithashtu të siguronte subvencionim nga shteti, por për ta realizuar këtë duhej të ndante një pjesë ‘të tortës’.
“Ka një gjë që është e mirë me mua: unë dua publicitet të mirë,” citohet Kastrati në dokumentet gjyqësore.
“Ju nuk mund të merrni asgjë nëse ata nuk marrin pjesën e tyre të tortës dhe nuk mund të bëni asgjë në lidhje me të. Unë vetëm u jap atyre një 50-tëshe dhe i marr 150 deri në 200 [milionë] vetë,” shton ai.
Pasuritë e sekuestruara nga krimi i organizuar vlerësohen në dhjetra milionë euro, por Shqipëria e ka të vështirë të nxjerrë përfitime të konsiderueshme prej tyre.
Në shtatë vitet e fundit, Agjencia e Administrimit të Pasurive të Sekuestruara dhe Konfiskuara ka derdhur në buxhetin e shtetit rreth 866 milionë lekë në total [rreth 7 milionë euro] si dhe ka hapur një fond të veçantë prej 93 milionë lekësh në vitin 2019 për të financuar institucionet që luftojnë krimin e organizuar dhe organizatat që trajtojnë viktimat e këtyre krimeve.
Në stokun e pasurive të sekuestruara dhe konfiskuara, peshën kryesore e mbajnë pasuritë e paluajtshme, por AAPSK përballet me vështirësi për shitjen e tyre.
“Pasuritë e paluajtshme si apartamente, toka, ndërtesa dhe njësi tregtare të konfiskuara kanë dalë për shitje dhe në 3 ankandet e zhvilluara nuk ka pasur blerës,” tha Artur Kala në një përgjigje me shkrim.
Ortakëria me krimin
Një valë e re arrestimesh nga Antimafia italiane në mesin e janarit zbuloi se një klan i organizatës mafioze “Ndragheta” i kishte hedhur sytë nga tregu i ndërtimeve në Tiranë për pastrimin e parave, ndërsa ishin në kërkim të lidhjeve politike dhe garancisë. Në njërën prej bisedave të përgjuara, dy prej të arrestuarve diskutonin mbi një ndërtues që kishte tre licensa në duar për ndërtime me vlerë 180 milionë euro, por që kishte në dispozicion vetëm 10 milionë.
“Në grataçelat e reja shiten 3800-4000 euro për metër katror. Kosto e di sa është kosto e vërtetë? 510 euro,” thuhej në përgjime.
Mes të dhënave të institucioneve dhe studiuesve të ekonomisë ekziston një konsensus se sektori i ndërtimit është lavatriçja më e madhe e parave të pista në Shqipëri.
“Shihni tregun e pasurive të patundshme: që nga 2015 raportohet për rritje me 40% të çmimeve, edhe pse shitjet janë me pikatore dhe vetem në zona të caktuara. Shihni lejet e ndërtimit për kullat qiellgërvishtëse në Tiranë,” tërheq vëmendjen Zef Preçi, drejtor ekzekutiv i Qendrës Shqiptare për Kërkime Ekonomike.
“Nuk kanë asnjë lidhje me zhvillimin urban, nuk hapin vende pune, por korruptojnë nivelet më të larta të vendim-marrjes shtetërore,” shtoi ai.
Preçi mendon gjithashtu se burimet financiare kolosale të gjeneruara nga ndërtimi po zhvendosen drejt tregjeve të tjera, duke ushtruar presion mbi tenderat e infrastrukturës publike dhe koncesionet. Ai sheh me shqetësim se këto para po ndikojnë gjithnjë e më shumë edhe mbi mjedisin politik.
“Vitet e fundit janë shtuar rastet kur biznese të dyshuara gjerësisht si të përfshira në pastrim parash gëzojnë mbrojtje politike, janë në ortakëri me politikanë të rëndësishëm të shtetit dhe këto para po ndikojnë përherë e me shumë edhe në deformimin e vullnetit te zgjedhësve,” tha Preçi.
Arben Malaj i tha BIRN se ekonomia kriminale jo vetëm që ka një ndikim të dëmshëm mbi konkurrencën në ekonomi, por i shtrin efektet deri te shtesat me të ardhura të mesme ose të vogla.
"[Dirty money] distorts prices in their markets, e.g. house prices and rents, city cleaning fees, construction, gambling…, ”said Malaj.
Given the lack of political will, experts see the role of justice institutions in the fight against the phenomenon of money laundering as weak.
"The efficiency of these institutions is conditioned by the (non) support or political misuse of agencies specialized in the fight against money laundering for economic gain or benefits in the fight against political competitors," concluded Malaj. Reporter.al